padaicaw
padaicaw (燕子)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
masadumaay a ngangan (各種名稱)
【學名】燕子
【mitesekay a ngangan】Passeriformes
【別名】馬丁燕；玄鳥
【tada ngangan】ma-ding yan, suan niao
【英名】swallow
【igu a ngangan】swallow
界 門 綱 目[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
salaedan cacumudan udip mata
界：動物界 Animalia
kasasumay (界): kasazumaay aadupan (動物界) Animalia
目：雀形目 Architaeniogloss
mata (目): mata padaicawan a mataan (雀形目) Architaeniogloss
科：燕科
samataan (科):samataan padaicaw (燕科)
屬：候鳥
tungusay (屬): tungusay a ayam (候鳥)
種：雨燕、樓燕、家燕、金腰燕等
masasengiay (種): masasengiay yuyan, lou yan, cia-yan, cin yao yan sa
misiwkay (簡介)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
燕科鳥類的通稱。益鳥。體型小巧，兩翅尖長，尾羽平展時呈叉狀，飛行時捕食昆蟲。世界各地都有分布。
padaicaw a ayaman han kuni pangangan. kapahay a ayawman. adidi ku udip, sadicem sa ku sakubad, banuhan nu kikul malecad mahida malalibetay, bahuy sa midakeptu tu cilekay. kitakit idaw namin ku padaicaw kitidaan.
中國有九種，如家燕夏季遍布各地，在建築物的屋檐下築巢，秋冬季節飛往南方。
Cung-guo (中國) idaw ku siwaay a kakenisan nu ayaman, mahida u lumaay a padaicaw i lalud mamin ku niyaduan, itinisa i lumaluman nu saliningan asidibu, balangbangan han pasaydatu i timul mubahel.
kaliwasak nu kitidaan (分布區域)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
主要分布在亞洲東南部、非洲北部和東部、歐洲大部份地區。
maliwasak ku padaicaw i nutimulwalian nu Ya-cuo, nuamisan atu nuwalian nu Fey-cuo, atu O-cuo.
aadihan (外觀)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
特徵額、喉栗色，且侵入胸部，胸具不完整的黑色橫帶，下體餘部白無條紋，上體餘部均為輝藍黑色。
wayway nu dais, takulaw han kala lumenian ku sumanah nu kulit, micumud i baluwang, baluwan han caay ka silud ku lumeni’ nu mabalatay a sasulitan, sasa nu udipan han inai ku kulit nu sanglac, pabaw han u kala sumisumilawan lumeni’ ku kulit.
燕子體小型，體長130～180毫米。翅尖長，尾叉形。背羽大都輝藍黑色，因此，古時把它叫做玄鳥。翅尖長善飛，嘴短弱，嘴裂寬，為典型食蟲鳥類的嘴型。腳短小而爪較強。
padaicaw adidi ku udip, tanayu’ ku udip cacay a lasubu tulu a bataan~ cacay a lasubu walu a bataan a haomi. masadicem ku sakubad, malalibed ku wayway nu kikul. kulul nu banuh han u sumilaway lumeniay ku kulit, sisa, sumamaday a tademaw pangangan han tu suan-niao (玄鳥). sadicemsa ku sakubad matineng mubahel, sangucud han apuyu’, macebal ku laway, u tada mukanay tu cilekaya nu ayaman a laway. apuyu ku kuku’ icelang ku kanus.
世界有20種，中國有4種，其中以家燕和金腰燕等比較常見。家燕前腰栗紅色，後胸有不整齊橫帶，腹部乳白色。
kitakit han idaw ku tusa a bataan ku padaicaw nu kakenisan, Cung-guo (中國) idaw ku sepat a kakenisan, u lumaay a padaicaw atu cin-yao padaiycaw ku maadihay numita. lumaay a padaicaw nuayawan a tatelecan han kala lumenian ku sumanah ku kulit, nikudan nu baluwan idaw ku caaya kasilud nu mabalatay nu kulitan, u bilihan mahida u buling nu sanglacay ku kulit.
(繁殖)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
燕子一般在 4～7月繁草、羽毛、破布等，還有一些青蒿葉。巢為皿狀。每年繁殖2窩，大多在5月至6月初和6月中旬至7月初。
padaicaw han itini i sepatay ~ pituay a buladan mikilim tu damud, banuh, kuntuy, idaw henay ku papahan. masa kaysing ku sangan nu dibu. tu mihmihcaan tusa’sa ku dibu, i limaay~enemay a bulad atu enemay a bulad katukuh tu pituay a bulad.
每窩產卵4～6枚。第二窩少些，為2～5枚。卵乳白色。雌雄共同孵卵。14～15天幼鳥出殼，親鳥共同飼餵。
kasidibuan han sepat~enem sa ku nu cacaya a dibu nu tiku’k. sakatusa a dibuan mawada’ atudi, tusa ~lima a ti’kukan. sanglacay ku kulit nu ti’kuk. masasudiput talacawaan mititi’ tu ti’kuk. sabaw tu sepat~sabaw tu lima a demiad matiti’ tu ku ayam, mapulung taleacawan a pahabay tu wawa.
雛鳥約20天出飛，再餵5～6天，就可自己取食。食物均為昆蟲。
wawa nu ayaman tusa a bataan mubaheltu, pakanan naca tu lima~enem a demiad, cinida satu kumin kilimay tu kakanen. u cilekay namin ku kaneng nuheni.
sakauip (生態) [mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
生態多見於居民點附近的空中、建築物、電線上等。耐飛，覓食和營巢時來回不停，往往在飛行時伴隨發出噝噝聲。
kaudipan nu padaicaw itinitu i liwliw nu tademawan a mabahel, lumulumaan, telaytelayan. icelang mubahel, mikilim tu kakanen atu misadibu sa caay pisengal mabahel, mabahel satu masuni tu “sese” sananay a sunian.
尋食時，一面飛行一面張著嘴把飛蟲迎入嘴內。以小型昆蟲為食。
mikilim tu kakanen sa, mubahel tu matuwatu ku laway cumud satu ku cilekay i labu nu lawayan. u adidia nu cilekayan ku kanen.
3-8 月繁殖，巢築於屋檐下或橫樑上，用泥土混和稻草、羽毛構成半碗狀，內墊細草根和羽毛，雌雄二鳥契約用唾液粘結而成。
tulu ~walu a buladan asidibu siti’kuk, isasa nu salining atu salili sidibu, u lala’ atu damud, banuh misangan tu mahida u pangkiway nu kaysing ku sangan, ilabu han u adidiay nu damud atu banuh, taleacawan u supa’ ku sapaduhepic nuheni misangan tu dibu.
kizay a imi (經濟意義)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
燕子是人類的益鳥。當秋風蕭瑟、樹葉飄零時，燕子成群地向南方飛去，到了第二年春暖花開、柳枝發芽的時候，它們又飛回原來生活過的地方。
padaicaw u tademaw nu kapahay a ayaman. balangbangan satu, kahetikantu nu papah, masakaput namin ku padaicaw pasayda i timulan mubahel, katukuh tu sakatusa a sadingsing nu kacebalan nu baluwan, patic han mulangaw tu mangduay a papah sa, taluma satu ku padaicaw tu nalumaan nuheni.
picidekan nu kapah (特點)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
「年年此時燕歸來」。早在幾千年前，人們就知道燕子秋去春回的飛遷規律。
“mihmihcaan talumasa ku padaicaw”. numukasi henay a mihcaan, matinengtu ku tademaw tu padaicaw ka balangbangan han tayda i timul mabahel sadingsing han tayniac itini malimad u kawaw nuheni kuyda.
燕子一般在夜裡飛遷，尤其是在風清月朗時飛得很快很高，白天則在地面休息覓食。
salabiysa malimad mubahel ku padaicaw, picidekan nu kasapian nu bali han micidek kuni kalamkam talakaw kunipibahelan, demiad han pahanhan mikilim tu kakanen.
燕子在冬天來臨之前的秋季，它們總要進行每年一度的長途旅行——成群結隊地由北方飛向遙遠的南方，去那裡享受溫暖的陽光和濕潤的天氣，而將嚴冬的冰霜和凜冽的寒風留給了從不南飛過冬的山雀、松雞和雷鳥。
padaicaw itini i ayawan nu kasienswan a balangbangan nu demiadan, kanca mabahel kunuhini tu mabataday nu mihmihcan miliwku. masakaput namaka amis pasayda i mabataday nu timula mubahel, tayda mikidadiheku tu cilal atu masengetay nu demiadan, hatidaay tu anika sisuleda atu sienawan sipabeli tu caaya pibahel nu shang-cue (山雀)，song-ji (松雞) atu ley-niao (雷鳥).
padaicaw nu ayaman han “mihinangay nu binacadan” (燕子是鳥類家族中的遊牧民族)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
家燕還有著驚人的記憶力，無論遷飛多遠，哪怕隔著千山萬水，它們也能夠靠著自己驚人的記憶力返回故鄉。
lumaay a padaicaw micidek ku kapah nu tangah, anu hacican kuni kabatad nuni bahelan, anu hacicatu kunika batadan mubahel, matineng tu kunuheni tu sakataluma nuheni.
家燕返回家鄉後，頭一件「大事」便是雌鳥和雄鳥共同建造自己的家園，有時補補舊巢，有時建一個新的巢穴。
katukuh sa iluma, sayaway nu kawaw nuhenisa, misangan tu kaledabuan nuheni, misumad tu malumanay a dibu, alahican patideng tu baluhay a dadibuan.
padaicaw a cudad (燕子的哲學)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
燕子似乎清楚地懂得，人類是既不能離他們太近，又不能離他們太遠的一族。
padaicaw mahida matinengay tu kawaw, acaay picapi ku tademaw tu nuhenian, acaay pibatad tunuhenian.
所有的鳥共同特點都是怕人，它們將巢築在大樹和深山之中，以免遭到人類襲擊。
hamin nu ayaman matalaw namin tu tademaw, nika sidibuan han itida namin i tabakiay a kilangan atu buyubuyuan, matalaw taydan nu tademaw midebung.
kababenisan (分類)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
中國燕子種類繁多，只有金絲燕、針尾雨燕和白腰雨燕才產燕窩。猶以金絲燕窩最為名貴。燕子，分為雨燕、樓燕、家燕、岩燕等種類。
Cung-guo nu padaicawan yadah ku kasidumaan, uyda u jin-si-yan, zhenwei-yuyan atu bai-yao-yuyan idaw ku yanwo. micidek ku jin-si-yanwo a matekes. padaicaw, idaw ku yuyan, lou-yan, jiayan, yanyan a padaicawan.
cin-yao padaiycaw (金腰燕)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
金腰燕體形似家燕,但稍大些。此種燕腰部栗黃,非常明顯奪目，下體有細小黑紋，易與家燕相區別。習性亦與家燕相似，但大都棲息于山地村落間。
Cin-yao padaiycaw (金腰燕) udip nida mahida u lumaay a padaiycaw, tabaki atudi. nina padaicaw han nu tatelecan idaw ku lawlawan nu kulit, katinengan numita miadih, isasa idaw ku adidiay nu lumeniay a kulitan, uyda u kulit ku sakatineng numita miadih. sakaudip nuheni atu lumaay a padaicaw malecad ku kakawaw, nika itida sa namin maledabu i umaumah han atu niyaduan.
燕是典型的遷徙鳥。繁殖結束後，幼鳥仍跟隨成鳥活動，並逐漸集成大群，在第一次寒潮到來前南遷越冬。
padaicaw han u hina limaday a ayaman. mamin satu matiti’ tu wawa, mikilultu ku wawa a ayaman tu babalaki milihida sikawaw, sa hamaw satu masakaput, itini i sakinacacay nu sienaw han malimad kunuheni pasayni i timul mabahel mikida dihku.