跳至內容

Fengbin

makayzaay i Wikipitiya
Fengbin

Fengbin (豐濱鄉) a sakuwan ku Hualien. kumud nu kalesakan, 157.26 km². (kalesakan nu linpanti 61.89 km², kalesakan nu pawliwti 12.67 km²), u kasabinawlan, 4,464 ku tademaw. u kasalumaluma’ sa, 1,704 ku luma’. ilabu nu kasaniyazu’ nu siyang sa, 3,695 ku ingcumin a tademaw. u kasabinawlan, Pakalatu 83%(Pangcah, Kebalan, Sakizaya, Bunun) ku kasabinawlan. u atu Pangcah atu Kebalan atu Sakizaya atu Bunun ku sakalaniyazu’.

Fengbin mala 5 a cuwen atu 15 ku niyazu’.

kina 15 a niyazu’sa, Laeno(大港口部落), Makotaay(港口部落), Tida'an(石梯坪部落), Kodic(立德部落), Fakong(豐濱部落), Haciliwan(八里灣部落), Tingalaw(豐富部落), Tisilan(靜安部落), Tafugan(三富橋部落), Cawi(靜浦部落), Malaloong(東興部落), Dipit(復興部落), Paterungan(新社部落), Kaluluwan(磯崎部落), Culiu(高山部落).


豐濱鄉(阿美語:Fakong;噶瑪蘭語:Bakung;撒奇萊雅語:Bakung)是花蓮縣下轄的一個行政區,位於台灣花蓮縣東部海岸南段,北鄰壽豐鄉,東濱太平洋,西鄰鳳林鎮、光復鄉、瑞穗鄉、玉里鎮,南接台東縣長濱鄉。為全縣唯一全境位於海岸山脈以東的鄉鎮,由於地理位置以及經濟發展的關係,加上境內居民住家土地常受海水侵蝕,人口多已外移,目前為花蓮縣人口最少且唯一未滿5千人的鄉鎮。

Bakung a kenis “ A-mis a kamu Fakung, Kemalan, Bakung, Sakizayay Bakung” nu Kalingku a sakuwan a kakitizaan, tini i Taywan Kalingku nuwalian satimulan a sadipasan, nuwamisan a belaw u linahem a kenis a kenis, nuwalian u Tay-pin-ya-ng, satipan belaw u Cingaluan a kenis, Fata’an a kenis, Kuhkuh a kenis, Posku a kenis, nutimulan mitules tu Posung a sakuwan Kakacawan a kenis.  hamin a sakuwan uyni cacay  hamin nu hekal tini i sadipasan a buyu’an i nuwalian a kenis, uyni hekal a kakitizaan atu palahad tu sakikalisiw a sakikec, cunus tu tiniay muenengay luma’ lala’, maeluc tu nu bayu. mabulaw tu ku tademaw, imahini u kalingku a tademaw u cayay kakatuud ku tademaw uyni cacay caay kaedemay tu lima malebu’ a kenis nu tademaw.

鄉內居民以台灣原住民阿美族為主,亦有噶瑪蘭族新社部落以及撒奇萊雅族磯崎部落。豐濱鄉為阿美族最正統的傳統文化部落,於2014年分別登錄花蓮縣文化資產,其中以貓公(Fakong)部落及港口(Makotaay)部落為二大系統。傳統上以農業、漁業為主要經濟活動,近年來則大力發展觀光業。

kenisay a tademaw Taywan u angangan a yincumin u A-mis, izaw ku Patelungan Kemalan a niyazu’ atu Kaluluan Sakizaya a niyazu’, Bakung a kenis u A-mis nu  kasumamadanay babalaki a lalangawan a niyazu’, i 2014 a mihcaan pasazuma mikilut misulit tu nu Kalingkuay a sakuwan nilaculam tu alalangawan,  uynian u “Fakung” a niyazu’ atu “Makutaay” a niyazu’ u sakatusa a sakalecad. kasumamadan a babalaki u kawaw angangan nu sakikalisiw sa u kaluk, mibutingay, ayzaay tu a mihcaan saicelang sa palahad tu aidangan a kawaw.

豐濱鄉昔日稱為貓公,擁有許多原住民部落,由南到北分別為:納納、大港口、貓公、新社、加路蘭。台灣日治時期稱為「新社庄」,屬花蓮港廳鳳林郡管轄。1945年中華民國政府接收日本台灣總督府轄區後,由於與臺中縣新社鄉(今臺中市新社區)同名,且政府認為「貓公」兩字不雅,遂以「魚獲量『豐』富且景觀宜人,地理位置『濱』臨太平洋」之由,改稱「豐濱鄉」。

Bakung a kenis iayaw pangangan han Mawku, yadah ku niyazu’ nu Yin-cumin, makay timul katukuh nuwamisan izaw ku , Dafdaf, Makutaay Mawkung, Patelongan, Kaluluan. Taywan pikuwanan henay nu Lipun a ziday pangangan “sicya-ku” han, tungus nu Kalingku a kenis nu Cingaluan a sakuwan. 1945 a mihcaan Cung-huwa-min-kou a cenbu mizawis tu Lipun Taywan sakakaay nu mikelida mikuwan tu kakitizaan hawsa, uyza u Tayciw a sakuwan Sin-se a kenis “ayzaay a Tayciw tuse Sin-se a kakitizaan” malecad kun ganga, satu ku cebu  “Mawku” tusaay cudad caay kasalungan sa,  pangangan han tu “yadah ku nikala tu buting “ iyadah” yadah ku aazihan salunganay ku hekal pasapi’ tu tademaw. hekal a kakitizaan “Pin” micapi tu walibayu” a sakayni, pasumad han ku ngangan Bakung a sakuwan han.

豐濱鄉地處東部海岸中部偏北,依山傍海,風景秀麗。行政區域面積大約162平方公里,排名花蓮縣第七大,在全國所有三級行政區之中,面積排名為第41名。

Bakung a sakuwan tini i nuwalian a sadipasan sateban tu pasanuwamisan, tapiingan nu buyu’  micapi tu bayu, salungan ku hekal. u kakuwanayan a kakitizaan u hekal pakala tu 162 pin-bang-kung-li, pasiluc tu ngangn sakapitu tabakiy nu kalingku, i kanatal hamin tuluay a kakuwanan a kakitizaan, u heka pasiluc tu ngangan u saka sepat bataan izaw ku cacay.

在土地紛爭上,因濱臨太平洋故而因海浪沖刷造成土地流失及沖蝕地基,但因海岸法尚未能完全的通過並立法,讓原居住地之居民生活十分不便故而產生了紛爭及抗議。

i kalaalawan tu lala’, zayhan micapi tu walibayu satu macebusan aca nu laying nu bayu ku lala’ malikid balawpes atu maeluc ku aenengan a kakitizaan, nika zayhan sadipasan a hulic caay henay kahamin malepun maawas mipahulic tu, muenengay tiniay a tademaw caay kacaluway kunikauzip sisa malaalaw macaculi.

與此同時,因為海岸開發之石梯坪為原住民族的傳統生活領域因財團及政府的「可能」開發下亦產生大量反對的聲音,其中反對最多的亦正反兩極的有海岸阿美族劇場,對於土地之使用產生了近6年之抗議行動及媒體報導。

namahini hawsa, zayhan sadipasan patadas tu Tidaan mala nu yincuminay nu babalaki a nikauzipan a lala’ zayhan u makakanumay a kusi atu cebuay “ hakay” nipatadas katuud ku cayay pisulul a ngiha, uynian yadeh ku cayay pisulul tuyza sadipasa A-mis a kapulungan paazih tu musalukyaway mudadiway, pakayniay tu  lala’ macapi tu enemay a mihcaan kunicaculi atu patahkal i sinbun patiyak.

makakeni sakuwan kakitizaan (行政區劃)

豐濱鄉行政中心位於豐濱村,行政區域共劃分為五個村及傳統八大部落

村部落族群磯崎村磯崎(Karoro'an )撒奇萊雅族新社村新社(PateRungan)噶瑪蘭族東興(Mararo'ong)阿美族豐濱村貓公(Fakong)丁仔漏(Tingalaw)立德(Kudis)噶瑪蘭族港口村港口(Makotaay)阿美族靜浦村靜浦(Cawi')

Bakung a sakuwan saupu tini Bakung a niyazu’, sakuwan a kakitizaan atu pulung a kasaniyazu’an lima ku kasiniyazu’ atu sumamaday walul ku tabakiay a niyazu’. niyazu’ay a binacadan “Kaluluan” u Sakizaya a binacadan, “Patelungan” u Kemalan a binacadan,”Mararo'ong” u A-mis a binacadan, Bakung a niyazu’ u Mawkung Tingalaw a niyazu’, Kudis a niyazu’ Kemalanl a niyazu’ "Makutaay" a niyazu’,u  A-mis a binacadan 'Cawi’” a niyaza’.

豐濱鄉人口自1981年起幾乎呈逐年減少之勢,僅2014、2018這2年為正成長,其餘37年皆呈負成長。由於2018年發生鄉長選舉的幽靈人口事件,致使本鄉近2年人口成長有加速衰減的情況。

Bakung a tademaw makay 1981 a mihcaan malingatu mahapinang ku mihcaan maselep tu ku tademaw, hatinitu 2014,2018 tuyni a mihcaan a kalahad, uzuma tulu a bataan izaw ku pitu a mihcaan maselep kunikalahad nu tademaw. i 2018 a mihcaan pisingkiwan tu nguciw sikawaw tu kaliyuhanay a tademaw tahkal a misingkiw, satu tiniay kenis a niyazu’ tu tusaay a mihcaan u kalahad nu tademaw kalamkam satu mawada’.

kamu (語言)

豐濱鄉的地方通行語為阿美語、噶瑪蘭語 撒奇萊雅語。

Bakung kenis a kakitizaan u A-mis ku kamu, Kemalan ku kamu Sakizaya ku kamu.

kapulungan a zazan (公路)

台11甲線 : 往西接9線 花64線瑞港路

Tay sabaw cacay kenis a zazan, pasatip mitules tu siwa a kenis a zazan huw enem bataan izaw ku sepat akenis Kuhkuh Makutaay a zazan.

Basu a zaza (公車路線)

首都客運1125(光復火車站-豐濱) 花蓮客運1140(花蓮-靜浦)、1140A(花蓮-靜浦)

鼎東客運1145(花蓮-成功)、8101(靜浦-台東)、8102(靜浦-台東)、8105(靜浦-成功)、8119(台東-花蓮新站)、309(玉長豐濱線)

tapang tuse a basu 1125 “ Fata’an silamalay katukuh i Bakung”Kalingku basu 1140 “Kalingku katukuh i Cawi’”, 1140A “Kalingku katukuh i Cawai’” tintung a basu 1145 “Kalingku katukuh i Singku”, 8101 “Cawi’ katukuh i Pusung, 8102 “Cawi’ katukuh i Pusung”, 8105” Cawi’ katukuh i Singku”, 8119 “Pusung katukuh i Kalingku balihay a pikacawan,309 “ i-cang Bakung a zazan”.

paisingan(醫療)

衛生福利部花蓮醫院豐濱原住民分院

wisen-bu-lian Kalingku padekuan Bakung yincumin sakatusa a padekuan.

磯崎 親不知子斷厓 (海盜洞)石門洞(拙而奇藝術空間)長虹橋遊憩區 北回歸線標誌碑 石梯坪月洞 秀姑巒溪 石梯港賞鯨 芭崎瞭望台 新社梯田

Kaluluan kaliyuhan ku wawa mahetik i tepad, “ bung nu bayu”, buhang a ba’tu “ piazihan tu micidekay nalimaan a nisanga’an”, Cang-hung a sangaw piidangan a kakitizaan, amisbalat bacu a paya, Tidaan bulad a buhang, Siw-ku-lan a sauwc, Tidaan minatu piazihan tu isu’ Huting picekulan, Patelungan masatukalay a laku.

Bakung a kenis caliway tu Kaluluan (豐濱鄉過磯崎)

位於花蓮豐濱鄉的「親不知子天空步道」在去年七月試營運,為一座使用H鋼及強化玻璃打造出約150公尺的步道,其中有20公尺長的步道利用強化玻璃製作,沿著斷崖垂直牆面一路向前延伸,讓旅客走在透明的步道上,不僅能享受站在懸崖的快感,還能直視腳下與眼前的無敵海景,刺激度破表。

tini i Kalingku Bakung a kenis “ caay katineng tu wawa tapuku a zazan” i cila a mihcaan pitu a bulad mitanam micili tuyazaza, nu H angulu atu atekakay a galasu nisanga’ tu 150 a depah ku caculilan a zazan, uyni izaw ku tusa bataan depah ku kanaya’ culilan u atekakay a galasu ku sapisanga’, lilis tu maapilisa a cabeng patelek tasasa taaya miculi, miidangay a labang muculil tu tingalaway saculil a zazan, caay ku sakalihalay sademsem dada’ mutizeng i tepad manaul ku balucu’, taneng henay a maazih ku i sasaay nu kuku’ tu nuayawan nai’ ku pakademecay tu salungan a hekal nu bayu, masemel huway sa ku balucu’.

ba’tu a buhang (石門洞)

長期在海水侵蝕下天然形成的 March 海蝕洞,加上周圍海蝕溝、海蝕平台…等景觀讓人嘆為觀止,海岸生態也極為豐富。

matenes maeluc nu bayu ku nu lalayanay a malelucay nu bayu a buhang, cunus tu liwliw nu bayu, maeluc nu bayu ku masenalal, mahiniay a azihan a hekal kasatiman a miazih nu tademaw, sadipasan yadeh ku mulangaway mauzipay.

canghung a sangaw (長虹橋)

虹橋建成於民國58年,長120公尺,是台灣第一座懸臂式單拱預力混凝土橋。由遠處看,猶如一道長虹跨越山壁綠波而得名。上橋俯瞰,可見秀姑巒溪徐行入海,偶有鷗鳥盤旋,更顯寧靜安祥。

pisanga’ tu canghung a sagaw i lima a bataan izaw ku walu a mihcaan, u tanaya’ cacay lasubu tusa a bataan depah, nu Taywan saayaway masapatelaway masapungkangay nu amutuay ku sapisanga’ tu sangaw. i batad azihan, mahiza u hecek ni edek miawas tu tepad nu buyu’ masupelitay nu bali a ladaway a lutuk a singangan. pabaw nu sangaw a miazih, maazih ku Siw-ku-lan a sauwac haymaw sa tabayu, u zuma izaw ku talastas a ayam mitaliyuk mubahel sangalah masatezep a zakez.

長虹橋位在秀姑巒溪的河口,大港口、靜浦村就在南北各約五百公尺開外,現巳成為泛舟活動的登岸據點。大港口是一個典型的阿美族村落,山丘林立,傍著清綠的秀姑巒溪,吉布蘭島就在眼前,綠意蒼蒼;適合露營、游泳、垂釣。

canghung a sangaw tini i   Siw-ku-lan a sauwac sacumud nu nanum, Makutuay, Cawi’ a niyazu’, i nutimulan nuwamis paylima depah ku ahebal nu likut, ayza mala u tatukusan tu nu mipay kakelicay a katangasaan. Makutaay nu sumamaday henay A-mis a niyazu’, u buyu’buyu’an, tapiingan ladaway a Siw-ku-lan a sauwac Ci-pu-lan a subal i nuayawan tu, saladaw sa, tatungus tu pilabinan nu midangay pidanguyay pacemutan.

amis balat laed paya nu Cawi’ (靜浦北迴歸線界標)

北迴歸線是北半球溫帶和熱帶的分界線,環繞北半球十六個國家,其中在臺灣就有三座北迴歸線標碑,分別位於嘉義的水上、花蓮的舞鶴及花蓮的靜浦,每年夏至時(6月21日或22日),正午的太陽直射此地。呈現燈塔狀的北回歸線標碑形,中間有狹長細縫,一柱擎天的景象十分壯觀,遊客們可以到此感覺一腳站在熱帶,另一腳站在亞熱帶的奇妙的感受。

amisbalat nu amispela’ a lababaay atu akutiay a sakalaed, taliyuk tu amispela’ tu saba enem a kanatal, u zuma i Taywan izaw tu ku tuluay amisbalat a paya, izaw i Cya-i suy-sang, Kalingku Ma’ifor atu Kalingku Cawi’. Paymihcaan tu lalud katukuh “enem a bulad tusa a bataan izaw ku cacay a demiad anucaya sa tusa bataan izaw ku tusa a demiad” teki’ tu kalahukan u cilal pabesuc mapaedil ku lala’. tahekal ku masa kayakayay a dingki tu amisbalat a bacu’ a paya, teban izaw ku tanaya’ likecuay adidi’ay a ngala’, cacay pabesut tapabaw satanektek azihen ku hekal, miidangay a labang taneng tayni matapal ku cacayay a kuku’ mutizeng i caledesay a kakitizaan, u cacay a kuku’ mutizeng i tatungusay tu caledesay a kakitizaan katapalan ku nikasazuma.

Tidaan sananuy (石梯坪鞦韆)

花蓮當地藝術家項鍊海岸藝術工作室,在石梯坪附近打造了一座全台最美的鞦韆,坐在鞦韆上擺盪、迎著微風,隨著視野高低,海天一色的風景在眼前形成視覺型藍色波

浪,成為享受花蓮寧靜海岸的秘境去處,這裡同時也設有咖啡廳,讓旅人能享受餐點、甚至露營,是到石梯坪不可錯過的去處。

Kalinngku tiniay micekiway tu nalimaan udu’ sadipasa a nalimaan a pisakakawawan a luma’, i capi nu Tidean misanga’ tu salunganay a sananuy nu Taywan, mueneng i sananuy mipayapay, mikawih tu bali, kilul mazih tu i pabaway i sasaay, malecad ku kulit nu bayu tapuku masa sumilaway a laying, mala pisademsaman nu Kalingku nai’ ku teki’teki’ nu sadipasan u kaliyuhan a kakitizaan, tini  izaw ku nipatizangan tu pinamuman tu kuhi ’, u miidangay a tademaw salihalay a mukan, atu i hekal  mabi’, u Tidaan sakapahay ka tayzaay a kakatanuzan.

Yey-tung (月洞)

2020年9月4日 — 大自然真的很神奇,充滿著奧妙,【月洞】是一個天然的鐘乳石洞穴,也是港口部落原住民眼中的一塊淨地,洞內神祕幽暗,岩壁上除了鐘乳石之. 2020年5月18日 — 而這湖水會隨著月亮盈虧而漲落,因此月洞名稱也由此名而來,. 來到這裡可看到鐘乳石、燕窩化石、蝙蝠…等。

2020 a mihcaan siwa a bulad sepat a demiad mucidekay kacekukan ku tahak, matumes mutesak ku kaliyuan, Yey- tung  nu lalayanay a masatukiay a ba’tu a buhang, nu Cepuay a niyazu’ u piazih nu yincumin u tamelacay a lala’  san, labu nu buhang duut kaliyuhan, ba’tu ku cabeng caay ku masatukiay a ba’tu dada’. 2020 a mihcaan lima a bulad sabw walu a demiad, uyniay taku a nanum mikilul tu bulad malenu  maelac, satu mahini ku kasingangan nu Yey- tung, tayniay maazih ku masatikiay a ba’tu, badaicaw a malabatuay, papuduki kuzuma.

Tapisan saculilan (大石鼻山步道)

位於花蓮台11線海岸公路旁的大石鼻山,步道全長910公尺,步道大多為石階、枕木,還有涼亭可供休息,來回大約花1小時左右即可走完。吹海風、賞海景,放眼望去可見太平洋蔚藍海岸,景色相當優美迷人。花了30分鐘登頂,海拔約150公尺,眼前是綿延不絕的階梯和滿山綠意、藍天、白雲,湊齊了一幅畫的元素,登山時的辛苦,也頓時有了回報,這副景致讓人滿心只有值得而已。

tini i Kalingku Tay saba cacay a sadipasan a zazan tapiingan u masacihekay a buyu’

saculil hamin a katanaya’ 910 depah, saculilan hatu sadang sanay a ba’tu, kilangay, izaw henay ku dabek  pawapen tu pihibangan. pananukas pakala tu cacay tatukian kya mahamin a culilan. biwansa ku bali nu bayu, mikinaul  tu hekal nu bayu, cekul a maazih maazih ku walibayu sumilaw ku sadipasan, kulit nu helal tada salungn mahenul ku tademaw. pakala tu tulu a bataan saculi ku tuki katukuh i tukun, u talakaw pakala tu 150 depah, nuayawan tulin sa masatukal atu haminu landaw, sumilaw, salengac ku ladem, palalecad han mahizau u nikilitan, mukayakay tu buyu’ hawsa mangelu’ kangesul izaw aca ku nipaanin, mahiniay micidekay a hekal maedem ku balucu’ siaca tuway.

Patelungan tukala umah (新社梯田)

位在台11線上的新社梯田、有著全台獨一無二的海稻一線美景,每年四月,稻苗初長,放眼望去的景色,極似一大片的綠色地毯,到了六月下旬,稻穗熟成,即變成大片的金黃色絨毯,各種時節都有不同的美景風情,有著宛如明信片一般的視覺效果,美得讓人眼睛都捨不得眨一眼。

tini i Tay sabaw cacay a zazanan Patelungan tukalay a umah, i Taywan u sacacayay salunganay a hekal bayu tipus, paymihcaan tu sepat a bulad, piculalan nu  tipus a sapal, pangaw han miazih kuya kulit nu hekal , mahiza u ahebalay ladaway  sapasaksak i lala’, katukuh tu enemay a bulal,  mazuhem tu ku tipus, masumad u kalawlaway tu aminku kilut sibanuhay a sapasasak, u canancanan a puu’an cayayamin ka lecad ku salungan nu hekal a azihan. mahiza u mingkiw ka salungan azihan,u salungan caay ka singalih papelek tu mata.

Tidaan a minatu (石梯漁港)

石梯漁港為一處位於石梯坪旁的一個純樸小漁港,擁有原始優美的自然景色,漁港在日據時代就存在,當時僅有小膠筏捕捉虱目魚,到了1959年2月擴建為現在的樣子,是花蓮至台東間雖小但規模完整的一個漁港,後來型態轉型,以撈捕旗魚為主,有標台的小漁船為石梯漁船的特色,此地亦成為全台旗魚產量最高的漁港。

Tidaan a minatu tini tapiingan nu Tidaan u masainakaay adidi’ay minatu nu mibutingay,, mahiza tu nu sumamaday henay ka salungan nu hekal, pibutingay a minatu i ka Lipunan a ziday izawtuway, itawya uyza dada’ adidi’ay a kakelic ku sapialatu tu hucay, katukuh tu 1959 a mihcaan tusa a bulad misaahebal misangan tu mahininay nu ayzaay, nu Kalingku katukuh i Pusung kanahatu a didi’ nika u masakapahay a minatu. satu masumad ku kawaw, angangan u mikazikiay tu, izaw ku a didi’ay a balunga sapicucuk tu buting u micidekay a balunga’ nu Tidaan, uynian tiniay mala u nu Taywan u sayadahay a minatu nialaan tu buting.

近來因外海發現鯨豚出沒而引起學者的重視,也是台灣賞鯨船的發源地,1997年台灣第一艘賞鯨船-海鯨號便在這裡首航,是東海岸的賞鯨重鎮。

ayzaaytu zayhan i wali maazihl ku isu’ tun muculal  malilid ku micidekay micekiway a tademaw a sibalucu’, u lalekalan piazihan tu isu’ a balunga’ nu Tayw hekalan aca, 1997 a mihcaan Taywan saayaway piazihan tu isu’ a balungna’ isu’ a malunga’ han tini saayaway  a payblunga’. nu dadipasan angangan nu piazihan tu isu’.

cacekulan nu Hoting (芭崎瞭望台)

2012年5月26日 — 絕美海景芭崎賣店; 東海岸沿線上絕美的休憩區; 可眺望磯崎海灣與大石鼻山山頭. 行經在綿長的台11線上,芭崎瞭望台可以說是此路最美的。

2012 a mihcaan lima a bulad tusaa bataan  izaw ku enem a demiad u salunganay hekal nu bayu paliwalay nu Hoting,  sadipasan duduc tu salunganay a pihibangan a kakitizaan, taneng macekul ku Kaluluan atu Ta-pi-san tangah nu buyu’. muculili i tanaya’ay a Tay sabaw cacay a zazan, Hoting a sacekul u salunganay a zazan kuyni.

namakayniay a nasulitan nasakamuan atu natinengan

[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]