mitabuay tu hekalay a balian nu dangdang

mitabuay tu hekalay a balian nu dangdang 大氣層

mitabuay tu hekalay a bali nu dangdang “ igu: atmosphere” udip tu ku mitabuay tu bali nu dangdang, u mitabauay tu bali nu dangdang, makahiya nu ba’ke nikalawlawan mapulung i pakunida sananay nu hekal a nikalamelan nu udipan, anu taneng tu nu udip tu a ba’ket maselip ku diheku, kya mahihda tu a nikaitida tina balian caay ka tahekal i dumaan nu tapuku. yadahay nu bali a tabakiay nu bunacan a mitabuay tu hekal nu bali atu cila nu bunacan misasengi, mahiniay nu sasaay nu bunacan atu sisuledaay nu tabakiay nu bunaca nikahinian sisa milaliw kina mitabuay tu hekal a balian, ti-ce-se- bali, misetulay nu kawaw atu masaalitaday nikalamelan patahekal tu sakacaay ka lecad. hatidaay tu nu bunacan mitabuay tu hekal nu balian itidaay a nikacaledes akuti’ tu talakaw adidi’ ku nikalalekalan nu ba’ket a nikatahekalan tu tabakiay nu bali atu amelikay nu culil nu bali, caay namin kalecad ku nikatahekalan nu likat tu nipatahekalan nu caayay kalecad nu kulitan.

大氣層（英語：atmosphere）亦稱天體大氣層或簡稱大氣，是指受到重力影響聚攏在天體外表周圍的氣體混合體，如果天體自身質量夠大且氣溫夠低，就能長期留住這些氣體不會流失到外太空。許多氣態巨行星的大氣成分都與太陽星雲相似，而類地行星和冰巨行星則會因為大氣逃逸、地質釋氣、撞擊事件和凝結作用而產生不同成分。許多行星會因大氣層局部溫度高低產生的氣壓差而出現各種風暴和高速氣流，且都會因為散射不同光譜而展現出不同的顏色。

kitakid sakatinengan nu tademaw tu kitakid mitabuay tu hekal nu balian a dangdang, angangan u dan-ce a tan atu yen, kaudipan nu icelang a yen ci (o2), amica ku hatidaay nu kalibutan nu cilekayan nu sakakapah nu hua-sye-u-ce, ina tun-su-yi-kao-ti cuo-yen (o3) taneng henay malamidiputay tu i hekalay nu cilekayan nu dayday a u’-ce atu caayay ka pacilalan nu ce-way-sin hu-se a nipalacus nu cuo-yen-cen. ayda han u hu-yen nu kitakid mitabuay tu hekalay nu balian , namakayda i ku mitabauay tu hekal nu a bali nu dangdang nu sumamaday mitabuay tu hekal nu balian a dangdanga tu inikaidaw nu ye-li-su a nikalamelan nu cilekayan nu pinaay a yi nu mihcaan caay ka putun ku nipalalekalan a nikaidawan tu nu yen a nikalahecian.

宇宙中最被人類熟知的是地球大氣層，其成分主要是單質的氮和氧，其中活性較強的氧氣（O2）不僅是絕大多數複雜生物新陳代謝所必需的化學物質，其同素異構體——臭氧（O3）還可以形成保護地表生物圈的遺傳物質和有機物免受太陽紫外線電離輻射傷害的臭氧層。現今較為富氧的地球大氣是古大氣層經過各種擁有葉綠素的光合自營生物數十億年來不斷進行產氧光合作用的結果。

saluimeng sananay a bunac tu mitabuay tu hekalay nu bali a dangdang ya musaluimengay nu bunac a i hekal nu kitidaan, kapahay a kitidaan nu caayay kaw malikatay a likat malingatu pasayda i hekal. nikasasuayawan nu heni u adidiay nu musaluimengay nu bunacan, itida tu ku nuheni i hekal nu mitabuay tu heklay a balian nu dangdang hakiya taneng malamapulungay a nikakenisan nu adidiay a cilekayan.

恆星大氣層指的是恆星外圍的區域，典型的範圍是從不透明的光球開始向外的部份。相對來說是低溫的恆星，在它們外面的大氣層也許可以形成複合的分子。

ngelu’ 壓力 ba’ke nu bali 氣壓

ba’ket nu bali nikapulungan malawilaw nu hekal a ba’ket nu bali saday sananay nu kapulungan nu icelang, makayda i dadan nu bunac a ba’ket atu niyadu’ay a nikapulungan nu bali tu kapulungan misausi. saan ku kanatal u malucekay nu mitabuay tu hekalay a balian tu ba’ket (atum) sausian sa 101,325 pa’.

氣壓是單位面積上受到周圍氣體垂直加諸於其上的力量，他取決於行星的重力和在地區上組合的空氣柱的總質量。根據國際認可的標準大氣壓（atm）氣壓單位定義是101,325 帕。

mitabuay tu hekalay a balian nu a ba’ket dayhan itida i kitidaan nu ba’ket atu ahemaw mikilul tu talakaw mawada sa maselep, mikilul tu talakaw ku ba’ket maselep itini i sasausian a e, u talakaway nu tuan, u H saan. misuayaw tu sakalecad nu caledes akuti nu mitabuay tu hekalay a balian nu dangdang, u talakaw atu caledes masasukapah, saan atu bunacan a ba’ket nu kalamkam mikacaw tu maacakay nu balian masasubelih ku nuheni. mahiniay nu waywayan a mitabuay tu hekalay a balian nu dangdang mikilul tu talakaw macunus, ya ba’ket tasasa satu. nika mitabuay tu hekalay a balian nu dangdang akuti’ cueded caay kalecad, sisa mingalay tu malucekay a nipiditekan a i tini i nipatucekan nu talakaw a ba’ket u masasibutay.

大氣壓力因為在一個地點之上的氣體質量會隨著高度減少而降低，氣壓隨高度下降的係數為數學上的e，稱為高度標度，並以H來表示。對一個溫度均勻一致的大氣層，高度標度與溫度成正比，並且與行星的重力加速度乘上乾燥空氣的分子質量成反比。像這種模式的大氣層，隨著高度的增加，壓力成指數的下降。但是，大氣層的溫度是不均勻的，所以要精確的測量某一特定高度的壓力是很複雜的。

mulecis 逃逸

yadah ku mulecisay 大氣逃逸

ba’ket nu hekal, mahida tu ku icelang nu mitabuay tu hekalay a balian nu dangdang, itini i bunacan caay kalecad. mahida u numiculilay i dadanan atu musin idaw ku tabakiay nu ba’ketan, taneng caay palaliwi tu adidi’ay nu ba’ket nu milaliway a cin atu he mahiniay nu ahemaway nu balian. duma satu, micapiay tu cilal tatengan taneng micunus tu mitabuay tu hekalay a balian nu kapahay a ba’ket, taneng micunus tu bali mipacaledes miladlad milakuuyt bunac nu milaliway a kalamkam, u ba’ket miput tu bunac a ba’ket mikamel tu mangalayan a kalamkam. sisa batad atu cueded a tay-tan atu min-wan bunac kanahatu u ba’ket caay ka adidi’, nika taneng idaw ku mitabuay tu hekalay a balian nu dangdang. sakamusa ku cudad, sin-ci bunac hakiya taneng idaw ku kibetulay nu mitabuay tu hekalay a balian nu dangdang.

表面重力，維繫大氣層的力量，在行星中是極不相同的。例如，巨大的行星木星有著非常大的重力，能夠保留住在較低的重力下會逃逸的氫和氦這種輕的氣體。其次，與太陽的距離確定可以用來加熱大氣的能量，能否加熱氣體使分子的熱運動超出行星的逃逸速度—氣體分子克服行星重力掌握所需的速度。因此，遙遠和寒冷的泰坦和冥王星儘管重力相對較低，但仍能保有它們的大氣層。理論上，星際行星也許也能保有厚實的大氣層。

dayhan ina mahiniay nu sakacaledes sienaw nu balian idaw ku tabakiay nu kakenihan nu amelai nu culil, sisa idaw ku mahaymaway nu bali micumud i tapukuan. idaw ku malecaday nu muculilay nu balian, ahemaway nu bali mikiamelik tu ba’ketay ku culil, sisa adidiay nu balian nu malawpesay mikikaka tu ba’ketay a amilik milaliw. uyni han saan ina cin bunac atu huo bunac nikahinian ku nikalawpesan tu nanum, ya nanum nu heni mapacilal malacin atu yen, cin han yadatu milaliw. Ticiw nu sapicuhcuh miedap miput sisa amilik milaliw ku cin nu cilal a balil, sisa, mahidaay nu lusep yi mihcaan, Ticiw hakiya namaka amelikay nu kitidaan nu amelikay a takelal, malawpes pasu yen ci itini i labu tu tusa pasintu nu mitabuay tu hekalay a balian nu dangdang.

因為氣體在任何的特定溫度下都有大範圍的分子移動速度，所以總是會有一些氣體緩慢的滲漏至太空中。具有相同動能的氣體，輕的氣體運動的速度比重的氣體快，因此分子量較低的氣體流失的比那些分子量較重的氣體更快。這被認為是金星和火星會失去它們的水的原因，因為當它們的水受到來自太陽的紫外線光解成為氫和氧之後，氫會逃逸而去。地球的磁場協助阻擋了會使氫加速逃逸的太陽風，然而，在過去的30億年，地球也許經由在極區的極光活動，損失了包括氧氣在內的2%大氣層。

duma satu misanga tu mitabuay tu hekalay a balian sakalawpes nu kawawan u bali nu cilal, pasu mubahelay nu nanum, nipibateluan a nikanan, demiad, atu miculimekay “ alahican u suleda” micumud tu nikalawpesan nu dangdang atu sakakaay nu amelik.

其他也會造成大氣損耗的機制是太陽風，包括飛濺、撞擊侵蝕、天氣、和隱藏—"有時是指結冰"—進入風化層和極冠。

sahecian i labu 成分

mitabuay tu hekalay a balian nu dangdang 大氣層

sayaway nu mitabuay tu hekalay a balian tu kakuan saan itini i nikalahecian nu bunac a kitidaan nu cilal idaw ku malecaday nu hua-sye atu akuti’ cueded, labuay nu bali mikilul tu milaliw. nu mahiniay tu a mitabuay tu hekalay a balian nu dangdang mikilul tu demiad haymaw sa masumad, dayhan idaw ku caayay kalecad nu bunacan a picidekan palekal tu caayay kalecad nu hecian.

最初的大氣結構一般認為與在行星形成所在地點的太陽星雲有著一樣的化學成分和溫度，而內部的氣體隨後逃逸。這些原始的大氣層隨著時間的過去而逐漸的演變，因行星各自不同的特性造成非常不同的結果。

Ticiw a mitabuay tu hekalay a balian nu dangdang angangan u sakaudip nu cilekayan nu sakatusa a tuudan ni katahekalan. Ticiw pasu78.08 pasintu a dan atu 20.95 pasintu nu yen, hinasumad ku sasausian nu nanum nu lahud, 0.93 pasintu a ya, 0.038 pasintu a e-yeng-hua-tan, atu adidiay nu cin,hay atu duma nu makasicay nu balian.

地球的大氣層主要由生活在其中生物產生的副產品來改造。地球大氣層包含大約78.08%的氮和20.95%的氧，數量易變的水蒸氣、0.93%的氬、0.038%的二氧化碳，和微蹤的氫、氦以及其他的"惰性氣體"。

adidi’ nu akuti’ atu ba’ket nu icelangay a bali satabakiay nu bunac, mu-sin, sakaenem nu bunacan, hekal kibetul ku bali, caay kaw mamaadih nu mataita, sakawalu nu bunacan taneng maliwan ku adidiay nu balian.mahiniay nu bunac u cin- hay atu adidiay nu mikilulay nu sakasasibutan nu hua-he-u nu mapulungay a mitabuay tu hekalay a balian nu dangdang.

低溫和重力較強大的氣體巨星—木星、土星、天王星、和海王星—能夠輕易的保留住低分子量的氣體。這些行星有以氫-氦和微蹤的更複雜化合物構成的大氣層。

kaku 構造

Ti-ciw mitabuay tu hekalay a balian nu dangdang 地球大氣層

Ti-ciw nu mitabuay tu hekalay a balian nu dangdang namaka lala’ tapabaw sa pasu liw-cen “ pasu muculilay nu bunac a tapiingan nanay a sapabu atu makasasa nu tabakiay a bali”, kalecad nu dihekuan a dangdang, tebanay nu bali a dengdang “ mibawbaway a dangdang” macunus ku nikadihekuan nu dangdang “ masaakutiay nu dangdang, pasu ten-li dangdang atu hekalay nu dangdang”, idaw henay ku zisyaku nu dangdang. tu maydangdangan caay namin kalecad ku dademiadan, imi u caypiwac mikilul tu talakaw a nikasasumadan.

地球的大氣層從地面往上包括對流層（包括行星的邊界層或最底層的大氣）、同溫層、中氣層（散逸層）、增溫層（熱成層，包含電離層和外逸層），還有磁層。每一層有不同的氣溫，定義出溫度隨著高度的變化率。

tulu / sepat 3/4 nu mitabuay tu hekalay a balian nu dangdang itini i masasuayaway nu dangdnag ilabu, nina kibetulan tabaki ku nikasasumadan, itini i ce’taw nu kibetu makaala tu caypic kunli, itini i tada kibetulay pitu a kunlian. cuo-yen-dangdang, micuhcuh tu cilal nu likat a caledes, angangan u sakalecad nu diheku a dangdang, talakaw itida i sabaw lima katuku tulu a bataan idaw ku lima nu kauli. ka-men laad itida i sapacunus tu diheku nu ilabua a dangdnagan, talakaw makaala tu cacay a lasubuan nu kuli, hina malakitakid nu ta-ci-dangdang atu tay-kun a nikakenisan. nika itini i hekalay nu dangdangan a nikatalakawan taneng namaka pilaadan tu sasa tu lima a lasubuan minayat katukuh i caay a malebutan nu kunli, itida satu atu bunac nu zisyaku nu dangdang masasuala.

3/4的大氣層在對流層內，並且這一層的厚度有很大的變化，在赤道的厚度達到17公里，在極區的厚度僅有7公里。臭氧層，吸收來自太陽紫外線的能量，主要位於同溫層，高度在15至35公里。卡門線的位置在增溫層內，高度100公里處，通常被作為地球大氣層和太空的分界線。但是外逸層的高度可以從距離地表500公里延伸至1,000公里，並在該處與行星的磁層互動。

https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%A4%A7%E6%B0%94%E5%B1%82