Ke-low-la-to-he
Ke-low-la-to-he 科羅拉多河
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
Ke-low-la-to-he “Ing-a kamu, Colorado River, Si-pang-ya a kamu, Río Colorado” cacay tiniay satip timulan nu Ameylika, satip saamisan nu Mow-si-ke ku angangan nu nanum. Tanayu’ nu nanum 2,330 kung-li “1,450 Ing-li”, hamin likid nu nanum pasu 7 cow nu Amelika atu Mow-si-ke tusa a cow, micaliway tu ahebalay satipan timulan nu Ameylika likelikenan a demiad.
科羅拉多河（英語：Colorado River、西班牙語：Río Colorado）是一條位於美國西南部、墨西哥西北部的主要河流。河長2,330公里（1,450英哩），整個流域涵蓋美國7個州與墨西哥2個州，途經廣闊的美國西南部沙漠氣候區。
hamin nu Ke-low-la-to-he talakaw ahebal ku diheb, asingangan kalidkid ku nanum, imahini pulung iza ku 11 ku aidangan a kanatal nu Amelika i labu lilis nu nanum, namahiza 4000 emang ku tademaw angangnan tatangahan nu nanum. lamu a culil nu nanum yadah ku talakaway a buyu’, pisupedan tu nanum, pasisilan nu nanum misanga’ tu pananuman amiala tu talawadaway a nanum, pawawada’ tu liwliway a lima’ pananum tu umah.
整條科羅拉多河以壯闊的峽谷、洶湧澎湃的激流而聞名，目前共有11座美國國家公園在流域內，同時是4000萬人主要供水來源。在流域內有多座大壩、水庫、引水渠道等水利設施來汲取河川全部水源，分配給周遭家庭供水與農業灌溉等。
makay adidi’ay nu pahutinay miadupay mialaay malingatu tu kasaupuan amiasip, Mey-cow a Yincumin itizatu I Ke-low-la-tu lilis nu sauwac mana’nel katukuh tu 8000 a mihcaan tu. i 1000 a mihcaan katukuh ayaw nu 2000 a mihcaan, amis a Yencumin i Amey-cow talu laed nu nanum malahad macakat ku malukay, nika zikaz pihaceng ku kakelad, nacaay kakapah ku picukaymas tu lala’ malawpes tu.https://commons.wikimedia.org/wiki/File:San_juan_river_entrenched_meanders.jpg#/media/File:San_juan_river_entrenched_meanders.jpg
從一小群游牧狩獵採集者開始聚集算起，美洲原住民已在科羅拉多河流域定居至少8000年以上。在1000年至2000年前，北美原住民在美洲大陸分水嶺發展出高度農業文明，但後來受到嚴重地乾旱侵襲、土地使用不當等因素而消失。
ayza a demiad katuud ku Yencumin, ayaw pakala tu 1000 a mihcaan kya malimad itini iluc nu binacadan. Ow-cow a tademaw i 16 se-ci saayaway tayni i Ke-low-la-to-helilis nu sauwac, itawya mitahaway nu Si-pang-ya malingatu mikulit tu bacu patizeng tu midebungay, 1821 a mihcaan Mow-si-ke misateked zikuz, tiniay a lala’ zuma mala nu Mow-si-ke tu.
今日多數原住民群體，大約是1000年前才遷徙於此的族群後裔。歐洲人於16世紀首次來到科羅拉多河流域，當時西班牙的探險家開始繪製地圖並建立起殖民地；1821年墨西哥獨立後，這一帶成為墨西哥領土的一部分。
Ow-cow atu Mey-cow u binacadan matabal palahad tu, nika lingatu sanay tinidada’ i pabaw nu nanum misiwbay tu katul, atu sasa nu culil nu nanum duduc tu tukus malaliaca tu lin-sin. 1846 a mihacaan tu zikuz, Ke-low-la-to-he hatu a kitizaan lilis nu sauwac mala Ameylika a lala’, nika tademaw amin pasayzaan tu talawadaw caay kaputita, u patelac masanakamuan tu anucaay cu pizatengan nu tademaw amin.
歐洲人和美洲原住民之間的接觸在很早就展開，但一開始僅限於上游的毛皮貿易，以及下游沿岸的零星貿易往來等。1846年後，科羅拉多河流域大多數地區成為美國領土一部分，但人們對河川走向仍然不清楚，以訛傳訛下形成傳言或人們猜測的樣貌。
19 se-ci nu teban zikuzan, katuud ku sakapu nu mitahaway malingatu misanga’ mikulit tu titu nu Ke-low-la-to-he, zuma cacay a sakaput ci Yey-hen.Wi-s-li.Paw-wi-al ku mikeliday, u saayaway nu mitahaway a kaput kuheni malikiday tu tabakiay a diheb. Mitahaway nu Amelika yadah ku makutkutay tu kasastiman a tuud, zikuz usapatadas nu Ke-low-la-tow-he nu pabalungaan a sapawapen tu nanum.
19世紀中葉以後，有多個探險隊開始繪製科羅拉多河地圖，其中一支由約翰·威斯利·鮑威爾率領，他們是第一個穿越大峽谷急流的探險隊。美國探險家在這期間挖掘到許多寶貴的資訊，之後用來開發科羅拉多河航行與供水等。
sasa nu culil nu nanum katuud ku malimaday mana’nel malungatu i 19 se-ci tu sazikuzay a zida, micukaymas tu lahud a balunga’ u sapawapen tu lalacalacal i Cya-li-bu-ni-ya-wan-atu sauwac duduc tu bayu yadah ku kakatukuhan a tukus, micangzay tuyni a kakatukuhan, tademaw amin u tuud makay sauwac miculu’ maniyul u sipupangay a kazizeng a kaput ku pakatukuhay i labu nu kitizaan. makay 1860 a ziday malingatu, u kim atu gingay a sabeleng nu mikinmay malilid ku katuuday nu mizizaway tu baetu tayza puwaw nu culil nu nanum miazih.
下游流域的大規模移民定居始於19世紀中後期，蒸汽船的使用提供人們來往於加利福尼亞灣及河流沿岸多個登陸點，靠著這些據點，人們可將貨物從河運轉由篷車隊送至內陸區。自1860年代開始，黃金與白銀的淘金潮吸引眾多探礦者前往上游流域探索。
likisai 歷史
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]Yencumin 原住民
saayaway tayza i Kelow-la-he lilis nu sauwacay a tademaw hakay tungusay u kasumamadan a In-ti-an a binacudan tu Ke-low-wi-s a tademaw atu Bu-al-se-mu a tademaw, u heni pakala laed tu ayzaay tu ayaw nu 12000 a mihcaan saayaway katukuh i Ta-ke-low-la-tow nu talakaway a buyu’, saca pabesut katukuh laed tu ayzaay nu 8 malebut katukuh ayaw nu 2 malebut a mihcaan tu likelikenan nu kasumamadan a lalangawan “Desert Archaic Culture” tu ayaw nu kalahadan, Ta-ke-low-la-tow labu lilis nu sauwac mahiza inayi’ay ku tademaw mauzip.
第一批來到科羅拉多河流域的人類可能是屬於古印第安人族群的克洛維斯人及福爾瑟姆人，他們大約在距今12000年前首次抵達科羅拉多高原；然而直到距今8千至2千年前的沙漠古文化（Desert Archaic Culture）興起前，科羅拉多河流域內幾乎沒有什麼人類活動。
uyni ayaw nu likisi tini yamin mueneng ku tademaw, pahutinay ku nikauzip, miala tu mulangaway atu miadup mipacuk tu adidi’ay aadupen asakauzip “i ayaw nu nipakutay tu ziday amalepun, uzuma matabal tayza nu miadupay mipacuk tu aaduen i Pey-mey caay henay kahamin malawpes ku tabakiay nu micucuay a aadupen”.
這些史前居民佔該地區人口一大部分，過普遍的游牧生活方式，以採集植物與獵殺小動物維生（在更新世結束前，一些較早來到的獵人以獵殺在北美尚未滅絕的大型哺乳動物維生）。
zuma a malimaday tayniay a binacadan sa u Bu-luy-mung-te a tdemawan, uyni a binacadan ayaw laed tu ayza 2000 katukuh 700 a mihcaan mueneng i talakaway a buyu’ nu Ke-low-la-to. Bu-loy-mung-te a tademaw hakay labu lilis nu sauwac saayaway maluk paluma atu patizeng tu lingaay baetu a luma’a ku binacadan. yadah ku nisubelidan nuheni tu nizugaan a baetu atu nitu’tu’kan a baetu, yadah masuped tu katukuh ayza.
另一批遷移過來的群體是福瑞蒙特人，該群體在距今2000到700年前居住在科羅拉多高原。福瑞蒙特人很可能是流域內最早種植農作物及建造磚石屋的民族。他們還留下大量的岩畫和岩刻，有許多仍留存至今。
saayaway nu mitahaway 早期探險家
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]Si-pang-ya i 16 se-ci malingatu miazih tu midebungan nu Pay-mey-si-pu, u saayaway kuheni mitahaw amikilim tu kim pitu a tukayan “ anucaay Si-ow-la-pitu a tukay”, nakamuan uyni 7 a tukay u Yencumin nuMey-cow a nipatizeng I pey-mey a likelikenan satipan timulan a kitizaan.
西班牙人在16世紀開始探索並殖民北美西部，他們早期的探險動機是尋找黃金七城（或是稱為錫沃拉七城），據傳此7座城市是由美洲原住民建造在北美沙漠西南部某處。
duduc tu mikinsaay tu lala’ nu Amelika patahkal tu nisulita, Bu-lang-si-s-ke.te.-ulow-ya hakay u saayawaypakaazih tu Ke-low-la-to-heay Ow-cow a tademaw, na i 1536 a mihcaan pabalunga katukuh Cya-li-bu-ni-ya-wan katukuh kakatangasaan. kilul Bu-lang-si-s-ke.Pa-s-ke-s.te.Ke-low-nw-to i 1540 a mihcaan katukuh 1542 a mihcanan mitanam mikilim tu nakamuan kim a tukay, yu Ke-low-nw-to makay baluhay Mu-si-ke-cow tizaay a tademaw amatineng satipan iza ku tabakiay a sauwac, kasenu sa miculcul ci Cya-si-ya.Low-pey-ce.te.Ka-na-s mikeliday tu wawa ku mikilimay.
根據美國地質調查局出版物記載，弗朗西斯科·德·烏洛亞很可能是第一位發現科羅拉多河的歐洲人，他曾在1536年航行到加利福尼亞灣盡頭處。接著弗朗西斯科·巴斯克斯·德·科羅納多於1540年至1542年間嘗試尋找傳說中的黃金之城，當科羅納多從新墨西哥州當地人得知西邊有條大河後，立刻派遣加西亞·洛佩茲·德·卡迪納斯領導的小隊去搜尋。
i piladay nu Ho-pi a tademaw, Ka-ti-s atu sasaay niza mala u saayaway pakazih tu tabakiay a diheb Ow-cow a tademaw. maazih nu Ka-ti-s ku tabakiay a diheb hawsa u niazihan caay kakilu, uyza u patinaku tawyaay a Ke-loe-la-to-he u ahebal anu 1.8 depah “6 ing-ce”, piasip u talakaw 91 depah “300 ing-ce” u depah u tungduh nu baetu hakay u talakaw nu cacay a tademaw. kilul adidi’ay a kapu nu Ka-ti-na-s mitanam tasasa katukuh sasa nu diheb, nika masasiket ku kasahiza nu lala’ atu akuti’ ku demiad, kinapina tu mitanam caay kalaheci, sazikuzay liyas satu tuyni a kakitizaan.
在霍皮人的指引下，卡迪納斯與他的手下成為第一批發現大峽谷的歐洲人。卡迪納斯發現大峽谷時的印象幾乎沒有記載下來，僅能假設當時科羅拉多河的寬度若是1.8公尺（6英尺），估計高91公尺（300英尺）的懸崖僅岩層就大約有一個人的高度。接著卡迪納斯小隊試圖下降到谷底，但由於地形複雜及天氣炎熱，多次嘗試後仍失敗，最後只能撤離該地區。
piidangan pihibangan 休閒活動
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]Ke-low-la-to-he atu amangcalay a diheb atu malikiday a singangan, u kakaydihan nu Aameylika tayza tu malikiday, paymihcaan macaliway tu 22,000 ku tademaw mizizaway tu tabakiay a diheb, uyni ngatu a sauwac mapangangan tu “padudangay a baki” han “Granddaddy of rafting trips” tabakiay a diheb dudang a piliwku hatu kay Li-s a sacumud malingatu,
科羅拉多河以其壯麗的峽谷與急流而聞名，是美國最令人嚮往的急流景點之一，每年有超過22,000人造訪大峽谷，此河段被稱為「泛舟航行之祖父」（Granddaddy of rafting trips）。
tabakiay a diheb dudang a piliwku hatu kay Li-s a sacumud malingatu, zuma satu i budaway baetu a sauwac anucaay Mi-te-bu malepun, hamin nu piliwkuan nu misiwbayay piketun tu demiad 1 katukuh 18 a demiad, nu uzip a piliwkuan 2 katukuh 25 a demiad. nu uzipay “ caay ku misiwbayay” dudang a piliwku caay kadayu mizinbay, zayhan mikuwanay tu aiidangan kanatal nu Ameylika u midiput tu hekal mikuwan tu katud nu pabalungaay, maydi ku nu uzipay a miluwkuay a tudemaw amihalhal tu10 a mihcaan tu kya amazunbay.
大峽谷泛舟之旅通常從李氏渡口開始，然後在鑽石溪或米德湖結束；整個商務旅行期限為1至18天，私人旅行的期限為2至25天。 私人（非商業）泛舟旅行極難安排，因為美國國家公園管理局以環保為由限制航行數量；渴望私人旅行的人們往往需要等待10年以上才有機會排到。
Paw-wi-al taku atu capiay a Ke-lun-diheb kitizaan midang nu kanatal i 2007 a mihcaan napalabang macaliway ku 200 emang ku midangay a labang, i 2008 a mihcaan hawsa iza ku 790 emang ku tademaw tayniay mizizaw tu Mi-te-taku atu zuma kanatal kitizaan miidang. i Ke-low-la-to lilis nu sauwac u piidangan a salacul u kawaw tu nu tademawa amin iza ku 25 emang, paymihcaan Ameylikasatipsatimulan a keyzay paanin tu 260 walwalen ku kalisiw
鮑威爾湖及附近的格倫峽谷國家休閒區在2007年時曾接待超過200萬遊客，而2008年時則有790萬人來訪米德湖及其國家休閒區。在科羅拉多河流域內以休閒產業為職業的人們大約有25萬，每年為美國西南部經濟貢獻260億美元。