Men-ten

Men-ten-lin-pan-kun-he-kuo hata

Men-ten  緬甸

Liksi  歷史

1852 mihcaan niinsacuan tu Yen-kun tabakiay a miyuan

hakiya mibatad tu aydaay nu pitu a lasubu idaw ku lima a wang nu mihcaan idaw ku mutidengay nu ungayen maudip, Men-ten idaw ku nikaadihan tu malumanay a ba’tuan nu mautangay a tuudan, nu baluhay a ba’tuan nu zitayan a liwan nu namaka babalakiay hinaadih kita, pasu aydaay a Yi-luo-wa-ti sa’wac a niyadu’an makaadih kita tu lima a malebu nu mihcaan a lalangwan nu liwan namaka babalakiay. 

大約距今七十五萬年前已經有直立猿人在緬甸生活，緬甸也有發現舊石器時代晚期的文物，至於新石器時代遺址更是屢有發現，例如境內的伊洛瓦底江邊的村莊也發現距今五千年前的文化遺址。

2021 mihcaan mihantay a tademaw idaw namin ku nikapetan tu sasing ni Wun-san-su-ci

pelean ku Men-tan “ pabaway a Men-tan” atu “ sasaay a Men-tan” u Ing-kuo nu taydaay mikuwan a nikapapelaan . saan tu siyen nu ayawan tu tusa a lasubu mihcaan, u matinengay a madubaay nu tademaw micumud i Yi-luo-wa-ti sa’wac nu pabawan, mikuwan tu Cung-kuo atu In-tu nu sasiwbayan nu dadanan. nikudan nu tusaay a seci mung-cu tayni i Si-tan sa’wac, itida i walsipsiw mihcaan Men-ten a tademaw mikuwan tu Peaw sa’wac patideng tu Pu-kan-cen. itida i waltulimmihcaan ---caypiclimpic mihcaan, Mung-cu kuo-wav mikuwan tu Nan-men-ten. caysepsipsip mihcaan –caytuwalpic mihcaan, Men-cu kuo-wan u Pu-kan-cen malingatu mikuwan. caytupicwal mihcaan, yen-caw sihu mipatideng tu Men-cung-sin-sen, mikuwan tu wali amis niyadu’an. nikudan miliyas, mipulung tu Yuen-na sen-cun-su-sin. caytuwalpic mihcaan ---caylimlucay mihcaan, San-cu kuo-wan ci A-wa u Men-ten teban nu niyadu’ malingatu mikuwan. caylimlucay mihcaan—caypiclimtu mihcaan, Tun-yi wan-caw mikuwan tu Men-ten. caypiclimtu mihcaan –caywalwallim mihcaan, Kun-pan wan-caw mikuwan tu Men-ten. 

將緬甸劃分成「上緬甸」和「下緬甸」是在英國殖民統治後的人為劃分。相傳西元前200年，驃人進入依洛瓦底江的上游地區，並掌控中國和印度之間的通商之路。兩世紀之後孟族來到錫唐河流域，而在849年緬甸人接管驃河流域並建立蒲甘城。在825年－1757年，孟族國王統治南緬甸。1044年－1287年，緬族國王由蒲甘城開始統治。1278年，元朝政府設置緬中行省，管理緬甸東北部地區。後撤，併入雲南等處行中書省。1287年－1531年，撣族國王由阿瓦由緬甸中部開始統治。1531年－1752年，東吁王朝統治緬甸。1752年－1885年，貢榜王朝統治緬甸。

caywaltusip mihcaan ---caywaltunem mihcaan, sayaway malepacaw ku Ing-kuo Men-ten, Ing-kuo ku sibalucuay a makata. caywallimtu mihcaan, sakakina tusa a nikalepacawan nu Ing-kuo Men-ten, Ing-kuo a hitay maala nuheni ku Men-ten nu duma a kakaitidaan. cawwalwallim mihcaan sakatulu a malepacaw ku Ing-kuo Men-ten, mamin debungan nu Ing-kuo ku Men-ten, pacumud han i Ta-ing-ti-kuo sasay nu In-tu a lalaan, malaIn-kuo a In-tu nu niyaduan. Yun-kuy sakakaay ci Cen-yi-ing matineng tina kawawan pacudad, sakamusa ku cin-cen hu tu itidaay a Ing-kuo ci cen-ci-yi pasayda i Ign-kuo sihu mipaculi miwawies nai’ ku puc. caywalwalnem mihcaan, Cung-kuo atu Ing-kuo itida i Pea-cin masasulit tu kiyaku “ Cung-Ing-Men cudadan”, patucek tu Cung-kuo palutatengan ku Ing-kuo tu Men-ten idaw ku nipapikuwanan tu nikakenihan, nika hidan tu nu Men-ten ku Cung-kuo, tu maycacay a bataan patungus. saan tu Cung-men lilis nai’ ku watan tu nikakenisan, awnutusaay a kanatal ku masasudangay. 

patiyamay nu macimacian

1824年－1826年，第一次英緬戰爭，以英國的決定性勝利告終。1852年，第二次英緬戰爭，英軍進一步拿下緬甸其它區域。1885年，第三次英緬戰爭，英軍占領了整個緬甸，並將之納入大英帝國下屬的印度領地當中，成為英屬印度的一個省份。雲貴總督岑毓英據情上奏，清政府命駐英公使曾紀澤向英國政府抗議無效。1886年，中國與英國在北京簽訂《中英緬甸條約》，「規定中國承認英國對緬甸有支配權，但緬甸對中國仍照往例，每十年一貢。至於中緬邊境未定界，應由兩國會商勘定。」 

caywalsiwsep mihcaan –caysiwsippic mihcaan, Cen-pan, Wa-pan mala Ta-ing-ti-kuo a diputan nu kanatal. Ke’-cin-pan, Cin-pan u kakenisan a sincen kitidaan. caywalsiwsip mihcaan, ci Sye-hu-cen itida i Lun-tun atu Ing-kuo masasulit tu “ Cung-Ing-Ten-Men sasiwbayan a cudadan”. caywalsiwpic mihcaan,misumad tu nikiyakuan tu nikakenisan tu lala’ atu sasiwbayan milidasu a cudadan. Men-tan mihedek tu Ing-kuo kabulaway a lala’ u Ing-ku nu In-tu a niyadu’an, u In-tu tapang ku pataydaay tu tademaw mikuwan tu Men-tan. caysiwlupic mihcaan sepat a bulad cacay a demiad, “ In-tu sihu cuda” micuduh, Men-ten miliyas tu Ing-kuo u In-tu, mala Ta-ing-ti-kuo Men-ten niyadu’an.

1890年－1947年，撣邦、佤邦成為大英帝國的保護國。克欽邦、欽邦則為分開的行政區。1894年，薛福成在倫敦與英國簽訂《中英滇緬商務條款》。1897年，修改訂約劃定疆界及規定商務課稅等條文。緬甸完全成為英國殖民地英屬印度的一省，由印度總督派員駐緬治理。1937年4月1日，《印度政府法》實行，緬甸脫離英屬印度，成為大英帝國緬甸本部。

tuseptucay tusa a bulad cacay a demiad, Men-ten hitay patahekal tu sakay lawlaw nu hitay, ci Wun-san-su-ci dakepen nu Men-ten a hitay, maputun namin ku sakatahekal a telayan. sakamusa ku kanatal a patilibiay nu Men-ten saan caay ka kapah ku gigicu sisa caay patehekali, nikuda kapahtu saan Men-ten hitay mihapu tu kanatal tu sakabalihenawan tu cacay nu mihcaan a singbung. Men-ten hitay, sakamusa midakep ci Wun-san-su-ci a tademawan u wayway ,mamipatubeli i tuseptusep mihcaan nu Men-ten yi-huy pisingkiwan miawban tu nipisingkiw a nipatuduan. sabaw tusa a bulad enem a demiad, hiyan ni Nay-pi-duo-ce-pu-de-zuy huing saan “ palawlaway ku cumi” atu “ mibelihay tu sakay libung a puce” nu mapalekan ku cumi. sepat a mihcaan mapulul, u Kuo-cya-kun-li-wi-yen- hue sakakaay ci Men-an miwada tu tusa a mihcaan.  

2021年2月1日，緬甸國防軍發動軍事政變，翁山蘇姬等人遭緬甸軍方扣押，多地出現通信中斷。 緬甸國家電視台一度宣布因技術原因中止播送，其後恢復並播送關於緬甸軍政府宣布為期1年國家緊急狀態的新聞。緬甸軍方宣稱拘捕翁山蘇姬等人的行動是要回應關於2020年緬甸議會選舉中涉及選舉舞弊的指控。12月6日，她被奈比多澤布迪瑞法院裁定「煽動罪」和「違反防疫規定」罪名成立，判處4年監禁，後被國家管理委員會主席兼總理敏昂來減為2年。

cen-ce atu hitay a kawaw  政治與軍事

luma nu Yi-huy 2010 mihcaan 10 bulad

Men-ten ayda u hitay ku mikuwanay a kanatal, satalakaway nu mililiday a cikuo u “ Men-ten kanatal mikuwana”. ngangan han u kanatal a tapang atu sihu nu tapan ku Men-ten cung-tun, lima a mihcaan mikuwan, u Men-tan nu tusaay a yi-huy ku misingkiway. tatengaay u tapang nu sihu ku Men-tan cung-li, tuseptucay mihcaan taluma’ac, mitusa tu kawaw u Men-ten hitay sakakaay atu kuo-cya-kun-li-wi-yen-huy sakakaay ci Men-an ku sikawaway. 

緬甸現在是一個軍政府統治的國家，最高領導機構為「緬甸國家管理委員會」。名義上的國家元首和政府首腦是緬甸總統，任期五年，由緬甸議會兩院選出。實際上的政府首腦是緬甸總理，2021年恢復，由緬甸國防軍總司令兼國家管理委員會主席敏昂來擔任。

sakaudip 經濟

u liwmah ku kawaw nu Men-ten a kanatal, sakaudip nu heni tu mihmihcaan caycaywalsep menyen, mikawaway tu laliwmahan a tademaw makaala tu nemsep %, idaw ku tipus, mugi, tebus. Kilakilangan makaala tu limsep %, kilang u atekakay a kilangan atu sakaetiman a yiw-mu a kilangan.

緬甸是一個以農業為主的國家，人民每年所得平均約1180美元，從事農業的人口超過60%，農產品有稻米、小麥、甘蔗等等。其國土的森林覆蓋率達50%，林區產硬木和貴重的柚木。工業有碾米、木材、石油開採、小型機械製造、礦產等部門。礦產有錫、鎢、鋅、鋁、石油、鋼玉及玉石，其中紅寶石及翡翠之質素全球最高。

Kitidaan  地理

Men-de-le'

kitidaan nu Men-ten-len-pan-kun-he-kuo itida i wali timul a tipan amisan, wali atu Cung-kuo, Lew-kuo atu Tay-kuo mababiyaw, nupan a In-tu atu Mun-cya-la kanatal matatulin. nutipan timulan micapi tu Mun-cya-la sa’wac, timul sibiyaw tu An-ta-man bayu. ahebal makaala tu 676,578 pinhun-kunli, u wali timul i enalan u satabakiay a kanatalan. Men-ten liwliw u buyu’ naming, nutipan idaw ku buyubuyu’an, amis idaw ku Si-ma-la-ya buyu’, Hen-tun buyubuyu’an, wali atu walitimul u Cen-pan buyu’ atu Dan-na-sa-lin buyubuyu’an. teban u enal. itida i amis Si-ma-la-ya buyu’ teban a Kay-cya-puo-hu talakaw 5881 mi, u Men-ten u satalakaway nu wali timulan.

緬甸聯邦共和國位於東南亞西北部，東與中國、寮國和泰國相鄰，西與印度和孟加拉國相接。西南瀕臨孟加拉灣，南臨安達曼海。面積676,578平方公里，是東南亞大陸上面積最大的國家。緬甸三面環山，西部有若開山脈，北部有喜馬拉雅山、橫斷山脈，東部和東南部為撣邦高原和丹那沙林山脈。中部為平原。位於北部喜馬拉雅山中的開加博峰海拔5881米，是緬甸也是東南亞的最高點。

Yen-cin tabakiay a biyuan

lalangaw  Yeng-kun-ta-cin-se 文化  仰光大金寺

bungsang itida i Men-ten u sakasikadan, pabaway a fuocyaw itida i siyen nuayawan tu san se-ci idaw t uku pacuday i Men-ten, itida i sabaw tu cacay a seci mala hucunu binacadan a palutatengaan, katukuh ayda.  

僧伽在整個緬甸是非常受到尊敬的；上座部佛教在西元前三世紀傳入緬甸，在西元十一世紀時成為緬甸居民普遍的信仰，並且延續至今。

lalangaw nu Men-ten  緬甸文化

kamu nu Men-ten u Han-cen a Cen-men-yi-cu-men-yi akamuan, u liwmah ku kawaw nu binacada, i sumamaday a lalanawan nu sasinzaan, wen-sya atu cen-ce, malalid nu In-tu lalangawan. u Pu-kan wancaw ku dayhiw, patideng i sabaw cacay a lingatu nu secian, u Pu-kan ku suo-tu. patideng tu sin-cen, idaw ku hulic, nituktukan a kilang atu nalimaan a nipikulit, nisulitan a Me-ten cudad maala ku Pa-li-wen atu Fan-wen, malabangcalay nu palutatengaan a sulit nu cudad. patidengan tu biyu a luma’ “ ciw-su-ci-kan-fuo-ta” ku dayhiw. 

緬甸語文屬漢藏語系下的藏緬語族緬語支；居民以農耕為生；古文化在宗教、文學和政治制度等方面，深受印度文化影響。以蒲甘王朝為代表，建於十一世紀初，以蒲甘為首都。設行政組織，訂立法律，雕刻及繪畫藝術相當發達；並以自創的緬甸文取代巴利文和梵文，成為經書的正式文字。佛塔建築以「糾蘇吉剛佛塔」為其代表。

kakanen 飲食 

nisakabian tu buting

Mohinga 魚湯米粉 Men-ten a tada lami' 緬甸的國菜

tipus ku kasiidaan nu heni, u hemay ku kanen. sakalanam nuheni hina kan tu kabiay nu buting, sanasay a tuwmi, aam nu sanasay, samanta’ han ku tuwami, samata’ tu mihun atu panay, sanasay, waneng cancanan nu dankawan. mananam mukan tu uciya ku Men-tan a tademaw. tayda i uciyaan minanum tu sibulingay a uciyaan, mukan tu mantu, yuciyakuy atu yupin, manamuh minip tu kabi nu buting, aam nu taduk. 

緬甸盛產稻米，人民以大米為主食。早餐常吃魚湯麵、椰子麵、椰子粥、涼拌麵、涼拌米粉及用糯米、椰子、白糖做的各種各樣的糕點小吃。緬甸人有喝早茶的習慣。人們在茶館裡喝奶茶，吃肉包子、油條及油餅，還喜歡喝魚片湯、鴨肉粥等。

mikizay ku Men-ten a tademaw tu kan. u butin kabus a nimelecan masatawyuay, daydam, salamien ku wadayan, cileminay a papah ku sasahemayan. masinanut ku Men-ten a tademaw tu simal, aledahay, bangsisay, mantaay, cileminay, aheciday. nisalami’an han u nisatinpula, ididan, ciyan, pacikah han nanay ku tapang. ni satenpulaan atu ni ididan kapah singaan, samanta’ hananay caay paakutien, mikapah tu udip. u sa’wac ku yadah tu bayu ku Men-ten, yadah ku buting udang, hina ala. yadah ku nisabutingan atu ulangan nu nisangaan a tuudan nu Men-ten,manamuh pacikah tu tebu’ malacileminay a tebuan ku Men-ten, atu duma nu lami’an, sipalamel i basi, asu’ ku azi. 

緬甸人在飲食方面較為節儉。常以魚蝦醬、辣椒、煮豆、酸菜葉湯佐飯。緬甸菜餚講究油、辣、香、鮮、酸、鹹。烹調方法多以炸、烤、炒、涼拌為主。炸烤食物易於保存，涼拌不需加熱，又能祛暑。緬甸瀕海多河，魚蝦豐富，易捕撈。在緬甸以魚蝦為原料製作的食品尤多。緬甸人喜歡將竹筍醃成酸筍，和其他蔬菜、肉類混炒，味道鮮美。

https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%BC%85%E7%94%B8