mapuwah ku silamalay a buyu’ nu Taal nu Philippines

makayzaay i Wikipitiya

mapuwah ku silamalay a buyu’ nu Taal nu Philippines (kamu nu Hulam: 菲律賓Taal火山爆發)

kakiliman[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

Philippines a kulit.

Philippines a kanatal "Taal"

Taal a silamalay a buyu' taayaw amapuwah.

[1] silamalay a buyu’ na mapuwah i 109 a mihcaan cacay a bulad sabaw tusa a demiad hawsa, lalid satu mapuwak ya wacah atu abuh nu lamal, itizaay a tapang lihanaw sa tu nu ayzaay a kinapuwak a buyu’, hakay muliyaw aca mahiza i 1754 a mihecaan, hakay lalid asa pinaay tu a mihcaan tuwaca tu pinaay tu a bulad, satu i tizaay mikuwanay tapang zateng sa ayza ku pihacengay a kawaw sa.

nilaculan[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

natimulan nu “Manila” tu 65 kungli, micapi tu aidangan “Tagaytay” a lamal buyu’ , lalid sa a mapuwak tu tusa kungli katalakaw ku wacah atu abuh nu lamal. "Taal" malalid tu mapuwah tu tusa kungli katalakaw ku lahud atu abuh lamal nu buyu’.

ayza paayaw tu kaninel, nayay ku wantan katalawan amapuwah pinaay demiad hakya pinaay a tatukian bahal asa maninel. abuh na lamal mabiw maliwasak katuku i kenis nu Manil, edeb hatu ku pahikukian nu

Manila, ayza maazih tu pisaungay na buyu’ a lamal, misulimet tu pibahelan atu pidebuan nu hikuki, Taal” a lamal nu buyu’ nu wamisan pakala tu 140 kungli "Clark" a pahikukian amalalid tu kuni pibahel pidebu nu hikuki.

“Clark” silamalay a buyu’ amala tu “Batabgs” a kenis musakamu tu masatebuc tusaan.

Philippines micekiway tu ninel ci “ phivolca” hinisa na malahuk katukuh ayza tu sabawtulu a demiad i “Taal” a kenis kina 144 maninel kuyni a silamalay a buyu’, tabaki ku kaninel hakay alalid saya lamal alanu’ micumud i “Taal”, amuliyaw aca mabuwak. 

“Phivolcs” a silamalay buyu’ situngusay tunian a kawaw ci “Antonia Bornas” a tademaw nanipalitaan nu tentay hawsa sakamu sa,nakapuwah na buyu’ hawsa. hakay amapuwak aca hinay pinaay tu a mihacaan atu pinaay a bulad.

Bornas hinisa, 1911 a mihcaan “Taal” a buyu’ amalalid hena tu pinaay a demiad, nika mapatay tu ku1.300 a tademaw.namikinsa tu naayaway ni kiluan, “Taal” a buyu’ na milawat kina tulu bataan izaw ku tulu a mapuwah, uzuma satu i 1911 a mihcaan nuyzaan nu lahud ku kapuwah,

1754 a mihcaan unu “plinian” akapuwah kahatini nu mihecaan u satabakiay saicelangay sabuw tusa a demiad a yadah ku lahud, lamal nu buyu’ atu saatilad nu ba’tu mapuwah ku lanu’ nu lamal katukuh i sabaw tulu a demiad, sakamu sa ku mutesekay a tedemaw u katalawan a kabuwak hakay amabuwak aca tu pinaay a demiad atu tatukian.

u abu namal sabaw tusa a demiad makay amis mabiw katukuh i “Manila”,kanatalay a pahikukian palasawad hantu ku lima lasubu ku pibahel nu hikuki, sabaw tulu a demiad nama susul tu ku abu hawsa, kapah tu mubahel ku nu zuma a hikuki a mudebu, nika pihaceng kuni kautang, katuud ku labang ngelu’ satu muhalhal i pahikukian.

ayza nayay henay ku madukaay a tadmaw, nika, “Clark” a kenis ya cacayay a tulaku mamin u lamal abuh mabelin tu i zazan , amapatay kuya paculilay namakayni kalameneng nu zazan. “Malila” cenciyen kalaliwnang sabaw tulu ademiad masatezep tu kuni kalaliwnang.“Philippines” a Cungtung ci Duterte mitudawa tu “Manila” cenbu sabaw tulu a demiad pasasaen kuni pibahel nu hikuki, “Manila” a cacudadan papihibangen amin ku micudad.uyni u katuuday macacelcelay a kenis i sabaw tulu a demiad mahapinang tu mawada’ tu ku tademaw, itizaay amikuwanay a tapang amisakaamu tu binawlan siimelangay tu tahanhannan ilabu han nu luma’ acaykasa mahedup ku abuh nu lamal, niyazu’ay pacakayay tu sapipuut tu laway malaalaw tu mahamin tu macakay.

sakamu sa ku mitesekay tu lala’ a tademaw, “Taal” buyu’ a lamal sumanah akuti’ ya lanu’ a lala’ makulud namakay nuwamisan tuya baluhay nikapelaan mapuwak tu lima lasubu dipah katalakaw.

“Taal” a buyu’ na mapuwah tu abuh dada' hawsa, amapuwak tu 6.4 kungben ku ba’tu, ya ba’tu maliwasak tu i tapiingan nu taku.“Taal” silamalay buyu’ i kitakit sakacacay u saadidiay nu silamalay buyu’, iayaw tu 450 a mihcaan kina tulu bataan izaw ku sepat ku kapuwak. “Philippines” i kitakit u sadayumay satebuc a kanatal, paymihcaan pakala tu tusa bataan ku kabaliyu’s,  “Philppines” itini i liwliw walibayu’ u silamalay a buyu’, hina ninel atu mapuwahay a buyu’. nisulitan i cudad 2000 a mih'caan katukuh 2016 a mih'caan, katebuc nu “Philppins” mapatay tu ku tusa a mang izaw ku tuluay a malebu nu tademaw, macayatay a tademaw cacay ai’k tusaay a malebut lima lasubu a mang, nilaculan nu binawlan malawpesay pakala tu tusa lasubu ai’k a kalisiw, palecad han tu paymih'

ecaan malawpesay a kalisiw sabaw tusa ai’k.

namakayniay a nasulitan nasakamuan atu natinengan[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

  • nasulitan ni Sabak Tutuy i 109 itiza i Hupu a niyazu'