Cinsihuwang

kakiliman

Cinsihuwang

Cinsihuwang 秦始皇

Cnsehuwang u cungku sayaway a pangangan tu “hunti” u sapangangan sa u cincu. mamikuwan tu maudipay, cinsehuwa mikelul tu sangiyangpayhuwa atu hulic nu king atu tanul nu situngus, mupulung tu sadaduy, atu palecad tu dadan, ucudad, pulung nu cudad atu hulic patucek, paneknek tu cungku sapikuwan kyu tusamalebut ku pikuwan tu tawya, panganganan nu sitangahay ci licuy u “malebutay a hunti”.

秦始皇是中國史上第一位使用「皇帝」稱號的君主。統一天下後，秦始皇繼承了商鞅變法的郡縣制度和中央集權，統一度量衡，「車同軌，書同文，行同倫」及典章法制，奠定了中國政治史上兩千餘年之專制政治格局，他被明代思想家李贄譽為「千古一帝」。

u dumasa, cinsehuwang yu mahida henay taluayaw ku yadahay nuda a sapikawaw tu cacanan, pasu misanga tu tanayuay a cangcen, ahuwangkun, lisanlin sa, mikuwa masakalah, mabiyalaw ku binawlan, yu cincaw namapatay cinida tu tulul amihcaan kasenun sa malawpes ku sa baeketay a kakawaw nida.

但另一方面，秦始皇在位期間亦進行多項大型工程，包括修築長城、阿房宮、驪山陵等，施政急躁，令人民徭役過重，是秦朝在他死後3年迅速滅亡的重要原因。

naayaw nikaudip早年生活

makata’ tu ci cincawwang sepat idaw ku walu a mihcaan a lecuhan i Hantan,uwama sa u cin a masakapahay a izen “ idaw ku kamu u tatengaay nida awama sa ci lipuwiy” sa, wina sa ci cawci.

嬴政在秦昭王四十八年正月生於邯鄲，父親是秦公子異人（有一說其真實生父為呂不韋），母親是趙姬。

yu mahida ci cincawsingwangmicukaymas tu wiyku sisa baat tu capi masasulepacaw, ulwpacawan a macapiay a kanatal u hanku atu wiyku, masatedep tu mabaatay u cawku.

由於秦昭襄王採用了范睢「遠交近攻」的戰略，將近攻的對象選定為鄰國韓國和魏國，而和較遠的趙國停戰。

anuhida nu tawyaay a sapiduduc sa, cin caw tu sa akanatal malaliyun tu tademaw nipulilan, kya palutatenga sa.

按照當時的慣例，秦趙兩國需要互換人質（質子）以示真誠。

Cinku patayda tu cawku a tademaw ci cinsehuwanan a wama nida ci izen” singangansa cu, u cincuwa siyang uwan” izen itawya idaw ku tusabataan ku malekakay nida, macunus cinanida ci siyaci cakaw kakadihan nu kuwang. Kyu cay piledu tu kawa.

秦國派到趙國的質子是秦始皇的父親異人（又名子楚，即秦莊襄王），異人當時是被秦昭襄王立為太子的安國君（即秦孝文王）的其中一個庶子。異人有20多個兄弟，加上他的母親夏姬不受安國君寵愛，因此他繼承王位的機會很低。

sakanaynayi sa, u cin caw tusa a kanatal namasasuada kinapina, kyu ci izen i cawku u kitidaan nida caay kakapah.

更不幸的是，由於秦趙兩國已發生數次的軍事衝突，因此異人在趙國的待遇並不好。

Ci izen mahini mala cawku a tademaw, nika ci puyiang u misiwbayay a tademaw ci lipuwiy masumad ku nikaudip nida tu balaki. ci puwiy idaw ku balucu’ nida tu sakay mikuwanay, ci izen kuhan “u cacanan kapahay naming sa” kalamkam malakaoahay tu kuheni acabay

異人就這樣成為趙國的人質，但是濮陽大商人呂不韋卻改變他晚年的命運。呂不韋有著遠大的政治抱負，覺得異人「奇貨可居」，很快成了異人的朋友。

itawya ci izen u wamanida ci ankucun u sakakay tu, ci huwayang ku acawa u tatengaay nida a acawa, nika ci huwayang inayay ku wawa nida, ci lipuwiy taydaan nida ci huwayang a tatayna u sabanida ci yangcuncun, muyudu’ tu ci cinwangan balaki tu, ci cesi akay mikelul tu sakalakakaay, anu tatenga palu ci secang, yangcuncin mala bali tu .

當時異人的父親安國君是儲君，華陽夫人是儲君的正室，但華陽夫人無子，呂不韋便親自遊說華陽夫人之弟陽泉君，指秦王年事已高，子傒也可能登位，一登位必重用士倉，陽泉君的權勢就會煙消雲散。

ci yangcuncin mabahal mipalita ci lian,mutudu cu lipuwiy tu cu izenan u maniketay atademaw sa, kasaetiman sa inayay ku lalumaan musikul i tini. Huwayang a tatayna anu paayaw musakamu sa mala wawanu sakakaay, izen tatenga mikukay tuci huwayang a tatayna kukay tu paayaw.

陽泉君大驚下問計於呂，呂不韋指異人才德兼備，可惜沒有母親在宮中庇護。華陽夫人若能說動安國君立異人為太子，異人肯定會感念華陽夫人的恩德。