A-di-se-a-pei-pa

A-di-se-a-pei-pa 阿迪斯阿貝巴

A-di-se-a-pei-pa “An-la-ha kamu: አዲስ አበባ, Luo-ma-hua：Addis Abäba，IPA：[adˈdis ˈabəba] （ⓘ），saan「mantaay a balu」；Aw-luo-muo kamu：Finfinne， [fɪnˈfɪ́n.nɛ́], saan “ ulal sananay a nemnem” u Walian nu Huy-cuo kanatal Yi-suo-pi-ya a tukay atu satabakiay nu macian, u Huy-cuo-len-mun atu nu ayawan nu Huy-cuo kapulungan nu hunbu a kitidaan, itida i tusipsepsep kunce a buyuan. 

阿迪斯阿貝巴（安哈拉語：አዲስ አበባ，羅馬化：Addis Abäba，IPA：[adˈdis ˈabəba] （ⓘ），意即「新鮮花朵」；奧羅莫語：Finfinne， [fɪnˈfɪ́n.nɛ́]，意即「天然泉」）是東部非洲國家衣索比亞的首都和最大城市，其也是非洲聯盟及其前身非洲統一組織總部所在地，位於海拔2400公尺的高原之上。

nipatidengan tina tukayan u Yi-suo-pi-ya Tay-tu wanhuo nipilian ay tini tepal nu wensing misangan tu luma’ sa, mikeda tu siidaay a tademaw misangan tu luma’an, hida satu a malingatu kina maci. u acawa nida ci Mun-ni-li-ke’ e-se itida i caywalwalnem malingatu patideng. 

城市的建立地點是由衣索比亞泰圖王后所選定在這裡的溫泉旁建立一座房子，並允許貴族在這裡劃地建房，成為建立城市的開始。在1886年由她的丈夫孟尼里克二世所開始建設的。

A-di-se-a-pei-pa amisan nu talakaw tulu a malebut nu N-tuo-tuo buyu’an, nipatidengan tinaluma’an i liwliw nu masaenalay a buyu’an. sakay papasubanaan a cacudadan han itida i A-di-se-a-pei-pa tabakiay nu cacudadan, ina tabakiay nu cacudadan saan u Hay-e.Say-la-si yise tabakiay nu cacudadan, tawyaay a Yi-su-pi-ya kuowan ci Hay-e.Sa-la-si yse itida i caysiwnemcay mihcaan “Guenete Leul” a kunten nipabeli i tabakiay nu cacudadan, mala tabakiay a cacudadan. 

阿迪斯阿貝巴正北面是海拔3000米的恩托托山，城市座落在群山環抱的山麓階地上。城市最重要的教育場所是阿迪斯阿貝巴大學，這所大學之前被稱之為海爾·塞拉西一世大學，當時的衣索比亞國王海爾·塞拉西一世在1961年將Guenete Leul宮殿貢獻給大學，作為大學的主校區。

likisi 歷史

matenesay a tukay 永久之都

A-di-se-a-pei-pa u Yi-suo-pi-ya hungti ci Mun-ni-li-ke’ ese i N-tuo-tuo buyu’ a patideng, amica maadih nida ku N-tuo-tuo buyu’ u hitay ku mikuwanay, i timul han u tapang nu kakitidaan, sa A-wa-se sauwac a sepatay lalalitemuhan nu nanum kanca makayni tini niyadu’an, diheku ku dimiad, tanestes malatukay nu sakalahatan. Yi-suo-pi-ya mikuwanay nu binacadan u An-ha-la tademaw. u pahutin tu katalan ku kawaw nu heni, inakanatal nai’ ku tatengaay nu tukay, caayay kalecad ku mikuwanay atu zitayan nai’ ku watan sawni paduma tu Suo-tu a kakitidaan, uyni ci A-di-se-a-pei-pa ku patidengay sa, pinatu a lasubu tuni ka sumadan sadikuday itda tu malaSuo-tu nu kanatal, mala “matenesay a tukay” nu Yi-suo-pi-ya. 

阿迪斯阿貝巴是由衣索比亞皇帝孟尼里克二世依恩陀陀山所創建， 因為他發現恩陀陀山是軍事操控國家南部地區非常重要的基地，且阿瓦什河的4條支流流經此地，氣候溫潤，很適合城市的發展。衣索比亞處於統治地位的主體民族是安哈拉人。他們長期過著游牧生活，國家並沒有固定的地方作為首都，不同時代不同王朝都會不斷的更換首都地點，只有阿迪斯阿貝巴建立以後，歷經了國家100多年的變動自始至終作為國家的首都，成為衣索比亞的「永久之都」。

Yi-suo-pi-ya a kilang 阿迪斯阿貝巴的桉樹

itida i Yi-suo-pi-ya, hinaadih kita tu an-su a kilangan, sakamusa, Mun-ni-li-ke’ ese malaSuo-tu ku A-di-se-a-pei-pa caay ka tenes, amica ku nikaadih nida tu balu, nika malakasuyay a kauy caay ka hacica. sisa, paybalucu’ tu cinida mangalay mibulaw tu Suo-tu, anumahida sa paluma’ han tu kilang i sa. patahekal ku kanatal tu sapaluma tu kilang, acaay lidamsui ku napalumaay tu kilang sa.          anumahini sa, caay katukuhi ku tusa a bataan nu mihcaan, u kilangan satu nu ansu, mamin tu ku liklik mala ahebalay nu kilakilngan. sapisangan a zayliwan atu sasakasuyan makaykic tu ku wenday, kay caay tu ka bulaw ku Suo-tu, ayda, A-di-se-a-pei-pa a ansu nu kalangan makaala ku nipalumaan tu limsep a pin-fuan-kun-li,sapatideng tu luma a zayliwan makaala tu siwsep %, sisa pangangan han tu “ansu Suo-tu”.  

在阿迪斯阿貝巴，桉樹是極為常見的樹種，據說，孟尼里克二世定都阿迪斯阿貝巴不久，發現這裡花雖然很多，但可用做柴薪的樹木並不多。因此，他心中萌生遷都之意。消息傳開，有人向這位君主進言:與其另覓新都，不如就地廣為植樹。他採納了這項建議，從1905年開始引進生長較快的桉樹，號召百姓廣為栽種。同時，他決定，由國家廉價提供樹苗，免徵種植樹木的土地稅。這樣，還不到20年的時間，桉樹不但長滿全城，更在城市四周形成一個寬闊的綠化帶。建築材料和柴薪問題都解決了，首都再也沒有搬遷。目前，阿迪斯阿貝巴的桉樹林總計有50多平方公里，城市建設所需木材的90％依靠桉樹來解決。又被稱為「桉樹之都」。

sapiwawies 反抗侵略

caywalsiwnem mihcaan, tusa a wangan nu Yi-ta-li a tademaw midebung tu Yi-suo-pi-ya. ci Mun-ni-li-ke ese ku mililiday tu hitay miwawies. itida i A-tu-wa nikalepacawan, mademes ku Yi ahitayan, mademec sat uku Yi-ta-li pacicien misulit tu kiyaku, palutatengan Yi-suo-pi-ya a cu-cen atu misiteked. tawya, hatidaay tu nu icelang makakenih ku Huy-cuo, uyda sa u nipadangan nu Amilika a Lay-pi-zua-ya, ina Yi-suo-pi-ya mala misiteday a kanatal. u mamikining tu kawaw ni Mun-ni-li-ke’ ese, itida i A-di-se-a-pei-pa macian, idaw ku nipisangan ci Mun-ni-li-ke ese tu putahan.

1896年，2萬多名義大利人侵略軍進犯衣索比亞。孟尼里克二世率領軍民奮起抵抗。在著名的阿杜瓦戰役中，擊退意軍，義大利遭到慘敗後被迫簽訂和約，承認衣索比亞的主權和獨立。當時，在列強瓜分的非洲，除美國扶持的賴比瑞亞之外，衣索比亞成為非洲大陸惟一獨立自主的國家。為紀念孟尼里克二世的歷史功績，在阿迪斯阿貝巴市中心地帶，修建有以他的名字命名的孟尼里克二世廣場。

ya sasing i putah mahida mikacaw tu subayu mubahelay kya wayway, patinaku tu nipiwawiesan nida tu midebungay, midiputay tu kanatal a nipatadaan. itida i caysiwlunem mihcaan lima a bulad lima a demiad, nuayawan a sakatusa ni kalepacawan, ci Muo-suo-li-ni mitahaw tu Yi-ta-li hitay i sakatusa nu Yi-ta-li Yi-suo-pi-ya nikalepacawan midebung tu A-di-se-a-pei-pa, ya cen-se mala Tung-hue a tukay. mikuwanay a tademaw ci Hay-e. Say-la-si ese lalie satu, u tukay itida i caysiwlunem mihcaan katukuh i caysiwlusiw mihcaan u Yi-ta-li A-di-se-a-pei-pa ku mikuwanay, nu micidekay a payaan, pasu Mun-ni-li-ke’ ese a sasing, pecien namin, tawya hatidaay a kapahay nu likisian mamin alawen patayda i Luo-ma. 

廣場上樹立著這位國王躍馬飛奔的雕像，展現他抗拒異族入侵、維護國家的英雄氣概。 在1936年5月5日，二戰前夕，墨索里尼命令義大利軍隊在第二次義大利衣索比亞戰爭中占領了阿迪斯阿貝巴，並將城市定為義属東非的首府。 而執政的海爾·塞拉西一世倉皇逃走，城市在1936年至1939年由義大利阿迪斯阿貝巴總督管理，所有獨立的標誌，包括孟尼里克二世的雕像，都遭到破壞；同時，大量珍貴的歷史文物被劫往羅馬。

nikudan itida i Yi-suo-pi-ya manamuhay tu kanatalan itida i nipipadan nu Ing-kuo a hitay demicen nu heni ku sakatusa a nikalepacawan a tatelungan u Yi-ta-li a hitay, kilul sa ya mulaliway a kuo-wan ci Hay-e.Say-la-si ese itida i caysiwsipcay mihcaan lima a bulad lima a demiad taluma’ aca i A-di-se-a-pai-pa, kasenunsa tayda i tukay patideng.

之後在衣索比亞愛國者在英軍的幫助下擊退了第二次世界大戰的軸心國意軍，隨後被迫流亡海外的國王海爾·塞拉西一世在1941年5月5日重返阿迪斯阿貝巴，並且立刻投身到了首都的重建工作中。

lalangawan  laliwkuan 文化  旅遊

malaHuy-cuo a tabakiay nu tukayan, A-di-se-a-pai-pa u Lin-he-kuo Hay-cuo kizay wi-yen-huy atu Huy-cuo-lin-mun a kapulungan nu hunbu. itida i Yi-suo-pi-ya idaw ku maadihay nu heni tu tabakiay a kawawan, satabalay a itida timulan nu ungayan, katahekalan nu mihcaan saan tu sepat a lasubuan nu wang katukuh i tulu a lasubaan nu wangan a mihcaan, mihiniay a aadupan adidi’ ku punu’ sa, tama mikikaka tu ulang, pangangan han ci “Lu-si” a ulangan, itida i caysiwpicsip mihcaan itida i Yi-suo-pi-ya nu timulan makatepa tu ungay a ukak, ya ukak mahidatu, katinengan ku culil nu ungayan, patelek ku kuku’, mahaymaw ku culil, u ke-yea-cia sipakayda i abala atu lima mikinkiw: tanayu’ ku nu timulan a ungayan. nikuda satu makaadih tu Huy-cuo a ungayan, nipisausian: talakaw caysiplim limi, tama nu ba’ket makaala tu nemlim cenke’, lang lulim cenke’, lalacula tu punu’ , nu cacayay a tademw nu tulu nu cacay.

作為非洲的著名大都市，阿迪斯阿貝巴是聯合國非洲經濟委員會和非洲聯盟的總部所在。在衣索比亞考古學也有重大發現，最早的南方古猿，其出現年代少於400萬～300萬年，這個物種腦容量很小，雄性明顯遠比雌性為大，被稱為「露西」的年輕雌性，南方古猿骸骨於1974年在衣索比亞出土，由於骨骼較為完整，使人能確立古猿的行走形式：以足直立、步履蹣跚，科學家從肩胛骨及臂骨分析發現：南方古猿仍保持靈長類遠祖的攀援的特徵。之後發現非洲南方古猿，據推測：身高為145厘米，雄性平均體重為65千克，雌性35千克，腦容量為現代人的三分之一。

sakacaw 交通

sakacawan pasu basu atu langdaway, salengacay papulungan mikacaw a kidingsya, tiyaay a tademaw saan u “Lan-lu”, kidingsya palabasu han nuitidaay, sabaw tusa ku muenengay tiya kadidengan, u sisikiningay ku tusa a tademawan, cacay han u paculilay, miala tu kalisiw ku cacay atu musakamuay tu micuwa tu kita sa, “weyala” uyniyan han u pacakayay tu paya. 

公共運輸主要包括巴士以及藍色、白色的共享模式計程車，當地人稱之為「藍驢」，計程車通常使用小型巴士，可以容納至少12名乘客，其中2人是巴士的責任人，一位是司機，另一位是負責收錢和播報站點，叫作weyala的售票員。

macimacian a kawaw 城市軼聞

A-di-se-a-pei-pa a patiyamay inai’ namin ku ngangan, inai’ ku paya nu lumaluma’an, sisa, isutu ku musakamuay tu kakitidaan nu misu, u kakatinengan sa ku sakatineng tu tataydaan nu misu, utiih a sakamuen, kilimen caay kaw mamatepa. kanahatu nai’ ku ziwsiw nu lima’, ya kanatal u yiwbin sa nai’ ku palasitay tu tigami. Mangalay miadih tu singbung, atayda mikilin tu palasitay nu adiwawa micakay. mangalay a patigami, kanca tayda i yiwbingkiwk micaliw tu papadengan, udip tu ku mibuhatay tu aalaen tu tigami,umahiniay uyda sa u siidaay a tademaw ku misingsingay tu mahiniay a “kakangalayan a tuudan”. 

阿迪斯阿貝巴的大街小巷大多沒有名字，而所有的街巷均沒有門牌號碼。因此，你要向人說明自己的住址，就只能以標誌性建築或眾所周知的地點作為參照物，描述起來非常困難，尋找起來就更加困難。既然沒有門牌號碼，國家就只有郵局而沒有郵遞員。要想看報，就只有找走街串巷的報童去購買。要想通信，就只有到郵局租用個信箱，自己去開箱取信。這當然只能是少數人才能享有的「奢侈品」。

https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%9A%E7%9A%84%E6%96%AF%E4%BA%9A%E8%B4%9D%E5%B7%B4