Cinpyan

kakiliman

Cinpyan金邊

nilaculan

Cinpyan “kamu nu kaw-mayn ក្រុងភ្នំពេញ, nu luma sa:  krong Phnum Pɨñ, nu kaw-mayn a ngiha: [ˌkɾong pʰnʊm ˈpɨɲ]）, malumanay a cuyaku nan-uwang atu nang-pen, u kiyidaan nu cin-pu-cay atu sayadahay nu tademaw a ftukay, otida i tung-li-sa a macaladay,may-kung a balad, atu pa-sa a balad tu mududuc, u Cinpyan a tademaw nu hen isa 200 a emang tu tademaw, makaala tu maminay nu tadwmaw tu 14%. Tabakiay a Cinpyan u kitidaan nuliwliw pasu capiay a ta-ke-maw atu kan-tan-sen a tiniay a kitidaan.

金邊（高棉語：ក្រុងភ្នំពេញ，羅馬化：krong Phnum Pɨñ，高棉語發音：[ˌkɾong pʰnʊm ˈpɨɲ]），舊譯南旺或百囊奔，是柬埔寨的首都和人口最多的城市，位於洞里薩河、湄公河和巴薩河沿岸，金邊擁有超過200萬人口，約佔柬埔寨總人口的14%。大金邊地區的範圍包括附近的達克茂市和乾丹省的一些地區。

namakay cin-pu-cay mala nu huwa-ku a nisawacuan a binacadan, Cinpyan u ngangan nu kanatal kuyni, ayda macakat mala kanatal nu tatelungan a sapilacil, sapikakawaw atu lalangawan nu tiniay.

自柬埔寨成為法國殖民地以來，金邊便一直是國家的首都，並在當代發展成為該國最重要的經濟、工業和文化中心。

Cinpyan nayi 1372 a mihcaan a patedeng, nayi 1434 a mihcaan tabakiay a u-ke malawpes nadikuda sa mala kaw-may han u baluhay a ngangan nu kanatal, i 1865 a mihcaan micumud i huwa-ku mala nisawacuan a binacadan, tawya sa u ci nu-lu-tun ku kuy-wang a patideng nuayawan, u Cinpyan kinapina a bakah han.

金邊始建於1372年，並在1434年大吳哥淪陷後成為高棉族的新首都，在1865年進入法國殖民時期，並由諾羅敦國王重建之前，金邊曾多次被遺棄。

i 19 asiki nadikudan sa haymaw sa mulekal ku ngangan nuheni atu 20 a siki nu sasayaway sa kacakat nu tukay sa, u Cinpyan hamaw sa katuud tu ku mitenunay,misangay tu sapaiyu, misangaay tu kikay atu pakaduhay, u nalimaan nuheni kapah kapah , kyu pangangan han tu “ya-cu abudawan”,

在19世紀後期恢復了首都地位及20世紀初期的都市發展下，金邊因日益繁榮的紡織業、製藥業、機械製造和碾米等加工技術，被稱為「亞洲之珠」，tawya, u tukay pasu Cinpyan nu kakitaan a day-ga “1960 a mihcaan a patideng”, idaw ku aecawan tu kung-cen may-su nalimaan atu malukay a mikinkiway a cacudadan, nu kakitaan a malikay atu nalimaan a ta-siy atu pu-lay-ke nu malukay a yabakiay a cacudadan atu satalakaway a cacudadan.

當代，城市設有包括金邊皇家大學（成立於 1960年），設有工程、美術、技術和農業科學學院，皇家農藝科學大學和普雷克國家農業學院等高等學府。

ayda a demiad, Cinpyan siyan-li atu se-ya-nu atukay mala ci-pu-cay tatelengan a aaidangan nu tayniay.

今日，金邊與暹粒市和施亞努市成為柬埔寨最重要的旅遊目的地。

Inatukay sa idaw ku nisinga tu yadahay nu naemekan tu nisawacuan tu nu mukasi a cancanan.

這座城市保存著許多殖民時代的歷史古蹟。

namakacuwa詞源[編輯原始碼]

Cinpyan aim isa u “lilis nu buyu’” tini i kaw-mayn nu kamu sa 「ភ្នំ」（Phnum）u iminida sa u “buyu’”.金邊字面意思是「邊山」。在高棉語中，「ភ្នំ」（Phnum）意思是「山」。

ina tukay a ngangan namakaycuwaay sa aydaay a Cinpyan ya ta-sa a biyu. Kamu namakayni i Cinpyan a cin-cen a kungkung sa, idaw kya cacay a tademaw ci “payn-hu-zen” u kakitaan a madapunuhay nakinacacay baliyusan sa makaadih cinida tu tung-li-sa minaba i balad mududuc tu balad kida se-li a kilang sa.

此城的名字來源於今日金邊的塔山寺。根據金邊的建城神話，一位名叫「邊夫人」的富有寡婦在一次風暴後發現一株自洞里薩湖上游漂流而來的石栗樹。

i labu nida kilang sa, maadih nida ku sepatay a samiyay atu cacay kiya pi-se-nu sa.

在樹的內部，他發現了四尊銅制佛像和一尊毗濕奴像。

Culculnida ku binawlan a tabuyu’ misangatu biyu awu se-li hananay a kulang ku sapisanga sa, sapatudung nu heni tu malataw, winisa kyu idaw ku ta-sa-se a biyu’.

她命令村民在山上用石栗木建立了一座寺廟，用來供奉這些神像，這就是今日的塔山寺。

nadikudan sa, u huwaku ya nisawacuan a binacadan itini i Cinpyan patideng tu kakanan tu pah, cacudadan, papululan, tu makatalay, u hitay, gingku, pulung nu cacanan, u yupin tu patelayay, huing, misatamelacay, mamiedap tu talakaway a luma, tu cacanan, 1872 a mihcaan u Cinpyan mala nu aydaay tu a tukay ku hekal nuytiniay .

此後，法國殖民者在金邊建設酒店、學校、監獄、軍營、銀行、公共事務辦公室、電報局、法院、衛生服務大樓等設施，至1872年，金邊已經形成現代城市的雛形。

katukuh 1920 a mihcaan sa, u Cinpyan pangangan han tu “yacu satakelalay a budawan” tulusa tu sepa bataan a mihcaan sa, u Cinpyan duduc sat u niemekan a kalamkam satu macakat, misanga tu sakatadai pang-si wan “aydaay a se-ya-nu” atu pu-ce-tung a kanatal a pahikukian “aydaay a kanatal a pahikukian” a dadan nu sulamalay.

至1920年代時，金邊被譽為「亞洲明珠」，在接下來的四十年裡，金邊繼續經歷快速增長，建成通往磅遜灣（今施亞努市）及波成東國際機場（今金邊國際機場）的鐵路。

ci nulutun.seyanu ku mikuwanay , Cinpyan mapatecek t uku tabakiay nuaydaay a zida.

在諾羅敦·施亞努統治下，金邊實現了重大的現代化。

nadikuda nu lepacaw sa, cin-pu-cay masikeda nu amisay a hitay mausaw a cumudan malau makatalay tu timulay a kitidaan nu hitay, u malebut tu emang a miliyasay a tadamaw beleng sa ku mihinangay tayni naming i Cinpyan masaupu. milaliw tu amisay a hitay, nu yina a hitay, nu yina a hitay atu cabay, atu sumanahay a kaw-may misatal.

在之後的越戰期間，柬埔寨被北越軍隊和越共游擊隊當作襲擊南越的基地，成千上萬的難民自全國各地湧入金邊，以逃避北越軍隊、越共游擊隊、南越軍隊及盟友，以及紅色高棉的攻擊。

1975 amihcaan sa,u Cinpyan nu tademaw makaalatu tusa lasubu a emang katukuh tulu lasubu a emang, nu katuuday sa u nuhitay a mihinagay.

至1975年時，金邊人口為兩百萬至三百萬之間，其中大部份為戰爭難民。

1970 a mihcaan,ci se-ya-nu tayda cinida nu tawan a kanatal imahini macacalilaw ku labu nuheni a kawaw kyumasumad, nu iedeu sananay nu tapang pasayedepen, kyu u kaw-mayn patideng tu kanatal.

1970年，施亞努出國訪問期間國內發生政變，君主制被終結，高棉共和國成立。

Nadikudan nu alasias sa, kaw-may a hitay i atu sumanahay a kamay nu lepacaw sa matadikud sa ku heni mademec, ya kitidaan nu kanatal u Cinpyan sa u siyhu tu kumikuwanay tu i tiniay.

在之後的內戰中，高棉國家軍隊在與紅色高棉的戰鬥中節節敗退，首都金邊成為少數由政府控制的地區。

i 1975 a mihcaan 4 abulad nuayawan lawpes sa, u Cinpyan mala nu sumanahay a kaw-may lawpen atu pasacacay han, sumanahay putun han tu ku Cinpyan matenes makaala tu cacaa mihcaan katenes.

在1975年4月淪陷之前，金邊受到紅色高棉的包圍與孤立，紅色高棉切斷金邊的供給長達一年多之久。

Sumanahay a kaw-may cay kaputun ku pibakudang tu Cinpyan, katuud ku mapatayay.

紅色高棉的炮火幾乎不斷地襲擊金邊，造成大量傷亡。

pakayda satu i amilika ku sapiculcul i Cinpyan. 4 abulad 17 a demiad u Cinpyan maalaw nu sumanahay ku kaw-may.

美軍遂透過鷹遷行動在金邊發動撤離。4月17日，金邊被紅色高棉佔領。