"Madagascar" misumad laeday sasizuma

makayzaay i Wikipitiya
刪去的內容 新增的內容
LamiHungsasukamu | paanin
LamiHungsasukamu | paanin
silsil 50: silsil 50:


== aadupan (野生動物) ==
== aadupan (野生動物) ==
馬達加斯加有一些地球上最高生物多樣性的生態。在馬達加斯加已發現大約200,000種的物種中,約有150,000種是當地特有的物種--表示著特有的物種為地球上其他地方所沒生長的珍貴物種。島上獨特生物,包括超過50種的狐猴,99%馬達加斯加的蛙類,和36種的鳥類。馬達加斯加為特有生物們的家園,地球上100%狐猴的種類,變色龍總類的半數,以及6%特有的青蛙種類(但是沒有任何蟾蜍)都生長在島上。
馬達加斯加有一些地球上最高生物多樣性的生態。
在馬達加斯加已發現大約200,000種的物種中,約有150,000種是當地特有的物種--表示著特有的物種為地球上其他地方所沒生長的珍貴物種。島上獨特生物,包括超過50種的狐猴,99%馬達加斯加的蛙類,和36種的鳥類。馬達加斯加為特有生物們的家園,地球上100%狐猴的種類,變色龍總類的半數,以及6%特有的青蛙種類(但是沒有任何蟾蜍)都生長在島上。


Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) idaw ku masahicahicay itini i kitakit nu yadahay a aadihan tu [[aadupan]] atu kilakilangan.
Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) idaw ku masahicahicay itini i kitakit nu yadahay a aadihan tu [[aadupan]] atu kilakilangan.


Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) nama adih tu ku 200,000 nu hatiniya a canacanan nu aadihan (物種), idaw ku 150,000 aadihan tu nu kanatal nu niyadu'ay dada' a canacanan nu aadihan, sisa idaw ku nu masahicahicaay a aadihan tu canacanan nu kanatal, i kainaian nutaw aadihan nu canacanan nu sasaetiman nu aadihan, numa hicaay tu nu mahicaay a maudipay a aadihan, pulung han malakuud ku lima a bataan nu mahidaay u kapulusay a salu (狐猴, [[:zh:狐猴科|''Lemuridae'']]), sabaw siwa idaw ku siwa a pasintu (99%) nu Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) a [[balaut]], atu sabaw tulu idaw ku enem nu mabahelay nu [[ayam]]. Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) numa hichicaay a maudipay nu aadihan a niyadu'an, nu kitakit han lasubu nu lasubu (百分之百) nu pasintu (100%) nu mahidaay u kapulus nu salu (狐猴, [[:zh:狐猴科|''Lemuridae'']]), malatusaay nu misasumadsumaday a kakitil, atu lasubu nu enenmay (6%) nu mahicaay nu [[balaut]] (nika i nai ku kakunakunas) itida nami i subal amaudip.
Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) nama adih tu ku 200,000 nu hatiniya a canacanan nu aadihan (物種), idaw ku 150,000 aadihan tu nu kanatal nu niyadu'ay dada' a canacanan nu aadihan, sisa idaw ku nu masahicahicaay a aadihan tu canacanan nu kanatal, i kainaian nutaw aadihan nu canacanan nu sasaetiman nu aadihan, numa hicaay tu nu mahicaay a maudipay a aadihan, pulung han malakuud ku lima a bataan nu mahidaay u kapulusay a salu (狐猴, [[:zh:狐猴科|''Lemuridae'']]), sabaw siwa idaw ku siwa a pasintu (99%) nu Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) a [[balaut]], atu sabaw tulu idaw ku enem nu mabahelay nu [[ayam]]. Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) numa hichicaay a maudipay nu aadihan a niyadu'an, nu kitakit han lasubu nu lasubu (百分之百) nu pasintu (100%) nu mahidaay u kapulus nu salu (狐猴, [[:zh:狐猴科|''Lemuridae'']]), malatusaay nu misasumadsumaday a kakitil, atu lasubu nu enenmay (6%) nu mahicaay nu [[balaut]] (nika i nai ku kakunakunas) itida nami i subal amaudip.




有些在馬達加斯加發現的物種,其近親是生長在南太平洋(the South Pacific)和南美洲(South America),而不是在非洲(Africa)。
有些在馬達加斯加發現的物種,其近親是生長在南太平洋(the South Pacific)和南美洲(South America),而不是在非洲(Africa)。


idaw henay i  Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) kaadihan nu mahicahicaay a aadihan tu cancanan, umi capiya amaudipay mulangawa a cacana i timulan nu Tai-Ping-Yang (南太平洋, the South Pacific) atu 南美洲 (South America), caaya kaw kakitidaan i 非洲(Africa)sa. [https://www.wildmadagascar.org/chinese-tw/kids/07-wildlife.html]
idaw henay i  Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) kaadihan nu mahicahicaay a aadihan tu cancanan, umi capiya amaudipay mulangawa a cacana i timulan nu Tai-Ping-Yang (南太平洋, the South Pacific) atu timulan nu Mey-Cuo (南美洲, South America), caaya kaw kakitidaan i 非洲(Africa)sa. [https://www.wildmadagascar.org/chinese-tw/kids/07-wildlife.html]


== tademaw (人民) ==
== tademaw (人民) ==

2020年10月31日 (sakaenem a demied nu lipay) 14:42 a sumad

Flag of Madagascar.svg
u hata nu Madagascar

u Madagascar (馬達加斯加) sa i labu nu Fei-Cuo (非洲), itiza i 20 00 S, 47 00 E.

u ahebal nu lala' mapulung sa 587,041 sq km.

u ahebal nu lala'ay sa 581,540 sq km, u ahebal nu nanumay sa 5,501 sq km.

hamin nu tademaw sa 24,430,325.

kakalukan umah sa 71.10%, kilakilangan umah sa 21.50%, zumaay henay umah sa 7.40%.

馬達加斯加島的面積稍略大於美國加利福尼亞州(Califomia),是世界第四大島,僅次於格陵蘭(Greenland),新幾內亞(New Guinea)和婆羅洲(Bomeo)。馬達加斯加島位於印度洋(the Indian Ocean)西部,行程距離美國(the United States)西海岸相當遙遠。自美國西岸舊金山(Sna Francisco)到馬達加斯加首都,安塔那那利佛(Antananarivo),飛程約17,700公里(11,000英里),而至少需23小時的飛行時。

Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) a subal mikitabaki tu Ca-Li-For-Ni-Ya (加利福尼亞州) nu Amilika, u sakasepat nu kitakit a subal mikilu tu Ke-Lin-Lan (格裬蘭, Greenland), Sin-Ci-Ney-Ya (新幾內亞) atu Puo-Luo-Cuo (婆羅洲). Ma-Ta-Cia-Se-Cia a subal (馬達加斯加島) idai nuatipan nu Ing-Du’-Yang (印度洋), u culil tu laad i walian nu Amilika a bayu masasu batad. namakay satipan nu Amilika a Ciw-Cin-San (舊金山) katukuh i Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) a tapang tusu, An-Ta-Na-Na-Li’-Fuo (安塔那那利佛, Antananarivo), mubahel ku hikuki sawusi han maka ala idaw ku 17,700 kung-li (公里), amaka ala tu tusa a bataan idaw ku tulu a tatukian mikacaw tu hikuki.

tapang tusu nu kanatal (首都)

u tapang tusu nu kanatal sa u Antananarivo.

kakingingan nu kanatal demiad (國家紀念日)

kakinging nu kanatal demiad sa 26 bulad 6 demiad.

tabakiay a tapang nu kanatal (元首)

u tabakiay a tapang nu kanatal (cong-tung, 總統) ayza sa ci Hery Rajaonarimampianina, micakat a demiad sa i 2014 a mihca 1 bulad 25 demiad.

kakitidaan a sapupu (地理環境)

馬達加斯加可分為五個地形區域:東部沿海,北部察拉塔納納山地(the Tsaratanana Massif),中部高地,西部沿海及西南部地區。中央高原地區,南北長綿延島嶼,且海拔為800〜1,800公尺的高原地形。察拉塔納納山地位於島嶼北端,擁有全島最高的山峰。

Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) idaw ku limaay a kenis nu kakitidaan: inuwalian a bayuay a lala', inuamisan a Cai-La-Ta-Na-Na (察拉塔納納) a buyu' (the Tsaratanana Massif), inutebanan a talakaway a buyu', inutipan a bayu atu satipan timulan nu kakitidaan. u talakawayay a buyu' i teban nu subal, laludin nu tanayu nu subal makay timulan katukuh amisan, u talakaw nu kakitidaan (高原) sa 800〜1800 depah (公尺) kuyu talakaw nu buyu', Cai-La-Ta-Na-Na (察拉塔納納) a buyu' idai nuamisan nu subal, u satalakaway nu hamim nu subal a buyu'.

馬達加斯加因遍佈著紅土壤,常稱為「大紅島」(the Great Red Island),紅土普遍對農耕貧瘠。馬達加斯加西部和北部也有一些特別的石灰岩構造地形。著名的欽吉自然保護區(Tsingy de Bemaraha National Park),經年的雨水侵蝕作用,而形成這些獨特的石灰岩台地。

Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) u sumanahay namim kuyu lala' sisa pangangan han tu "tabakiyay a sumanahay subal" han (the Great Red Island), sumanahay a lala' milaecus tu nipaluma' tu tuudtuud. nutipan atu amisan nu Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) idaw ku micidakay a ngatu nu se-huy-yan (石灰岩結構). u singanganay a Cin-Ci kanatalay a kakitidaan (Tsingy de Bemaraha National Park) han u dadadipudan sa. mihmihcaan sa mapauda, sisa masacacay micidak kuyu bangcal nu se-huy-yan tai-ti (石灰岩台地) sa. [1]

demiad (氣候)

由於地形環境因素,馬達加斯加的氣候變化差異顯著。馬達加斯加大致可分兩個季節:從11月到第二年4月的溼熱雨季,以及5月到10月較涼爽的旱季。

tada u hekal tu nu lala' a kakitidaan, Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) a demiad katinengan kunika sasumad. Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) malatusa kuyu demiad nuheni, namakayda i sabaw cacayay a bulad katukuh tu anuayaw a mihcan (次年) tu sepatay a bulad tu nikasenget nu dimiad, atu limaay a bulad katukuh i pulu’a bulad sapi’ kuyu nidakedal nu demiad.

島國的東海岸是最潮濕的區域,且因而有一脈熱帶雨林的生長地區。此外,這區域會遭遇到季節性強烈熱帶風暴和颶風。中央高原地區相較涼爽和乾燥,且馬達加斯加大多的農業區位於此處,尤其為稻米。西部海岸是乾燥落葉林的生長地區。旱季期有6至8個月,為樹葉落盡的落葉林。

subal nu waliyan nu dadipasan u masengeday a kakitidaan, idaw ku masa caledasay nu langaw a kilakilangan, sisa tina niyadu' han tu hina katayniyan nu tabakiya nu bali atu maliyucay a bali.

yada inutebanan nu subal a kaw-yung (高原) sapi’aca ku demiad atu kala acakacakan nu demiad, u Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) nu kakitidaan nu malukay a kakalukan, u tipus ku satabakuyu nu papalumaan nuheni. tipan nu dadipasan kakedalan nu lalangawan nu kakitidaan a kilakilangan. tini kakedalan hantu idaw ku enemay a bulad katukuh tu waluway a bulad, tuni kahetik sa nu papah nu kilakilangan.

當雨季再來臨時,森林鮮綠的葉子艷映著海色。馬達加斯加島最乾燥的氣候於島嶼的西南部。因為少有降雨,此地區的部分區域則為沙漠。

nika tayniyan tu nu udad sa, bangcal kuyu nika langdaw nu papah nu kilang ami mahida milihedaay tu bayu. Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) a subal saacakay nu demiad a subal sa i etip timul nu kakitidaan. caay ka hina udad itida, nina kakitidaan hantu adidi kuyu nikasi likelikenan a niyadu'. [2]

aadupan (野生動物)

馬達加斯加有一些地球上最高生物多樣性的生態。

在馬達加斯加已發現大約200,000種的物種中,約有150,000種是當地特有的物種--表示著特有的物種為地球上其他地方所沒生長的珍貴物種。島上獨特生物,包括超過50種的狐猴,99%馬達加斯加的蛙類,和36種的鳥類。馬達加斯加為特有生物們的家園,地球上100%狐猴的種類,變色龍總類的半數,以及6%特有的青蛙種類(但是沒有任何蟾蜍)都生長在島上。

Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) idaw ku masahicahicay itini i kitakit nu yadahay a aadihan tu aadupan atu kilakilangan.

Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) nama adih tu ku 200,000 nu hatiniya a canacanan nu aadihan (物種), idaw ku 150,000 aadihan tu nu kanatal nu niyadu'ay dada' a canacanan nu aadihan, sisa idaw ku nu masahicahicaay a aadihan tu canacanan nu kanatal, i kainaian nutaw aadihan nu canacanan nu sasaetiman nu aadihan, numa hicaay tu nu mahicaay a maudipay a aadihan, pulung han malakuud ku lima a bataan nu mahidaay u kapulusay a salu (狐猴, Lemuridae), sabaw siwa idaw ku siwa a pasintu (99%) nu Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) a balaut, atu sabaw tulu idaw ku enem nu mabahelay nu ayam. Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) numa hichicaay a maudipay nu aadihan a niyadu'an, nu kitakit han lasubu nu lasubu (百分之百) nu pasintu (100%) nu mahidaay u kapulus nu salu (狐猴, Lemuridae), malatusaay nu misasumadsumaday a kakitil, atu lasubu nu enenmay (6%) nu mahicaay nu balaut (nika i nai ku kakunakunas) itida nami i subal amaudip.

有些在馬達加斯加發現的物種,其近親是生長在南太平洋(the South Pacific)和南美洲(South America),而不是在非洲(Africa)。

idaw henay i  Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) kaadihan nu mahicahicaay a aadihan tu cancanan, umi capiya amaudipay mulangawa a cacana i timulan nu Tai-Ping-Yang (南太平洋, the South Pacific) atu timulan nu Mey-Cuo (南美洲, South America), caaya kaw kakitidaan i 非洲(Africa)sa. [3]

tademaw (人民)

關於最早於馬達加斯加定居的居民有一些爭論。一些人類學家認為二千年前最初定居於馬達加斯加的居民是印尼人(Indonesians),而不是非洲黑人(black Africans),稍後才有居民自非洲大陸移到馬達加斯加。

masai sayaway nu kakitidaan nu Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) nu palumaan idaw kuni ka cinglaw. numi kikiway tu nu tademaway a tademaw satu nu tusa a malebud nu sumamad sa syaway nu muenenga sa u Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) a tedemaw u In-Ni a tademaw (印尼人, Indonesians)a tademaw, caay kaw lumeni'ay nu Fey-Cuo (非洲黑人, black Africans) sa, zikudan satu u namakayniya i tabakiyay a lala' nu Fei-Cuo (Africans, 非洲大陸) mabulaway a tademaw tayni i Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加).

也有人推測馬達加斯加的人民,他們的祖先在到達島上以前,已為印尼人與非洲人的混血後裔。無論如何,多數專家認為,馬達加斯加為近期才有居民居住(在馬達加斯加,沒有石器時代的證據),後繼而來其他族群的移民者(如阿拉伯人[Arabs]和印度人[Indians])再與當地人民融合混血。

idaw ku pabaliyuway tu Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) a tademaw , nababalaki nuheni mahka maka tuku i subal sa, u In-Ni a tademaw (印尼人, Indonesians)atu Fey-Cuo a tedemaw (Africans, 非洲人) umalamlaman nu miduducay a tademaw sa. anuhicasa nu katuuday a mikikiway a tademaw sa, nuaydaay a Ma-Ta-Cia-Se-Cia (馬達加斯加) ku patidenga a mueneng sa (itini i Ma-Ta-Cia-Se-Cia, inai henay ku seciseday a nisulitan nu shi-gi-se-tay [石器時代]), numi kilulay tumabulaway a duma a binacadan sa(sakamu sa 阿拉伯人[Arabs] atu 印度人[Indians]) malalamlam tu kuitiday a tademaw sa.[4]

malalitin tu ihekalay atu zumaay a natinengan