He-e-sin-ci

He-e-sin-ci 赫爾辛基[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

He-e-sin-ci “ Hun-la kamu：Helsinki [ˈhelsiŋki] （ⓘ）；Zuy-ten kamu：Helsingfors [ˌhɛlsɪŋˈfɔʂː] （ⓘ）, u Hun-lan a suo-tu atu satabakiay a tukay, Hun-lan kamu atu Zui-ten malecad u kamu nu binacadan. He-e-sin-ci itida i baluhay a niyadu’an, Hun-lan timula a Hu-lan-wan dadipasan. itida i tusepcaypic mihcaan, He-e-sin-ci tademaw makaala tu 643,272 ku tademaw. u “ Ta-he-e-sin-ci” u He-e-sin-ci atu Ay-se-pu, Wan-ta, Kaw-ni-ay-nen sepatay a tukay nu mapulungay a suo-tu nu kitidaan atu liklik nu macimacian a masaniyadu’ay a tukay, itida i tusepcaysip mihcaan tu hedek nikisangan tu tademaw makaala tu 1,420,282 tademaw.

赫爾辛基（芬蘭語：Helsinki [ˈhelsiŋki] （ⓘ）；瑞典語：Helsingfors [ˌhɛlsɪŋˈfɔʂː] （ⓘ）），是芬蘭的首都及最大城市，芬蘭語和瑞典語同為官方語言。赫爾辛基位於新地區，芬蘭南端的芬蘭灣岸邊。在2017年底，赫爾辛基人口為643,272人。所謂「大赫爾辛基」是由赫爾辛基和埃斯波、萬塔、考尼艾寧四個城市一起組成的首都地區及周邊市鎮所組成的都會區，在2014年底的統計中有1,420,284人。

He-e-sin-ci itida i Ay-sa-ni-ya suotu Ta-lin amisa hakiya tu 80 kuli, silaad tu Zuy-ten nutipan timulan nu suotu a Se-de-ke-e-muo hakiya tu 400 kunli, milaad tu wali a E’-luo-se-sen-pi-de-paw hakiya tu 300 kunli. ina tuluay nu tukayan atu He-e-sin-ci itida i likisi idaw ku masasungaayay nu heni. micapiay nu Wan-ta-se a He-e-sin-ci Wan-ta pahikukian midiputay tu He-e-sin-ci atu hamin nu niyadu’an, ina pahikukian yadah ku mubahelay tayda i O-cuo atu Ye-cuo a tataydaan. He-e-sin-ci itida i 2012 mihcaan i kitakit u siki a tukay, 1952 mihcaan tu lalud Aw-lin-pi-ke’ itida sikawaw tu miyundukayay, sikawaw tu 2007 mihcaan a saka 52 nu O-cuo kasetsetan nu mudadiway. He-e-sin-ci idaw ku tada kapahay nu sakaudip. 2011 mihcaan nu Ing-kuo a cudadan saan sakapahay a niyadu’an kina He-e-sin-ci u sakasingangan tu sakacacay. itida i 2016 mihcaan nipikinsaan tu kapahay a nikaudip nu niyadu’an, He-e-sin-ci i 140 a tukayan u sakasiwa ku nika singanganan nu heni.

赫爾辛基在愛沙尼亞首都塔林北部約80公里處，距離西南的瑞典首都斯德哥爾摩約400公里，距離東邊的俄羅斯聖彼得堡約300公里。這三座城市與赫爾辛基在歷史上有著密切聯繫。位於鄰近萬塔市的赫爾辛基-萬塔機場服務赫爾辛基及整個都會區，該機場有很多航班飛至歐洲和亞洲的目的地。赫爾辛基是2012年的世界設計之都、1952年夏季奧林匹克運動會的舉辦城市，也主辦了2007年的第52屆歐洲歌唱大賽。赫爾辛基具有高標準的城市生活品質。2011年英國雜誌在其宜居城市指數排行榜中把赫爾辛基列為第一名。在2016年的經濟學人信息社的宜居調查中，赫爾辛基在140個城市中排名第九。

likisi 歷史[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

Zuy-ten kuowan ci Ku-se-ta-hu ese mangalay atu u Han-sa tunmung a tukay Ta-li maaalaw tu sapisiwbay, itida i caylimlimsep mihcaan itida i Ta-lin nuayawan a Puo-luo-ti bayu a dadipasan misangan tina tukayan, pangangan han u He-e-sin-ci, misatadas tu likisi nida. mahka misangan tawya, nuw nai’ay nu damekan a lala’an, kalepacawan atu malibungay a nikabakuhacan mi’teng tu He-e-sin-ci a nikalahatan. namaka caylimnemcay mihcaan Ku-se-ta-hu ese debungan tu ku Ta-li, He-e-sin-ci nai’ tu ku laheci a malahat. sisa He-e-sin-ci idaw ku tanayuay a demiadan itda tu i dadipasan nu adidiay a tukayan, milecad tu duma itidaay nu Puo-luo a dadipasan nika cemulakan a sasiwbayan nu tatelungan saan, ina He-e-sin-ci tatengan kaadihan tu.

瑞典國王古斯塔夫一世為了和漢薩同盟的城市塔林爭奪貿易，於1550年在塔林對面的波羅的海海岸修建了這個城市，命名為赫爾辛基，開始了她的歷史。當初建城時，地區的不毛貧瘠、戰爭和疫症的爆發都阻礙了赫爾辛基的發展。由於1561年古斯塔夫一世攻占了塔林，赫爾辛基就沒有發展的意義了。所以有一段很長的時間赫爾辛基仍然維持在一個海邊小城鎮的規模，相比於其它在波羅的海沿岸繁榮的貿易中心來說，赫爾辛基的確是相形見拙。

caypicsipwal mihcaan patideng tu Se-wi-a-paw kaygung nu kakitidaan sapiwawies tu Yi-li-sa-pay. PI-de-luo-hu-na nihun pikuwanan mililid tu E-luo-se-ti-kuo a nipiahebal tu sakautiih, mapatideng ci He-e-sin-ci, katukuh caywalsepsiw mihcaan E-luo-se-ti-kuo nikalepacawan atu Hun-lan midemec tu Zuy-ten, pulungeng ku Hun-lan, patideng tu Hun-lan takunkuo kanatal, He-e-sin-ci kya tatengan malingatu mapalekal ku tapang a tukayan.

1748年建立斯韋阿堡海軍防禦工事對抗在伊莉莎白·彼得羅芙娜女皇統領下俄羅斯帝國的擴張壓力，提升了赫爾辛基的地位，但直至1809年俄羅斯帝國於芬蘭戰爭打敗瑞典，合併了芬蘭，成立了自治的芬蘭大公國之後，赫爾辛基才正式開始發展成為一個主要城市。

mangalay itida tu Hun-lan mamilawpes tu Zuy-ten a nikaicelangan, atu nipikuwanan, E-kuo sahung ci Ya-li-san-ta ese hiyan ku Hun-lan a suotu u micapiay tu Zuy-ten lilisan a Tu-e-ku kalimadan i He-e-sin-ci. Hun-lan a cacay nu tabakiay a cacudadan Aw-pu-hun-cya picacudadan, itida i caywaltupic mihcaan malimad taydan i He-e-sin-ci, mala aydaay a He-e-sin-ci tabakiay a cacudadan. nika limadan tayni i He-e-sin-ci macunus ku nikakapah nu kakitidaan a suotu, nikudan nu pinaay a bataan He-e-sin-ci tada mapalekal tu, mala 20 seci nu kitakidan a madayumay a tungus. nika sumadan sayaway itida i tukay a niyadu’an a tapang, nina niyadu’ sipakay sin-ku-ten cuyi a wayway ku sakalingatu a misangan, mahida u Sen-pi-de-paw a sangan. duma u ke-ci a nipacakat, saan dadan nu silamalay atu kakakulian u He-e-si-ci nu nikacakatan a sakaetiman.

為了在芬蘭境內消除瑞典的勢力，和便於管理，俄國沙皇亞歷山大一世將芬蘭的首都由鄰近瑞典邊界的圖爾庫搬遷到赫爾辛基。芬蘭的唯一一所大學奧布皇家學院，亦於1827年遷到赫爾辛基，並成為今天的赫爾辛基大學。這次搬遷更加鞏固了赫爾辛基首都的地位，之後的數十年赫爾辛基經歷了空前的發展，具備了成為20世紀世界級首都的基本條件。這個轉變最先發生在下城區的中心部分，該區以新古典主義的風格重建，類似聖彼得堡的建築。另外科技的發展，例如鐵路和工業化進程都是赫爾辛基發展背後的關鍵。

caysiwcaywal mihcaan a Hun-lan nikalepacawan i labu, kalepacawan tu sayaway a demiad cacay bulad tuwal demiad He-e-sin-ci madakep tu nu hungcun. nikalepacawan tu nika cacayan, hamin nu Hun-lan timulan mamin malekep nu hung-cun a nipikuwan. amica nu giing atu tahudan miculimek namin i suotu, nika yihuy malimad tayda i Wa-sa. malepacaw satu pasayda tu i hungcun sa, patidengay tu Hun-lan paycun a De-kuo nu hitay itida i sepatay bulad malalaw ku He-e-sin-ci. caay kalecad atu Kan-pei-la, u He-e-sin-ci maleca a adidi’ ku nikapecian.

1918年的芬蘭內戰之中，戰爭的首日1月28日赫爾辛基就落入了紅軍之手。在一輪小規模的戰鬥之後，整個芬蘭南部都受到紅軍的控制。雖然有些參議員和官員都仍躲藏在首都，但參議院仍遷到了瓦薩。當戰爭的情勢轉向對紅軍不利的時候，支持芬蘭白軍的德軍於年4月重奪了赫爾辛基。與坦佩雷不同，赫爾辛基相對受到的破壞較少。

kata sat uku paycun, katuuday nu huncun a hitay pataydaen namin i cuwacuwa a papululan mipulul. satabakiay a papululan, makaala tu 13,300 tademawan ku nipululan, u itidaay nu He-e-sin-ci a nuayawan nu kaygung nu Hun-lan cenpaw. amica ku nikalepacawan ilabu caay kaw hahidan kina kawaw maduka namin ku binawlan, nika hinian nu kanatal sakaudip itini i tukay tu pina nu cacay a bataan hamaw satu a kapah. idaw ku si nganganay misangaay tu luma’ saan ci Ay-ley-e. Sa-li-neng paayaw ci He-e-sin-ci patumicek tu sakacelak a palekal nu kiyakuan, nika caay hedeki nu heni.

白軍勝利後，很多前紅軍的士兵和通敵者都被囚禁在遍布全國的監獄之中。最大的一個監獄，囚禁了大約13,300人，是位於赫爾辛基的前海軍基地芬蘭城堡。雖然內戰對社會造成一個不可忽視的創傷，但國內人民的生活質素和整個城市都在之後十年獲得改善。有名的建築師例如埃列爾·薩里寧為赫爾辛基制訂了多個發展弘大的發展計劃，但它們並沒有完全實現。

kasienawan malepacaw atu nika tulin a malepacaw, nu sakatusa a nikalepacawan Hun-lan u kapahay a cabayan nu De-kuo atu milabuay nu Su-de kalepacawan ci He-e-sin-ci bakuhacan nu Su-lin kugung i tapukuwan a mibakuhac. Satabakiay a nibakuhacan itida i caysiwsipsip mihcaan tu kalaludan, malakuuyt ku 2000 a Su-hitay a hikukian mibakuhac tu He-e-sin-ci tu 16,000 bakudan. nika He-e-sin-ci mitenaay nu tapukuan tu bakudan malahci nu heni, milecad tu duma a tukayan nu O-cuo pihaceng ku nikabakuhacan tu tukayan, He-e-sin-ci adidi’ ku nikapesengan. adidi’ ku bakudan tayda i tatamedawan nu kitidaan.

在冬季戰爭和繼續戰爭之中，因為二戰中芬蘭為納粹德國盟友及參與蘇德戰爭使赫爾辛基都受到蘇聯空軍的空中轟炸。最龐大的一次發生於1944年春季，超過2000架蘇軍轟炸機對赫爾辛基投下了16,000枚炸彈。但是由於赫爾辛基的空中防禦出色，相比於歐洲其它受到嚴重轟炸破壞的城市，赫爾辛基的受破壞程度較小。只有很少炸彈投入到人口密集的地區。

amica ku hatidaay tu nikalawlawan nu 20 seci, He-e-sin-ci mahitatu ku nikatanektek a nipalekal. caysiwpicsep mihcaan, tukay a tademaw macunus tu tulu a payan, mala He-e-sin-ci tukay nu O-mun sakalamkamay a nikacelak nu tukayan. He-e-sin-ci adidi’ay nu madadecdecay a tademawan atu picidekan a waywayan pasayda namin a nikahaymawan nu tukay a culilan

儘管經歷了紛亂的20世紀上半葉，赫爾辛基仍然繼續穩定發展。1970年代赫爾辛基快速的城市化與歐洲其它地方相比都是較遲，後來到1990年代，都會區的人口增長了三倍，令到赫爾辛基都會區成為了當時歐盟內發展最快的城市中心之一。赫爾辛基相對較小的人口密度及其獨特的結構都歸咎於其較遲緩的城市化過程。

sakaudip 經濟[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

Hun-lan nikasilaculan tu pulung nu malatuluay nu cacayay pasu He-e-sin-ci tukay a niyadu’an nu patedengay. sakaudip nu pulung mikikaka tu hamin nu kanatul a 1.3 bay. tukay nu niyadu’ay a tademaw pulung macunus tu 27 nu O-cuo kukayan nu macician a teban a 200 %, atu Se-de-ke-e-muo hakiya malecad atu Pa-li tukay. nu pulung aca a mihcaan macunus naw 4% hakiya. Hun-la a 100 nu tabakiay a kusean idaw ku 83 a lalumaan nu hunbu itida patideng i Ta-he-e-sin-ci kitidaan. 200 a tahudan nu kusi malatulu nu tusaay a tademaw itida namin mueneng i Ta-he-e-sin-ci niyadu’an, 42% tademaw itida mueneng i He-e-si-ci. nika idaan nu lipida a 50 nu tademawan palecad han tu lipida makaala tu 165 wang oyen.

芬蘭國內生產總值的三分之一左右是在包括赫爾辛基在內的首都地區創造的。人均國內生產總值大概是全國水平的1.3倍。首都地區的人均總增加值是27個歐洲都市區的中間值的200%，和斯德哥爾摩或者巴黎都市區相當。總增加值的年增長率曾在4%左右。芬蘭的100家最大的公司中有83家公司的總部設在大赫爾辛基地區。200位薪水最高的公司管理人員中有三分之二的人住在大赫爾辛基地區，42%的人住在赫爾辛基。收入最高的50人的平均收入是165萬歐元。

lalangawan 文化[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

itida i He-e-sin-ci a satabakiay i likisian nu Puo-u-kun itida i Hun-la kanatal Puo-u-kun, nipatinangkay idaw ku namaka ayaw nu likisian katukuh tu 21 seci a yadahay nu likisi a tuudan. nisangaan tu Pu-u-kun aluma mahida u binacadan hina lihalayay nu wayway a sin-cung seci nu cen-paw, u mipataydaay tu midangay nu tademaw a kapahay nu kitidaan. duma satu angangangan a likisi nu Puo-u-kun u He-e-sin-ci-se puo-u-kun, idaw ku nipisiwkayan tu 500 a likisian nu He-e-si-ci. He-e-si-ci tabakiay nu cacudadan idaw ku sakaetiman a Puo-u-kun, pasu He-e-si-ci tabakiay cacudadan Puo-u-kun atu Hun-lan lihalay likisi Puo-u-kun.

位於赫爾辛基的最大的歷史性博物館是芬蘭國家博物館，裡面展示有從史前時期到21世紀的大量歷史文物。博物館建築本身是一個民族浪漫主義風格的新中世紀的城堡，也是一個吸引遊客的地方。另外一個主要的歷史性博物館是赫爾辛基市博物館，裡面介紹有赫爾辛基500年的歷史。赫爾辛基大學也有很多重要的博物館，包括赫爾辛基大學博物館和芬蘭自然史博物館。

Hun-lan kanatau nu mikulitay a kun malatulu ku Puo-u-kun: patinanggay tu Hun-la a A-tay mikulitay a kun, patinenggay tu O-cuo nalimaan a Si-ney-pu-lu-ke-hu mikulitay a kun atu Ci-ya-se-ma tawyaay nalimaan a Puo-u-kun. A-tay-nun min-su-kun a sangan itida i 19 seci nu sin-wen-yi palekalan nu wayway a sangaan tu luma’, u He-e-sin-ci tapang a likisi nu sangaan a luma’. Ci-ya-se-ma tawyaay a Yi-su-kun nu luma’an u namaka Amikiay a tademaw ci Se-ti-wen. Huo-e ku misikiay. hamin nu sangan tu Puo-u-kun u kanatal ku mikuwanay.

芬蘭國家美術館包括三個博物館：展示經典芬蘭藝術的阿黛濃美術館、展示經典歐洲藝術的西內布呂科夫美術館以及奇亞斯瑪當代藝術博物館。阿黛濃美術館建築是建於19世紀新文藝復興風格的宮殿建築，為赫爾辛基主要的歷史性建築之一。奇亞斯瑪當代藝術博物館建築則是由美國建築家斯蒂文·霍爾設計的。所有三幢博物館建築都是由國家擁有的。

He-e-sin-ci se idaw ku nipisingan tu namakalimaay a sangaan u He-e-sin-ci puo-u-kun ku mikuwanay. sapatinangkay itida i wanciw kun idaw henay ku 200 nu pina tu nutawan a nalimaan atu sipasilac i tida i He-e-sin-ci nu ilabuay a lumaan nu nalimaan. misikiay tu Puo-u-kun u sapatinengkay tu Hun-lin atu kanatal pasu nu kakulian nipisikian, dikuc atu enalay nisikian tu sapatinengkay. itida i nu dumaan a Puo-u-kun idaw henay ku nu Hun-lan hitay Puo-u-kun, Di-de-li-ke-sen yi-su-puo-u-kun, A-muo-se-zuy-ke’-se min-su-kun atu ten-ce-puo-u-kun.

赫爾辛基市收藏的藝術品由赫爾辛基藝術博物館來管理。其展廳位於網球宮建築里。網球宮展廳之外的藝術品包括200多件戶外藝術品以及陳列在由赫爾辛基市所擁有的房產裡面的所有藝術品。設計博物館是專門展示芬蘭和國際上包括工業設計、時裝和平面設計等設計展覽品。位於赫爾辛基的其它博物館還有芬蘭軍事博物館、迪德里克森藝術博物館、阿莫斯瑞克斯美術館和電車博物館等等。

https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%B5%AB%E5%B0%94%E8%BE%9B%E5%9F%BA