nipaluma-bucyacaw

makayzaay i Wikipitiya
(miliyaw patatuzu’ nipaluma-bucyacaw, bocyacaw)
bucyacaw(佛甲草),kamu hu Hulam: 台灣佛甲草,石板菜,白豬母乳.

bucyacaw[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

bucyacaw (佛甲草),( kamu hu Hulam: 台灣佛甲草,石板菜,白豬母乳.)

bucyacaw, siey-ming (學名): Sedum lineare, nu amilika a pangangan sa: Buddhanail, Linear Stonecrop, u cing-tieng (景天) a kaput (科), cing-tieng a su (景天屬) nipaluma, ya saayaway sapiduduc sapatungus nu bucyacaw sa namakayni i Dipun.

cing-tieng su (景天屬)

(u kamu nu Hulam sa:佛甲草,學名:Sedum lineare,英文名稱:Buddhanail、Linear Stonecrop,為景天科景天屬植物,本種的模式標本採自於日本。)

bucyacaw su (佛甲草屬), nu Cung-ku-ta-lu (中國大陸) a pipanganganan cing-tieng su (景天屬) sa,  nu Dipun pipangangan sa, emang a mihcaan a lutuk a su (wuan-nien-caw-su, 萬年草屬), pulung han kina masasizumaay a su (屬), nu cing-tieng(景天)  a kaput namin, ina , ina cing-tieng su (景天屬) i sasa niza a cing-tieng ke (景天科)sa, izaw ku sepat a lasubu masasizumaay kasipalumaan a duma (u-cung, 物種).

(u kamu nu Hulam sa:佛甲草屬,學名:Sedum,也稱景天屬(中國大陸)、萬年草屬(日本),其中包含了景天科下約400種物種。)

kalakalakan (分布)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

mahiniay a u-cung(物種), milakalak ayza i Cung-ku(中國), Tay-wan(台灣), atu Di-pun(日本)a kakitidaan. i labu nu Cung-ku(中國) kalakalakan niza a kakitidaan sa,  i Kuwang-tung(廣東),  Kuwang-si(廣西), Hu-cieng(福建), Ying-nang(雲南), Kuey-cu(貴州), Se-cuwan(四川), Kang-su (甘肅), Aang-huy(安徽), He-nan(河南), Hu-nang(湖南), Hu-pey 湖北, Sang-si(陝西), Ciyang-si(江西), Ciyang-su(江蘇),Ce-ciyang(浙江), mahiniay nipaluma-bucyacaw a u-cung(物種), caay katalaw tu caledes atu manamuh tu sinanumay a kakitizaan, manamuh aca mauzip i sasasasaay  nu buyu'buyu'an, lutulutukan, i tepad, i diheb i babaetuan nu bubuhangan atu cu'cu'eday suemetay, izaw ku nu tademaw a nipahabay, palangawen i badahung nu luma' , sapasalung tu luma'.

(u kamu nu Hulam sa:本種現分布於中國、台灣及日本等地,中國國內分布於廣東、廣西、福建、雲南、貴州、四川、甘肅、安徽、河南、湖南、湖北、陝西、江西、江蘇、浙江等省區,本種耐旱及同時喜水,喜生於低山的山坡、草坡、山谷岩石縫及山野等陰濕處,亦人工栽培作綠化屋頂之用。)

pihpih nu balu (花瓣)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

mahiniay mulakalakay i nuamisan a pangkiw (pey-panag-ciw, 北半球) a u-cung (物種), pakayadahayay sa, u sinanumay atu siheciheciay a papah namin kuheni, azihen ku kauzipan mulangaway nu wayway nuheni, izaw ku cacay tu tusa a mihcaan ku kauzip, alahicaan izaw ku mulalad tatacuwa mulangaw a wayway, izaw ku malaapuyu'ay a kilang. mahiniay a nipaluma-bucyacaw, hinaazih ku limaay ku pihpih nu balu, izaw aca ku sepatay atu enemay ku pihpih nu baluay, nika caay kahacica ku mahiniay, zuma sa, izaw ku micidekay a pihpih nu balu, wyza nu tatamaay nilangawan a balu pikiyadahan ku balu tu nu zumaay, sacunuscunus han ku sausit nu pihpih nu balu nu tatamaay.

(u kamu nu Hulam sa:這些分布於北半球的物種大多有著富含水分的多肉葉片,型態則從一年生、蔓生到灌木不等。通常花有五瓣,少數為四瓣或六瓣,雄蕊的數目一般為花瓣數的一倍。)

siteked nu wayway (形態特徵)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

bucyacaw sananay,  u cacay tu tusa a mihcaan ku kauzip niza, azihen ku  hekalay masitekeay nu wayway niza sa, siheciayheciay a papah,  lutukay nipaluma kuheni, mamin ku udiudipan nayay ku banuh lalamenung sa, u talakaw nu langaw makaala cacay a  bataan ktukuh tusa a bataan a kung-hung (公分).

(u kamu nu Hulam sa:佛甲草是一種多年生肉質草本植物,全株無毛光滑,植株高約10-20公分。)

wuya angang sa, alahicaan patelek mutideng alahicaan malikalik, matawiing maingil mabi',  siheciayheciay a papah, ahemi' matingangil, i batac nu puu'  idaw ku masaditay a lamit, malatutusa malaliyas ku i pabaway a ciid, u talakaw niza sa pitu katukuh cacay a batan a kung-hung (公分). cacay kiya i tebanay a balu apuyu' adekak, u batac nu balu ya tanayu' sa cacay katukuh cacay tu luma a Kung-li(公釐).

(u kamu nu Hulam sa:莖,直立或傾臥,肉質,纖細柔弱,基部節上長有纖維狀不定根,上部分枝;共有2分枝,高約7-10公分,常僅中央一枚花朵具短梗,花梗長約1-1.5公釐。)

sasapaiyuen (醫藥用途)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

u sasapaiyuen nu mahiniay a u-cung(物種), anu sasapaiyuen papaacakan ku angang nu lamit atu papah niza malasapaiyu', nu kampuyaku a ngangan sa, bucyacaw han. daemed ku sanek, abelaw, cueded, mukapah tu balucu', bala', atay, miasik tu caledes , palaliw tu duku, anu maizang kapah pasatezep tu izang.

(u kamu nu Hulam sa:本種以乾燥根莖及葉入藥,中藥名為佛甲草。味甘、淡,性寒,歸心、肺、肝、脾經具清熱解毒、利濕及止血等功效。)

ina bucyacaw sa mingaay tu mahiniay a adada' tinaku: adada' ku takulaw malebawaw, malebawa sumanah adada'  ku mata, malaliya mapiyas, sitakuliway ku udip, tadayadah ku izang yu mabulad, sipuces, maluwak, maduku, mahida u silamalay ku tatelecan akuti', kalatan nu sidukuay a bau' , maduka ku hekal maizang, mabeluh nu akuti'ay, pipi' sa ku sadipa a imelang, u bituka hina ceded, mapiyasay a tademaw hatiza.

(u kamu nu Hulam sa:主治咽喉腫痛、熱毒癰腫、目赤腫痛、濕熱瀉痢、黃疸、崩漏、疔瘡、丹毒、纏腰火丹、毒蛇咬傷、外傷出血、燙傷、扁平疣等症狀,脾胃虛寒、瀉泄者 。)

sapasalung tu luma' (護坡草)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

ina bucyacaw hananay, u sakapahay sapitahab tu lala' a nipaluma, kalamkam i lala'lala'an mauip mulangaw tu, kapah ku nicelak a mulalad, ya lamit masasuala masasutaad atu lala', anu maudad, mabalad, milalangay mitena' tu kalawpes kapelad nu lala', misanga' tu taling, tahepuan tu lutuk ku taling, u sakapahay sapasalung tu luma' a nipaluma.

(u kamu nu Hulam sa:佛甲草是優良的地被植物,它不僅生長快,擴展能力強,而且根系縱橫交錯,與土壤緊密結合,能防止表土被雨水沖刷,適宜用作護坡草。)

pahabay tu bucyacaw idaw ku kasinanutan (養殖佛甲草的注意事項)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

hicaen mibulesak ku sapadamek: pakaydaan i masasizumaay a lala' caay kalecad ku sapadamek, i pilangawan nu bucyacaw a puu', sakasinanutan a kawaw sa, cacay a bulad kinacacay padamek tu mahizaay ya nisakapahan mangaayay a tayi' , kinacacay sa 15kg/667m2 ku nipadamek hatiza.

(u kamu nu Hulam sa:施撒肥料:根據不同質地的土壤進行施肥,在佛甲草的生長季節,最好每月澆1次腐熟的糞肥,每次15kg/667m2。)

sapibuwah a kawaw (繁殖要點)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

sapibuwah a kawaw, tuceken tulu a sapibuwah:

anu mibulesak a paluma tu, sakapahay a demiad sa, i udaudadan atu suemetay a demiad misakakawaw, i enalenalan a lala', u bagabangay a lala'. ninikalihan tu a lala', u mahiniay ku sakapahay mipaluma tu bucyacaw. anu tadatabaki ku laad nu taling utiih maluk sataneng han ku kapahay.

(u kamu nu Hulam sa:繁殖要點:主要有三種繁殖方法,如下:

撒種主要適合於雨季或陰天進行,要求地勢平坦,土壤疏鬆,已耕耙的溼潤地塊,做畦不宜過大,過大操作不便。)

miala tu kapahay nilangawen a papah, sayitan miputun tulu tu sepat a kung-hung (公分), palecad han ku nibulesak i nisatalingan, nipaluma tu laad cacay a kung-hung (公分) ku lalad kapah tu.

(u kamu nu Hulam sa:將生長旺盛的莖葉剪成3~4cm,均勻的撒種在整好的畦內,撒種的莖葉間距大概1cm左右,)

mamin sa labungen tu lala' a mutahab, adidien ku maadihay, kiya pananum lalemeden tu ku lala' , pakalalipayan silamit tu, mitadas tu a misakakawaw.

(u kamu nu Hulam sa:用細土覆蓋於似露非露程度後,進行噴灌,保持土壤溼潤,約一週左右即生根,即可進入日常管理中。)

nipahecek hananay a mubuwah (扦插繁殖)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

sakapahay pahecek a paluma tu bucyacaw, i lalud atu balangbangan  ina tusaay a puu' , i masadiay tu a lala' , i nibangbangan tu a lala', malalemeday, nikuwapi tu masaatiladay, misataling, u laad cacay a batan ktukuh sabaw lima a daditekan kapah tu.

(u kamu nu Hulam sa:扦插適合於夏、秋兩季進行,在地勢平坦、疏鬆、溼潤的已耕耙地塊中,做畦劃溝,溝距10~15cm均可。)

u kapahay a nilangaw sayi'ten cacay a bataan a batac nu kung-hung (公分)ku piputun, pahecek han tu i nisatalingan , tulu katukuh sepat a kung-hung (公分) ku nilabungen tu lala'.

(u kamu nu Hulam sa:把生長旺盛的莖葉剪成10cm左右小段,扦插於溝內並填埋土,大約埋土3~4cm。)

masadi tu ku lala' sa satabaki han ku nanum a

micebus mulalemed, nicebusan tu nanum a matataneng han, tulu a demiad kinacacay, kinatusa tu kinatulu a pananum taneng tu, miadih tu tawyaay a demiad kiya pananum.

(u kamu nu Hulam sa:把地整平後大水漫灌,灌水一定要足。每隔3天1次,2~3次即可(據氣溫和地溫而定)。)

niputunan a pacelak (分株繁殖)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

u sadingsing laludan putunan ku angang nu papah palaenem tu pitu a kung-hung (公分) katanayu', palecad han ku batac, bulesak han i nitataken a lala', ka u kalut ku sapitatak tu lala', haymaw han mukutkut, habunen ku nipacelak i lala', tu kinatusaen a pananum kiya suemet tu ku lala', anu makaala tu cacay a lipayan silamit tuway.anu sicilekay a hicaen, ayda nipiadihan henay caay henay pakatepa idaw ku cilekaycilekay.

(u kamu nu Hulam sa:春夏季將莖葉切成6~7cm長的小段,撒在已耕靶整平的地面上,用三齒靶在土壤表面輕輕鋤,使莖節呈半掩埋狀態植入土壤,然後噴兩遍水,保持土壤溼潤,約一週左右即生根。病蟲防治:據目前觀察也沒有發現任何的害蟲。)

bucyacaw(佛甲草), kamu hu Hulam: 台灣佛甲草,石板菜,白豬母乳.

u siwkay nu nipaluma[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

kakuniza 植物分類 ()tabakiay a kilang ()adidi'ay a kilang (v)lutuk ()lutuk-balu ()masay ()zuma

(v)mahetik ku papah ()dauc landaway ()zuma

()yadah a mihca ku uzip (v)cacay a mihca ku uzip ()1-2 a mihca ku uzip ()zuma

takalaw nu bayu' 生長海拔高度
mauzip subal 生長區域 sacahamin Taywan i bayubayu'an sibaetuay
nipaluma sasahicaan 栽種功能 yumah野生(v) mukan食用() sapayu'藥用(v) paazih觀賞() lidung遮蔭() zuma其他()
takalaw maka 株高 10-15cm
papah tanaya' 葉長 10-15cm
papah ahebal 葉寬 7-12cm
papah mapela' 葉瓣
balu ahebal 花徑
balu kulit 花色 sibalu i 4-6 a bulad, takuliway ku balu.
heci 果實 0.4cm
paenu 種子

u sanek nu nipaluma[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

1 sanek 7 dawmi
2 letek 8 siceka'
3 cedam 甘,甜 9 dieku
4 aledah 辣,辛 10 cuedet 寒,涼
5 atekak v 11 acak
6 cupelak 12 zuma 其他

malaheci tu imelang[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

1 pangangay (生)津 27 kaliwates  (消)小疔
2 akacay-akuti (減)燥熱 28 malebawa (消)跌打腫傷
3 cuedet (減)寒冷 29 akuti' (消)燙傷
4 patezep tu izang (消)出血 30 tunatun (消)瘀血
5 paisi' (利)排尿 31 tibeni (消)泡疹、痱子
6 taluktuk (減)發炎 32 kebing (消)麻疹
7 sulalis (退)發燒 33 sizaz (消)濕疹
8 cebu' taluktuk (消)尿道膀胱炎 34 butus (消)水腫
9 mapudasay (減)皮膚病 35 kalad nu bau (減)蛇咬
10 atay taluktuk (減)肝炎 36 bulad adada' (消)經痛
11 adada' (減)痛 37 cadi'ci (減)心痛
12 sicedam isi (減)糖尿病 38 pasicucu (增)乳汁
13 ngidngid (消)嘴破嘴角發炎 39 bali-malalemed (減)風濕
14 teluhu (消)濃痰 40 calenged (止)皮膚癢
15 takulaw adada' (減)喉嚨痛 41 sinawal (減)暈眩
16 tuzu malebawa (減)關節炎,風濕痛 42 manah (消)痔瘡
17 mabanic (消)腹瀉 43 pucu' (消)淋巴痛
18 muta' (調)嘔吐 44 buyu' (解)中暑
19 masikata' (調)便秘 45 suaw (止)渴
20 adada' tangah (減)頭痛 46 muni' ku banges (消)皮膚潰爛
21 malihen (怯)咳嗽 47 takalaw ku izang (減)高血壓
22 makamaw (減)感冒 48
23 milisawada' (調)腸胃病,胃痛 49
24 walak (解)中毒 50
25 maduka' (消)破皮傷 51
26 puces (消)膿包、大疔 52 zuma 其他(降血糖,治糖尿病) v

pasubana i cacudadan a lacul[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

u cudad a ngangan sedum formosanum N. E. Br.
u sapamat a ngangan crassulaceae
u Amilika a ngangan stringy stonecrop herb

u zuma a cidekay a kamu, saungay misapayu' a cidekay[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

cidekay ngangan miungay
Sakizaya bucyacaw v
Pangcha
Tayan
Paywan
Yuwatan hucia tu ismud v
Sejek
Taluku
Puyuma nganun v
Rukay
Cou 'apirang ngukau v
Kabalan
Tau/Yami
Saw
Kanakanabu
Laaluwa
Saysia

namakayniay a nasulitan nasakamuan atu natinengan[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

  • Hulam talakaway a nipaluma nalunasulitan a sulu pulungamin a sulu. Hulam kagak a yuan adidiay a mauzipay migankiway a suo《中國高等植物資料庫全庫》. 中國科學院微生物研究所. [2009-02-24].
  • Yuancumincu weiyuanhuy-  sapayu' a nipaluma nu Yuancumin 行政院原住民族委員會-原住民族藥用植物2009-p78
  • 台灣佛甲草 Sedum formosanum N. E. Brown, 1885. 臺灣物種名錄. 臺灣: 中央研究院生物多樣性研究中心. [2013-1-24]
  • 維基百科:https://zh.wikipedia.org/wiki/佛甲草
  • 維基百科:https://zh.wikipedia.org/wiki/景天屬
  • 花卉百科園:https://www.hhbky.com/duorou/keshu/117223.html
  • nisulitan ni Mahi Takas aci Uwi Habay.