nipaluman-biyang

biyang (小飛揚)

biyang(小飛揚)

mitesekay nipangangan【學名】Chamaesyce thymifolia (L.) Millsp.

sapamata a ngangan【科名】sapamata a ngangan大戟科(Euphorbiaceae)

tungusay a ngangan【屬名】tungusay a ngangan tungusa Euphorbiaceae大戟屬

u ngangan【俗名】千根草、紅乳草、乳草、乳仔草、紅乳仔草、細本乳仔草、扁竹、小本乳汁草、 紅骨細本乳仔草、結尾仔草、小飛揚草

Cyen-ken-lutuk, sumanahay cica’lutuk, cica’ adidi’ay lutuk, sumanahay adidi’ay cica’ lutu, u adidi’ay cica lutuk, kubeciday auk, adidi’ay cica’ lutuk, sumanahay ukak uynian adidi’ay cica’ lutuk masaikulay adidi’ay lutuk, biyang lutuk.

A-me-li-ka ngangan【英名】Red Caustic Reeper、Thymeleaved Spurge

binacadan a kamu【族語】布農 Babu Tu Ismud、撒奇萊雅 biyang、鄒 Cuun Mingane

binacadan a kamu, Bunun Babu Tu Ismud, Sakizaya biyang, Co Cuun Mingane.

musakamuay a binacadan (使用族群)

布農、撒奇萊雅、鄒

Bunun, Sakizaya, Co.

飛揚草在南方非常常見，野地里有很多這種草，大家應該見過但是不知道它的名字而已。飛揚草的作用還是很多的，這裡就和大家說一下飛揚草的問題。首先先來看一些飛揚草的樣子，飛揚草還有一個名字叫做「節節花」這個名字主要是從飛揚草的外形方面取得。飛揚草的外形長得像是一節一節的，每一節都有一個小花。所以也就做節節花。

biyang a lutuk i satimulan hinamaazihay tu, i umaumahan yadah ku mahiniay a lutuk, maazih tu nu mita nika caay katineng tu ngangan niza. biyang a lutukan yadah ku sapihicahica, tini sakamuen aku ku tatuuday mahiniay u biyang hananay. Saayaway azih  han ku zuma wayway nu biyang, biyang a lutukan izaw henay ku ngangan niza“sapuu’puu’  balu” uyni a ngangana tapang makay wayway nu biyang a pangangan. biyang a lutuk u wayway niza mahiza sapuu’puu’ sa, cacay uu’ izaw amin ku balu. sisa puu’puu’ balu han.

飛揚草的莖稈非常容易折斷，比較脆，折斷之後會有白色的液體流出來。被蚊子咬了，會用這種飛揚草的液體擦被咬的地方，過一會就會好了。

biyang a lutukan lamit akaway madayum maketun, malatu’ ketun han mulaci’ ku salengacay a cica’.makalat nu likes, a uyni cica' nu biyang a lutukan ku sapasisit tu makalaatay nu likes, kasenun sa kapah.

maliwaliwah i hekal (分布環境)

小飛揚原產於世界各地熱帶地區，屬於常見之植物，在台灣則分布於田邊、 路旁、農田或山坡地的濕潤處都很常見。

biyang u langaw i kasakitakit a kakitizaan tu akiti’ay a kakitizaan, tungusay maazihay tu

nu mulangaway, i Taywan malaliwaliwah i tapiingan nu laku, tapiingan nu zazan, umaumahan anucaay sa maapilisay a buyu’ hinamaazihay tu i masemetay a lala’.

sakakapah nu sapaiyu (藥效)

在性味方面，微酸、澀且性涼，具有清熱解毒、利濕止癢、消腫毐等功效。主要用於治療細菌性痢疾、痔瘡出血、過敏性皮炎、乳癰、蛔蟲...等。

i sanek nu sapayu, cilecileminan, cupelak panihiw, sapisasa tu akuti’ pilasawad tu ledek, sakakapah tu masemetay caay kacalengecay, palasawad tu malebawaay ledek. angangan mingaay tu adidi’ay a cilekay u banic, siizangay puces nu menah makawaway madukaay a banges, masabenaay a cucu’, sipilasay.

wayway nu mauzipay (生態形狀描述)

小飛揚又稱為細本乳仔草、過路蜈蚣草等等，屬於一年生的草本植物， 為大戟科家族成員之一，紅色的匍匐莖，橫走在地上，全草被細毛，具有白色的汁液。

Beyang singangan aca tu uyaanay tu adidi’aya cica’ a lutuk, milaladay alisalap a lutukan, tungusay paymihcaan mulangaway a lutuk, tusaay papah a sapamata u lalumaan a sakaput, sumanahay badasusu a lamit, mibalat milalad i lala’, sibanuh amin ku lutuk, sicica’ tu salengacay.

莖上的同一個節位，有兩個葉片生長，葉片兩兩成對的排列在莖上，葉片形狀呈長橢圓形或披針形，葉緣具有細鋸齒緣。雌雄同株但異花，在中央的一朵頂生花，下面從花序梗頂生出二分枝，每枝頂上各生出一朵花，排列成頭狀，花被紅紫色苞片所包圍。結的果實為具有粗毛的三稜形之蒴果。

lamit malecaday uyzaan a puu’, tusa ku papah mulangaw, hatusatusa sa masiluc i lamit ku papah, u wayway nu papah masatamucuy ku kamulmul anucaay masazinum, lilis nu papah masalutalut ku lilis. tama tayna malecaday ku angangan nika caay kalecad ku balu, i teban nu balu i tukun sibalu aca, i sasa pakay akaway nu balu tuku nu akaway sicii’ tu tusa ahunan, paycii’ i tukun kinacacay sa muculal ku balu, masiluc masatangah, u balu matabu nu sumanahay lutimay a maliyut matabu, u heci calekah ku banuh masakalimucu’ u yadahay a panu a heci.

(用途)

在南方農村常見的飛揚草生於旱地作物會影響農作物生長，可歸爲雜草，少量發生可人工拔除，或者選用除草劑防除。它也是一種中草藥，具有清熱解毒、利溼止癢、通乳等功效。

i satimulan nu malukay a niyazu’ hina maazih tu ku mahiniay u biyang a lutukan mulangaw i makedalaay a lala’ nikalukan malilid ku langaw nu nipalumaan, palalutuk han, caay tu pibubuc ku tademaw tu lutuk anucaay sa pasapayuen misiwduk. u sapayu a lutukan ciziza, sapayu tu sapisasa tu akuti’ palasawat tu ledek, mingaay tu malalemeday tu calengetay, kasisalang nu cucu’ hatiza ku sakakapah na lutuk.

在南方民間廣爲流傳，在很多沐浴露中有飛揚草成分用於止癢爽膚。飛揚草在2010版中國藥典有記載，還有很多的藥理活性，具有一定的開發前景。主要是利用乾燥全草，可在夏、秋季採挖並曬乾。

i satimulan izaw ku kamu nu tademaw amin amin, kayadah nu sapililuc izaw ku nipalamel tu biyang a lutukan u sapilasawad tu calenget pasapi’ tu banges. biyang a lutuk i 2010 a cudadan izaw tu ku nisulitan i ziting nu Cung-kuw, yadah henay ku sakakapah nu sapayu, kanca a izaw ku kapahay a nipazazan. angangan u niacak tu lutuk, taneng i lalud, balangbangan miaala tya heci a paacak han.

一般在使用的時候，會根據病情需要，選擇單獨煎水內服，或是與其他的中藥配伍起來聯合使用。小飛揚草可以治療痢疾和菌劑，還能治療皮膚瘙癢和皮炎和溼疹等，還能消除乳房腫脹，也是煎水來內服，或是搗碎了外敷等。

mukan tina lutuk hawsa, miazih tu u canan a imelangan, amipili’ misateked miciyad tu nanum amukan. anucaay sa atu zumaay nu lutukaay a sapayu palamel tu limaay a lamangan a sapayu papulung han mukan. biyang a lutukan taneng mingaay tu mabanicay atu sapibanaw, taneng henay mingaay tu calengetaay a banges atu manana’ay a banges atu sitebeniay, taneng henay mipalasawad tu malebawaay a cucu’, pananum han micyan  mukan, anucaay pengpeng han amitabu i hekal.

小飛揚草能喝，用法與用量如下。內服：煎湯，5錢～1兩（鮮者1～2兩）；或搗汁煎。外用：搗敷或煎水洗。注意：具體該怎麼使用，還一定要聽從專業醫生的。

biyang a lutuk taneng nanumen, u ditek nu nananuman a sapyu. nananuman, cyan han misakabi, 5 kalisiw-1 a daduy “mantaay henay 1-2 a daduy”, anucaay pengpeng han a cicica’ amicyan. i hekal apayu, pangpang han amitabu tabu anucaay pananum han micyan mibanaw. piazihetu ahicaen mipasapaiyu, kanca a mitengil henay tu tengen nu misaydan.

sakalacus nu biyang  (小飛揚草的禁忌)

小飛揚草性涼，脾胃虛寒者不宜久服，以免引起腸胃不適體虛者少服小飛揚草，以免加重體虛症狀。小飛揚草性涼，能起到清熱解毒之效，

biyang a lutuk tungusa u sapi’ay, u sadisi’ay ku bituka la’cus matenes ku nikaen, a adada ku bituka sawada’ mahumingay ku uzip amana yadahen ku nikan tu biyang, amangaleb macunus ku kahuming nu uzip. biyang a lutuk tungus u sapi’ay, taneng palasawad tu akuti’ mihulak tu ledek.

但孕婦服用會導致身體虛寒，而且它還有澀腸止瀉作用，孕婦常伴有便祕的症狀，服用小飛揚草會加劇便祕，對於孕婦都是不利的。小飛揚草具有清熱、解毒、利溼、止癢之功效。但是小飛揚草性寒涼，嬰幼兒脾胃虛寒，服用會導致腹痛甚至腹瀉，但可外用其消腫止癢的作用。

nika misabiliay anu mukan a sadisi’ ku uzip, satu sicupelakay henay ciniza amitena’ tu banic, u sibiliay hina mahakitaay mukan tu biyang a lutukan mangaleb mahakita, sakay misabiliay caay kakapah. biyang a lutuk usapisasa tu akuti’, sapihulak tu ledek, sakakapah tu malalemeday tu, mipatut tu calenget. nika biyang a lutuk tungusay u sapi’ay, lutungay u sadisi’ay, ku bituka, anukan hansa a adada ku bili tuwaaca amabanic, nika taneng payu tu hekalay u malibawaay mipatut tu calenget.

(比較)

大飛揚草和小飛揚草的區別，外形不一樣，大飛揚草採摘來之後，乾枯之後全草帶根入藥，大致是15釐米到30釐米的高度。根細長彎曲，呈現出紅棕色，不太規則。

tabakiay biyang a lutuk atu adidi’ay Beyang a lutuk tu kasazuma u hekal caay kalecad, tabakiay biyang a lutuk nanipelu’ hawsa, akik han halulamit han palasapayu, hamin u 15 alimi katukuh 30 li-mi katalakaw. adidi’ ku angangan malingangut, kasumanamanahan ku kulut, caay kalecad amin.

這種才質地堅硬比較容易斷裂。小飛揚草的高度比較低，爲13釐米的樣子，莖細長，紅棕色，而根特別小。這是大飛揚草與小飛揚草的區別從外形上來看的。

(功效與作用不一樣)

mahiniay a lutuk ahebed atekak madayum maketun. adidi’ay biyang a lutuk caay katalakaw a puyu’, u 13 limi dada, adidi’ ku lamit, kasumanamanahan ku kulit, adidi’ ku tapangan. uyni u tabakiay biyang a lutuk atu adidi’ay biyang a lutuk ku kasazuma azihan pakay wayway niza, caay kalecad ku sapingaay tu imelang.

大飛揚草與小飛揚草的區別主要體現在功效與作用上明顯不一樣。大飛揚草能治療急性腸炎及菌痢，而且對於慢性氣管炎的改善效果也是很不錯的。

tabakiay biyang a lutuk atu adidi’ay biyang a lutuk kasazuma angagan a sakakapah nu sapayu mahapinang caay kalecad. u tabakiay biyang a lutuk taneng mingaay tu madukaay a sawadaa’ atu mabanicay, satu pakay mahiwhiway kapah tu.

namakayniay a nasulitan nasakamuan atu natinengan (參考來源)

• 台灣原住民族藥物植物圖鑑（行政院院原住民族委員會）

• 小飛揚草的功效與作用 大飛揚草和小飛揚草的區別：https://www.lhysg.com/ysbd/zhongyi/271499.html