Ni-ku-luo. Ma-ci-wi-l
Ni-ku-luo. Ma-ci-wi-li尼古洛·馬基維利[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
nikaudip生涯[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
pilecuhan ni Ma-ci-wi-li itida i E’-ta-li’ Fuo-luo-lun-se, u binkusi ku wama nida i tawya, tusa ku kakana cacay ku sabama. caay ka tineng ku aydaay a tademaw tu ci Ma-ci-wi-li a wawa nu waywayan, nika kapahay ku nicudadan nida tu La-tin-wen atu E’-ta-li-wen a nikuwyikuan.
馬基維利生於義大利佛羅倫斯，父親曾是一名律師，有兩姊一弟。後人對於馬基維利的幼年時期所知不多，但他顯然受過了相當完整的拉丁文和義大利文教育。
sassing i Fuo-luo-lun-se a Ma-ci-wi-li在佛羅倫斯的馬基維利塑像[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
pilecuhan ni Ma-ci-wi-li kalawlawan i tawya, u Ciw-cun-kuo u satabakiay nu hitayan, sasiidaay a E’-ta’-li Cen-pan hacacay han nu icelangay a kanatalan mahida u Fa-kuo, Si-pan-ya atu Sen-seng-Luo-ma-ti-kuo debungan. tawyaay nu icelangay nu kanatalan sawsawni a masumad, masakaputay nu hitayan sawni masumad tu ku kakitidaan, u sihu hina pinaay a lipayan patideng tu alahican belihen tu.
馬基維利生時正值亂世，教宗國是最強大的軍事勢力，富有的義大利城邦一個接著一個的被外國強權如法國、西班牙和神聖羅馬帝國攻占。當時各大強國之間的合縱連橫變化不斷，傭兵軍團經常在一夕之間便轉換陣營，地方政府也常在數周之間建立或瓦解。
itida i caylim tupic mihcaan Luo-ma-se taydan nu Sen-seng-luo-ma tikuo a hitay midebung, uyni nu caytu a secian sayaway nu Luo-ma debungan nu De-yi-ce a hitayya. kacinlawan a Luo-ma macimacian mahida u Fu-luo-lun-se atu Ze’-nay-ya malecadtu a debungan, amica ci Ma-ci-wi-li itida i Fuo-luo-lun-se pidebunga mapataytu i tawya. nika i mahiniay a nikaudipay, nika ci Ma-ci-wi-li idaw ku nipahabay nida tu sakay kitakida u sakasikawawan a cen-ce atu nuhitayan a tinengan.
在1527年羅馬市還遭到神聖羅馬帝國的軍隊洗劫，這是12世紀以來羅馬第一次被德意志的軍隊入侵。繁榮的羅馬城市如佛羅倫斯和熱那亞也在同一年遭到相同命運，雖然馬基維利在佛羅倫斯遭到洗劫時便去世了。不過也正因為在這樣的環境下，馬基維利培養出了分析他周遭乃至全世界發生的政治和軍事事件的智慧。
itida i caysip siwsip mihcaan, mikuwanay tu Fuo-luo-lun-se enem a bataan a May-ti-ci-cia-cu kabelinna tu, kilul sa miwawiesay u Ciw-cun Ya-li-san-ta liuse a siwse ci Sa-fuo-na-luo-la patideng tu kunhekuo, mililiday makaala tu sepatay a mihcaan, micidek ku nipikuwan ni Sa-fuo-na-lu-la, misawacu tu binawla, belineng nutaw, tuduhen nutaw sa mapatay. nikuda ci Suo-de-li-ni ku pacici mikuwan tu Fuo-luo-lun-se kunhekuo.
在1494年，統治佛羅倫斯長達六十年的麥第奇家族被推翻，接著由反抗教宗亞歷山大六世的修士薩佛納羅拉成立共和國，領導長達四年，由於薩佛納羅拉施政嚴厲，苛待百姓，後遭推翻，還被以火刑燒死。之後由索德利尼繼續統領佛羅倫斯共和國。
caysip siwwal mihcan ci Ma-ci-ya-wi-li mala Fuo-luo-lun-se kunhekuo sakatusa a sakakaay, mikawaw tu kunhekuo sakalihalay nu cacay a bataan nu tademawan nu misu, tamudungen nida ku sasakay putah atu hitay, hina tahekal i nutawan a kanatalan, yadah tu ku nikalitemuhan nida tu mililiday tu kanatalan a tademawan, sisa mala Fuo-luo-lun-se sakakaay kanamuhan a tademawan. maadih nida ku Fuo-luo-lun-se a hitay caay ka kelec ku nipikuwan, patideng tu kanatalay a tademaw malahitay.
1498年馬基雅維利出任佛羅倫斯共和國第二國務廳的長官，兼任共和國自由和平十人委員會秘書，負責外交和國防，經常出使各國，拜見過眾多掌權的政治領袖，因而成為佛羅倫斯首席執政官的心腹。他看到佛羅倫斯的僱傭軍軍紀鬆弛，極力主張建立本國的國民軍。
caylim seplim mihcaan Fuo-luo-lun-se mihang patideng tu kuomin hitay, patideng tu kuomin siwa nu tademaw mituduay a wiyun, ci Ma-ci-wi-li mala misu, caylim sepnem patideng tu adidiay nu hitayan midebung tu Pi-sa a kalepacawan, mililid tu hitay, tayda miucul malepacaw, sadikuday caylim sepsiw mihcaan u Pi-sa mikusang tu Fuo-luo-lun-se.
1505年佛羅倫斯通過建立國民軍的立法，成立國民軍九人指揮委員會，馬基雅維利擔任委員會秘書，在1506建立一支小型民兵部隊並在征服比薩的戰爭中，率領軍隊，親臨前線指揮作戰，最終在1509年迫使比薩投降佛羅倫斯。
itini i Sen-sen’-luo-ma-ti’-kuo hunti atu ciwcun masasuutiih, tacuwacuwa musakau, mangalay palukapah, caay papilihidaai ci Fuo-luo-lun-se tu sakaypacaw, micunus tu sakay tuudan nu kalepacawan. imahini idaw ka tinengan ni Ma-ci-wi-li tu E’-ta-li a cen-ce-ciw atu hitay ci Cei-sa-lia.puo-ci-ya, madateng nida ku namaka balucuay nida misaahebual tu lala’ micukaymas a tuudan tu sapikuwanan, mahemek ci nida.
在神聖羅馬帝國皇帝和教宗陷入矛盾期間，他到處出使遊說，力圖使其和解，避免將佛羅倫斯拖入戰爭，並加強武裝以圖自衛。也是在這段時期馬基維利認識了另一位義大利的政治家和軍人切薩雷·博吉亞，領略到他在擴展領土上採用的各種策略和統治手段之後，對他相當欽佩。
katukuh satu tu caylim caytu mihcaan walu a bulat taydani ni Ma-ci-wi-li i Pi-sa, nikaydaan tu kahicahica nu sasibutan nu lepacawan, ci May-ti-ci lumaan itida i Zu-lea ese a hitay niedapan midebung tu Fuo-luo-lun-se, kunhekuo malawpes tu. ci Cia-fan-ni.May-ti-ci mala Fuo-luo-lun-se takun, naw malasakakaay nu kunhekuo a Ma-ci-wi-li palawpesen tu ku buis nida, itini i caylim caylu mihcaan mihantayan ku cumi nida ku sakapulul, sawacuen mutiik, sadikuday patahekalen pakunida han pahuting.
然而到了1512年8月馬基維利前往比薩時，經過一連串複雜的戰役和外交角力後，麥第奇家族在儒略二世的軍隊支援下攻陷了佛羅倫斯，共和國隨之瓦解。喬凡尼·麥地奇成為佛羅倫斯大公，身為共和國高官的馬基維利喪失了一切職務，並在1513年以密謀叛變為罪名遭收入監獄，受到刑求拷打，但最終被釋放。
nai’ tu ku cancanan nida i tawya, tida satu ci nida i Fuo-luo-lun-se mibatad tu pitu a nabatadan a Sen-an-de-li-ya mueneng, malingatu misulit tu cudad, idaw ku nipatingami nida tu cabayan nida sakamusa: “sangsangdep, makatukuh kaku i luma’ nu sapisulit a takalan, cumud sakaku hulaken nu maku ku sianabuhay a sakiliwmah nu maku a dikucan, paliyunen nu maku tu sakay siidaay a dikucan, mahida u talumaay yaca kaku i kuntin, malitemuh nu maku ku nalitemuhan a tademaw, u nika namuh nu heni i takuwan, patahekal tu nu cacayay a kakanen.
此時他已然一貧如洗，於是在距佛羅倫斯城7哩遠的聖安德里亞隱居，開始進行寫作，在他給朋友的一封信中這樣描述道：「傍晚時分，我回到家中的書桌旁，在門口我脫掉沾滿灰土的農民的衣服，換上我貴族的宮廷服，此刻又回到古老的宮廷，遇見過去見過的人們，他們熱情地歡迎我，為我提供單人的食物。
pakunida sa kaku masasakamu atu nu heni, palita tu nu henian tu sakay cence a kawawan, kapah ku nipatubeli nuheni i takuwan, nai’ ku ngelungelu’ aca nu maku, haminen nu maku mipawan ku cakenuh. u pakuyuc nai’ ku biyalaw nu maku, milabu kaku tu siidaay nu tahudan a kitakidan, na sakamusa ci Dan-kun : “ ninanaman a tineng sipakay balucu’en, duma a kawawan nai’ tu ku laheci sa.
我無所拘束和他們交談，詢問他們採取各種政治行動的理由，他們也寬厚地回答我。在這四個小時之中，我沒有感到一絲疲倦，忘卻所有的煩惱。此時貧窮沒有使我沮喪，死亡也沒能讓我恐懼，我融入了這些大人物的世界裡。因為但丁曾經說過：從學習中產生的知識將永存，而其他的事不會有結果。
itida ci nida i “fuo-luo-lun-se-sei” musakamu tu tawyaay a fuo-luo-lun-se tademaw, “ u nikasidikucan tu demidemiadan, mikilihalay tu tuas nuheni, idumaan tu nipalawpesan macunus, pidangan tu nipatahekal tu kalisiw, tasalamaan atu sakay tataynaan a demiadan atu kalisiwan macunus, nuheni a mukti mangalay misakapah tu nikasidikucan, kya kapah ku wayway a musakamu. cima ku satinengay a mipaduka ci nidaan, cima tu ku satinengay a tademawan sa.
他在《佛羅倫斯史》中描述當時的佛羅倫斯人：「他們在穿著和日常生活上，比他們的先輩更自由，在其他方面花費更多，花費在休閒、遊戲和女人上的時間和金錢更多，他們的主要目的是擁有更好的穿著，有更文雅的談吐。誰能以最精明的方式傷害他人，誰就是最能幹的人。」
caylim tupic mihcaan, Fuo-lu-lun-se masasungaay tu kun-he, ci Ma-ci-wi-li mangalay pakakapah tu Fuo-lu-lun-se kunhekuo, nika namisakapah henay tu May-ti-ci a luma’an, caay kedai nu kun-he-kuo, sadikuda hida satu mapatay lima a bataan idaw ku walu nu mihcaan nida i dawya.
1527年，佛羅倫斯恢復共和，馬基維利想繼續為佛羅倫斯共和國效力，但因為他曾效力於麥第奇家族，不被共和國任用，最終鬱悒成疾，58歲即離世。