"Eritrea" misumad laeday sasizuma

makayzaay i Wikipitiya
刪去的內容 新增的內容
Kimli isinsasukamu | paanin
Kimli isinsasukamu | paanin
silsil 44: silsil 44:


talakaway nu kenis u sakapahay u sasapian nu tademaw a demiad, tu mihcaan sa u dihku nu akuti’ i sabaw cacay idaw ku pitu C, u selep nu nanam 525 haw-mi. sabaw tusa a bulad katukuh i tusaay a bulad u saselepay ku demiad nu akuti’, i sabaw lima C, lima a bulad katukuh i enemay a bulad u satalakaway ku akuti’ nu demiad, i tusa a bataan idaw ku lima C; sepatay a bulad katukuh i limaay a bulad u maudaday a demiad, enem a bulad katukuh waluay a bulad u musaaangsangay a udad nu demiad, nikahida sa u makedalay a demiad. sawali atu satipanay u masawahulay micidek ku caledes maacak ku demiad, tu mihmihcaan sa u akuti’ nu demiad i tulu C atu tusa C, tu mihmihcaan nu mudebuay nu nanam sa caay pakaala tu 400 haw-mi. ya sumanahay a bayu miduducay tu tukus u likelikenan, tulu a bulad katukuh i cacay bataan a bulad i demiad sa u lababaan kya demiad makatukuh ku sepatay C ay.
talakaway nu kenis u sakapahay u sasapian nu tademaw a demiad, tu mihcaan sa u dihku nu akuti’ i sabaw cacay idaw ku pitu C, u selep nu nanam 525 haw-mi. sabaw tusa a bulad katukuh i tusaay a bulad u saselepay ku demiad nu akuti’, i sabaw lima C, lima a bulad katukuh i enemay a bulad u satalakaway ku akuti’ nu demiad, i tusa a bataan idaw ku lima C; sepatay a bulad katukuh i limaay a bulad u maudaday a demiad, enem a bulad katukuh waluay a bulad u musaaangsangay a udad nu demiad, nikahida sa u makedalay a demiad. sawali atu satipanay u masawahulay micidek ku caledes maacak ku demiad, tu mihmihcaan sa u akuti’ nu demiad i tulu C atu tusa C, tu mihmihcaan nu mudebuay nu nanam sa caay pakaala tu 400 haw-mi. ya sumanahay a bayu miduducay tu tukus u likelikenan, tulu a bulad katukuh i cacay bataan a bulad i demiad sa u lababaan kya demiad makatukuh ku sepatay C ay.

== Er-li-cuy-ya u liwliw nu likut masasuedes (厄利垂亞邊界衝突) ==


==malalitin tu ihekalay atu zumaay a natinengan==
==malalitin tu ihekalay atu zumaay a natinengan==

2021年2月4日 (sakasepat a demied nu lipay) 17:11 a sumad

Flag of Eritrea.svg
u hata nu Eritrea

u Eritrea (厄利垂亞) sa ilabu nu Feico, itiza i 15 00 N, 39 00 E u ahebal nu lala’ mapulung sa 117,600 sq km u ahebal nu lalaay sa 101,000 sq km, u ahebal nu nanumay sa 16,600 sq km hamin nu tademaw sa 5,869,869. kakalukan umah sa 75.10%, kilakilangan umah sa 15.10%, zumaay henay umah sa 9.80%.

厄利垂亞國伯語:(英語:State of Eritrea,提格雷尼亞語:ሃገረ ኤርትራ,阿拉دولة إرتريا‎), 通稱厄利垂亞,是位於非洲東北部的國家,瀕臨紅海,面積12.5萬平方公里,人口約5,750,433人(2018年),首都為阿斯瑪拉,民族以提格利尼亞人、提格雷人等為主。貨幣通用奈克法。

由於厄利垂亞存在普遍的非法勞役、政府的獨裁以及人權被政府嚴重打壓,亦是全球新聞自由指數排名最低的地方之一,因此很多人經常稱之為「非洲版北韓」

Er-li-cyu-ya u pu a kamu : (Yin a kamu: State of Eritrea, Ti-ke-lei-ni-ya a kamu : ሃገረ ኤርትራ,a-liدولة إرتريا), pulung nu ngangan Er-li-cyu-ya, na i Fuy-cul sawali nu amisay a kanatal mitepal tu sumanahay a bayu, u ahebal nu lala’ sabaw tusa idaw ku lima a mang nu pin-fang-kung-li, u tademaw sa 5,750,433 (2018 a mihcaan), u eneng nu tatanghan i A-si-ma-la, u binacadan sa u Ti-ke-li-ni-yaay a tademaw, u Ti-ke-lei a tademaw ku situngusay hawsa. u cacukaymasan tu kalisiw nu nay-ke-fa. tada yadah ku caay katatudung a tademaw tayni mikawaw mamin i Er-li-cyu-ya, u sihu ku misakakuay mikuwan tu tademaw makuwan nu sihu pihaceng  milisapen, sikasa u hamin nu kitakit i sinbung  salihalay sa misaliyud ku kawaw u sanayi’ay a kakitidaan ku mahiniay, kyu katuud ku tademaw hina sakamu tu u ‘’fuy-culay u pei-han’’.

tapang tusu nu kanatal (首都)

u tapang tusu nu kanatal sa u Asmara.

kakininan nu kanatal demiad (國家紀念日)

kakining nu kanatal demiad sa 24 bulad 5 demiad.

tabakiay a tapang nu kanatal (元首)

u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci Isaias Afwerki, micakat a demiad sa i 1993 a mihca 5 bulad 24 demiad.

laylay (歷史)

厄利垂亞原為衣索比亞所建立的屯墾區,1890年為義大利所佔領,並成為義大利的殖民地,第二次世界大戰後在聯合國的同意之下,與衣索比亞組成衣索比亞和厄利垂亞聯邦。1962年遭衣索比亞兼併,成為該國第14個省。

Er-li-cuy-ya naw u i Yi-sul-pi-ya a nikedalan patidengan, 1890 a mihcaan nidebungan nu Yi-ta-li, malu nu malimaday muenen Yi-ta-li tu a kakitidaan, nadikudan nu sakatusa a nikalpacaw i kitaki u malkaputay a kanatal masasulul satu sa, atu i-su-pi-ya malahci ku nisakaputan tu Yi-sul-pi-ya atu Er-li cuy-ya malcabayay a masakapud. 1962 a mihcaan maalaw nu Yi-sul-pi-ya, malu nu sabaw sepad a kididaan nu nian tu a kanatal.

厄利垂亞解放陣線在1960年代成立,以武力爭取厄利垂亞脫離衣索比亞。厄利垂亞人民解放陣線在1970年代於伊薩亞斯·阿費沃爾基領導下自厄利垂亞解放陣線分裂出來,逐漸取代後者成為衣索比亞境內的主要厄利垂亞反抗軍。衣索比亞門格斯圖政權在1991年被推翻後,梅萊斯·澤納維的新政府同意在厄利垂亞舉行公民投票,以決定該地區是否脫離衣索比亞。1993年4月終於在聯合國的斡旋與監督下舉行了公民投票,結果以99.8%贊成通過脫離衣索比亞,並於同年5月24日宣布獨立。1994年,厄利垂亞人民解放陣線改組為人民民主與正義陣線。

mihulakay masakaputay i 1960 a mihcaan u ziday napatideng tu Er-li-cuy-ya, u nikadademec mialaw tu Er-li-cuy-ya kyu miliyas ku Yi-su-pi-ya. Er-li-cuy-ya a tademaw mahulaka kina masakaputay i 1970 a mihcaan nu ziday i Yi-sa-ya-si-a-fui-wo-er-ci ya mikelidan u nikasa tu Er-li-cuy-ya mihulakay masakaputay malaliyas tahkal, haymaw sa tu maday-li nu dikudan alaw malu nu Yi-sul-pi-ya nu maylabuay tu u kahenulan ku Er-li-cuy-ya u misataeday a paculi nu hitay. Yi-sul-pi-ya u men-ke-si-tu nipikuwaw i 1991 a mihcaan mapabelin satu sa, Mi-lay-si-ce-na-wya a nisabaluhay tu sihu masasulid i Er-li-cuy-ya pasakawaw tu tademaw a paina, palucek tina kenisan tatenga’ haw sa miliyas tu Yi-sul-pi-ya. 1993 a mihcaan sepatay a bulad hebek satu i masacabaay a kanatal u matatudungay ku mikawaw atu u mikantukay malingatu tu paina ku tademaw, namahida u siwa a bataan idaw ku siwa nu walu pay-hun-pi ya paliliday makaawas tu miliyas ku Yi-sul-pi-ya, sakay wida tu a mihcaan i limaay a bulad tusa a bataan idaw ku sepatay a demiad pacudad masacacaay kunida sa. 1994 a mihcaan, u Er-li-cuy-ya a tademaw mihulakay masakaputay misumad tu nu tademawan a nu binawlan misakaku atu palucekay tu sakay kawaw nu niyadu.

2018年7月,衣索比亞與厄利垂亞結束敵對關係,衣索比亞總理阿比·艾哈邁德·阿里隨後訪問厄利垂亞簽署和平條約。兩國總理、元首宣布重啟雙方貿易、經濟、交通和外交關係。

2018 a mihcaan pitu a bulad, Yi-sul-pi-ya atu Er-li-cuy-ya madem tu ku nikasasuadan hawsa, Yi-sul-pi-ya u tatangahan ci A-pi-ay-ha-may-tu-a-li kilusa mididaw mipalita tu Er-li-cuy-ya masasulid tu sakakapah nikaudipan. kina tusaay a tatangahan, u satalakaway malingatu  mahtatusaay u sakasikalisiw, u manamec, u sapitupin atu masasungay nu mapapaliyuh.

kamu (語言)

現時有多種語言在厄利垂亞被使用,大部份來自閃米特語族及庫希特語族。在厄利垂亞被使用的閃語族語言有阿拉伯語、提格雷語、提格里尼亞語及最近被確認的達立克語(Dahlik),該國有超過八成人口以這些語言(主要是提格雷語及提格里尼亞語)為第一語言。英語及義大利語也有一些人使用。公事上主要使用提格里尼亞語及阿拉伯語。提格里尼亞語可用吉茲字母拼寫。

nu aydaay yadah ku caay kalecad a kamu i Er-li-cuy-ya misakamu, namakayni i San-mi-te a kamu atu Ku-si-te a kamu. i Er-li-cuy-ya u kamu nu sakamuan nu pinacadan idaw ku A-la-pul, Ti-ke-lei a kamu, Ti-ke-li-ni-ya a kamu atu nu aydaay a sakamuan tu Ta-li-ke a kamu(Dahlik), kina kanatal malakuid tu waluay tu a tademaw misakamu tu kamu(u kahenulin u Ti-ke-lei a kamu atu Ti-ke-li-ni-ya a kamu) u nu saayway a kamu. Yin-kul a kamu atu Yi-ta-li a kamu idaw tu ku misakamuay a tandaw. anu sakaykawaw sa u kahenulan tu Ti-ke-li-ni-ya atu a-li-pul a kamu. Ti-ke-li-ni-ya a kamu taneng musakamu tu Ci-ce a sulit tu sasulitan.

demiad (氣候)

高原地區氣候宜人,年平均氣溫為17℃,降水525毫米。12月至2月平均氣溫最低,為15℃,5月到6月平均氣溫最高,為25℃;4月到5月為小雨季,6月到8月為大雨季,其餘為旱季。東部和西部低地氣候炎熱乾燥,年平均氣溫分別為30℃和28℃,年均降水量不到400毫米。紅海沿岸多沙漠,3月至10月間白天氣溫可達40℃以上。

talakaway nu kenis u sakapahay u sasapian nu tademaw a demiad, tu mihcaan sa u dihku nu akuti’ i sabaw cacay idaw ku pitu C, u selep nu nanam 525 haw-mi. sabaw tusa a bulad katukuh i tusaay a bulad u saselepay ku demiad nu akuti’, i sabaw lima C, lima a bulad katukuh i enemay a bulad u satalakaway ku akuti’ nu demiad, i tusa a bataan idaw ku lima C; sepatay a bulad katukuh i limaay a bulad u maudaday a demiad, enem a bulad katukuh waluay a bulad u musaaangsangay a udad nu demiad, nikahida sa u makedalay a demiad. sawali atu satipanay u masawahulay micidek ku caledes maacak ku demiad, tu mihmihcaan sa u akuti’ nu demiad i tulu C atu tusa C, tu mihmihcaan nu mudebuay nu nanam sa caay pakaala tu 400 haw-mi. ya sumanahay a bayu miduducay tu tukus u likelikenan, tulu a bulad katukuh i cacay bataan a bulad i demiad sa u lababaan kya demiad makatukuh ku sepatay C ay.

Er-li-cuy-ya u liwliw nu likut masasuedes (厄利垂亞邊界衝突)

malalitin tu ihekalay atu zumaay a natinengan