Ren’ai

Ren’ai（仁愛鄉）

Ren’ai a sakuwan ku Nantou. kumud nu kalesakan, 1,219.39 km². （kalesakan nu linpanti 909.39 km², kalesakan nu pawliwti 201.17 km²）, u kasabinawlan, 14,966 ku tademaw. u kasalumaluma’ sa, 4,643 ku luma’. ilabu nu kasaniyazu’ nu siyang sa, 12,526 ku ingcumin a tademaw. u kasabinawlan, Pakalatu 84%(Tayal, Seediq, Bunun) ku kasabinawlan. u Tayal atu Seediq atu Bunun ku sakalaniyazu’.

nikasakuwakuwan

Ren’ai mala 16 a cuwen atu 24 ku niyazu’. kina 24 a niyazu’sa, Alang sasi（親愛部落）, Alang tongan（眉溪部落）, Alang pulan（松林部落）, Alang snuwing（史努櫻部落）, Alang bwarung（廬山部落）, Alang toda（平靜部落）, Masitoban（瑞岩部落）, Knaziy（紅香部落）, Bukai（武界部落）, Malepa（新望洋部落）, Alang sadu（沙都部落）, Alang busi（卜溪部落）, Alang truwan（德魯灣部落）, Qatu（卡度部落）, Alang nakahara（中原部落）, Alang gluban（清流部落）, Qalang kobah（慈峰部落）, Qalang bayi（梅村部落）, Alang marosan（萬大部落）, Qalang mb’ala（眉原部落）, Alang paran（巴蘭部落）, Alang ruku daya（平和部落）, Sima-un（萬豐部落）, Qalang bubun（翠巒部落）.

仁愛鄉（臺灣話：Jîn-ài-hiong）位於臺灣南投縣東部，為該縣的山地原住民鄉之一（另一個為信義鄉），北鄰臺中市和平區，東鄰花蓮縣秀林鄉，東南端接花蓮縣萬榮鄉，南鄰信義鄉，西鄰魚池鄉、埔里鎮和國姓鄉。面積約1273平方公里，為南投縣面積次大的鄉鎮，在全國所有三級行政區之中，面積高居全國第三。

Jin-ai-siung pueneng i walian nu Nan-tul-sing u nu incumim cecayay a syang (u zuma cecay sa u Sing-i-siung ), i amisan mibelaw tu Tay-cung-he-pin-ci, makawali sa micapi tu Hua-lyeng-sing Siuw-ling-siung, i wali-timul mibelaw tu nu Hea-leng-syang, wang-zeun-syang, i timul sa u-sing-i-syang, i edip sa u Yu-ce-syang, Pu-li-zeng atu Kul-sing-syang. u ahebal nu lala’ 1273 ping-hung kung-li, i Nan-tul-sing sakatusaay a tabakiay sa ahebalay a lala’, i kanatal ita sa sing-ceng-ci, u ahebal nu lala’ sakatulu nu tabakiay a kenis.

該鄉在戰後，由原來的臺中州能高郡直轄的蕃地所改制。本鄉的行政中心設於霧社，位居中央山脈之上，地勢高峻陡峭，觀光事業發達。境內居民以台灣原住民泰雅族、賽德克族、布農族為主，日治時期最大規模的原住民抗日事件—霧社事件，即發生於本鄉。

ina Jin-ai-syang nu zikuzan kalepacawan, nikatizaan nu Tay-cung-zu-nen-kawcing-ze-siaay. hung-ti-sel sumadan. Jin-ai-syang a cing-zen-cung-sing i U-se, eneng sa i cung-yun-san-may a niyazu’, i bubuan pazeng (dangkay) sa, u sapiazihan mabuwah, i labuay nu siung u Tay-wan-yun-cu-min a mim,Taya, Sadek, Bunung ku katuuday, i Dipun mikuwan henay sa izaw ku yincumin mihanday paculi a kawaw ya U-se-se-cyen sa i Jin-ai-siung mahakaay.( ngayaw).

1950年外省移民隨著政府軍隊從泰緬邊境遷入仁愛鄉清境地區（主要在今日的榮興村），開墾高山農場，建立眷村，因為當時該部隊主要是雲南省人為主，其中也有不少的雲南省的少數民族擺夷族人，所以也替本鄉引入雲南擺夷文化，進而與原住民文化揉和成為獨特的文化景貌。

1950 a mihecaan nu mabulaway a hulam kilul tu ceng-hu nu hitay namakaMem-Ten dayniay mabelaw i Cin-cing a kenis (i Jin-al-syang), patadas i buyubuyu’an, malakakalukan, patizen tu niyazu’ nu hulam, nu tayniay a hitay katuud ku maka yun-nanay a tademaw, i zaw ku makaYun-nanay a binacadan Pay-i-cu a tademaw, sisa izaw ku nu Pay-i-cuay a laylay, micumud tu nu yincumim a laylay, camul han sa malamicidekay a lalangawan.

likisi/nadipa’an (歷史)

仁愛鄉幅員闊擴，其前身為臺中州能高郡的蕃地，行政中心設於霧社。1930年該地曾爆發震驚海內外的霧社事件。戰後於1946年4月1日改設鄉，隸屬於台中縣能高區。1950年10月改隸南投縣。

u kaytizazn nu Jin-al-syang ahebal aca, nu ayaway a ngangan sa Tay-cung-nen-kaw-cing a hunti. u cing-ceng-cung-sing patayzaan i U-se.1930 a mihecaan i tiza i U-se, nanu tahekal tu ku mapenecay a binacadan a kawaw, matawit tu kitaki. namangayaw nu zikuzan sa 1946 a mihecaan 4 bulad,1 a demiad sumaden mala Jin-ai-siung. ya Tay-cung-sing Nen-kaw a kenih ku mikuwanay,1950 a mihecaan 10 bulad sumaden patayza i Nan-tul-sing papakuwan.

正名運動

2002年起南投仁愛鄉鄉長卓文華發起正名運動，希望將仁愛鄉改為霧社鄉，並將鄉內的十五個村落（翠華、力行、發祥、新生、互助、南豐、大同、春陽、精英、合作、親愛、萬豐、法治、中正）回復原有的地名。但霧社早期的地名是「巴蘭」（Paran），無法代表整個仁愛鄉，須獲得鄉民多數共識。

i 2002 a mihecaan sa Jin-ai-siung a siung-zang Zwo-wen-hwa pahaka tu nu pangangan, pahzek a misumad tu ngangaan nu siung mala U-se syang, i labuay 15 a niyazu’ a ngangan, patubeli nu yaanay a ngangan sa. nika naayaway a ngangan nu U-se sa ci Palan, caay kataneng a mala Jin-ai-siung a patahekal, a katuud tu ku ngasaw a palecad ku balucu’.

kakitizaan (地理)

全鄉幅員廣闊，面積1,273.5312平方公里，與雲林縣面積相近，是全臺灣面積第三大的鄉鎮，其行政中心位於海拔高度1,200公尺的山地。2013年3月27日早上發生6.1級地震，震央位於仁愛鄉，深度為15.4公里。

u kakitizaan nu Jin-ai-siung ahebal aca, meam-ci 12735312 ping-hung-kung-li, hatiya nu Yun-lin-sing macapi tu ka ahebal, u sakatulu tu katabakiay a  suing-zan, u cing-ceng-cung-sing i hay-ba 1200 a mkung-ce katalakaway a buyu’ . 2013 a mihecaan 3 a bulad 27 a demiad i sananal maninel tu 6.1 a ci  katabakiay, ya ninel i satabakiay i Jin-ai-syang, i labu mulcekay sa 15.4 a kung-li.

pikuwanan a kakitizaan (行政區劃)

武界是法治村唯一聚落，也是村治中心，為布農族部落之一。

U-cey a kapulungan sa u Ha-ze-tun cacayay a niyacu’, u tun-ze-cung-sing, u nu Punung a niyazu’.

仁愛鄉公所

本鄉共分為16個村

Jin-al-siung papela han 16 ku tun,

北部四村

榮興村（碧綠溪、智遠莊、松泉崗），位於中橫公路台八線沿線，梨山與大禹嶺之間。

翠華村（翠巒／馬力觀 Malikoan、華崗）

力行村（力行／望洋／馬力巴 Malepa）

發祥村（瑞岩 Masitobaon、紅香Knazi、慈峰）以上三村皆位於力行產業道路沿線。

西北部二村（北港溪流域）

新生村（眉原 Baibala/B'ala、惠蓀林場）

互助村（中原/德克達雅 Nakahara/Tgdaya、清流／川中島社 Gluban）

中部六村（台14線沿線）

南豐村（楓樹林、楓林口、南山溪、眉溪／東眼 Tongan、人止關）

大同村（霧社／巴蘭 Paran、碧湖、仁愛國中／羅多夫Drodux、幼獅／清境農場、松崗、梅峰／立鷹、翠峰、鳶峰、昆陽、武嶺、合歡山）

春陽村（櫻社／史努櫻 Snuwil／荷戈Gungu／Hogo、德魯灣／塔羅灣 Tarowan）

精英村（廬山／波亞倫 Bowalun、廬山溫泉／馬赫坡Mhebu、屯原 Tnbala）

都達村（平靜／都達 Toda、平和 Luku-daya）

合作村（靜觀／德魯固 Truku、平生 Truwan）

南部四村

親愛村（萬大、松林 Pulan、奧萬大）

萬豐村（曲冰／干卓萬 Kantaban、姊妹原）

法治村（武界 Vogai）

中正村（卡度／過坑 Kadu）

tademaw (人口)

歷史人口

年份 人口 ±%

1981 15,526 —    

1986 14,841 −4.4%

1991 14,758 −0.6%

1996 14,982 +1.5%

2001 15,485 +3.4%

2006 15,505 +0.1%

2011 15,595 +0.6%

2016 15,709 +0.7%

來源: 內政部統計月報-各鄉鎮市區人口數. 內政部. [2017-07-29]. （原始內容存檔於2014-10-26）.

歷年人口變化

本鄉現為全國人口第三多的山地鄉，僅次於花蓮縣秀林鄉以及與本鄉同縣市的信義鄉。

ina Jin-ai-sauing sausi han sakatuluay a katuud a binawlan nu i buyuay, mikilul tu nu Kalinku nu Siw-lin-sauing, atu Nan-tul-sing Sing-i-syang.

piidangan (旅遊)

「帖比倫峽谷瀑布」位於南投縣仁愛鄉合歡山西方的紅香部落，海拔約1300公尺處。帖比倫峽墨黑色的峡谷岩壁，因長年的礦物質氧化形成橙黃白斑爛色彩，加上石壁上的綠意點綴，使得山谷呈現五彩繽紛；在溪水洶湧的長期沖擊下，切割出美麗的弧型線條，造就了鬼斧神工的地形，成為氣勢磅礡的峽谷景觀，但因為地處偏避、路徑又小行車不易，平時人跡罕至，因此仍保有原始森林風貌，渾然天成一幅大自然山水畫，真的很值得一探究竟！

Zan-pi-lun helun a cascas i Nan-tul-sing Jin-ai-syang  saedipan nu He-hung-san a hung-siang niyazu’, i 1300 a kung-ce katalakaw. Zan-pi-lun helun u lumelumeni’ay helun tepaday, na matenes tu ya kun-uo-ce yun-hua mala kalakalawlaway, kalawlaway, salengacay, semelingay a kulit, cunusen aca nu tepaday silangaw tu langdaway a lutuk, azihan mabelatbelat, i sa’wacay a nanum kalikiday han masasetul, macikcik ku tepaday salungan azihan masa bihekac ni Adek. waw! nikaseneng, nu paya’ nu pabaway, malatabakiay a besu, mahiza u musangsang a helun aazihan, nika i labulabu nu buyu’, u sakataza a zazan anu pakazizen caay kadayun, caay henay ku katuuday a tademaw matineng a tayza midang, sisa masikul tu ku makasumamaday a kilangkilang, u nu hekalan nikulitan a zuka, tatenga taneng tu tayza miazih!

台灣最美橫貫公路－中橫公路

「中橫公路」開發概念源於原住民的狩獵道，1914年日治期間，日本因「五年理蕃計畫」引發太魯閣戰爭，從立霧溪峽谷的傳統道路開闢理蕃步道。後因立霧溪採金礦計畫，1956年由先總統蔣經國親自率隊探勘並成立「橫貫公路工程總處」負責開路規劃、鋪路建造等工程事宜。建造過程得打穿中央山脈及梨山山巒群峰等，早期雖有炸藥，開闢路段大多為複雜岩層，多半只能靠老榮民、陸軍及軍事戰犯利用圓鍬、十字鎬親手敲打出來。至今我們有這條美麗的夢幻公路，真的要好好感謝當初這些辛苦的築路工人，不辭辛勞甚至犧牲性命的

mipatadas tu Cung-heng-kung-lu a zazatengan sa, nu makai sapiadup i buyubuyu’an a zazan,1914 a mihecaan u Dipun henay ku mikuwanay han,ya Dipun izaw ku limaay a mihecaan ku pidebung tu hwan a binazadan a sa pikuwan a lekakawa, mikilid tu Tay-lu-ke ngangayaw, na makay Li-uo-si helun sapakayzan a zazan malasapikuwanay tu hun a zazan, i zikuz sa ya Li-uo-si sapieking a lekakawa,1956 a mihecaan ci Cyan-cing-kwo cung-tung mikinatudung

mikelit tu misakakawaway taza i  malaheci  (heng-kung-kung-lu-kung-ceng-tung-cu) a milimata tu sapatadas tuzazan, pasaksak tu zazan, a patizeng tu sapisanga’ a kawaw. misanga’ tu sa, a buhang kay Cung-yun-san-may atu i Li-san-san-lan cing-hung, i ayaw sa izaw ku sapipung tu buyu’, sapipatadas angatu sa, caay katayunay a tepaday, u dungus sa a u limaan nu balakiay a hitay musakakawaw, i lala’ay a hitay, atu paculiay a hitay amiinpi, atu sakakiwacin limaan mituktuk. katukuh ayza ina asangulay a sakanawlan a zazan, tatenga a mikukay kita tu misangaay a tademaw caay katalaw ku ngelu’, atu caay katalaw a mabelecay a tademaw.

建造過程得打穿中央山脈及梨山山巒群峰等，早期雖有炸藥，開闢路段大多為複雜岩層，多半只能靠老榮民、陸軍及軍事戰犯利用圓鍬、十字鎬親手敲打出來。至今我們有這條美麗的夢幻公路，真的要好好感謝當初這些辛苦的築路工人，不辭辛勞甚至犧牲性命的完成。

na misanga tay zazan sa yadah  ku sapibuhang tu Cung-yun-san-may atu Li-san-san-lan, i nuayawan sa izaw ku sapibung pazazan, pazazan sa yadah ku kibetulay a tebaday, midapu tu babalakiay a hitay i lalaay a hitay, atu paculiay a hitayay a tademaw, culculen ku heni, u impi atu sakakiwacin haymaw han nu lima’ mituktuk masazazan. makatukuh ayza sa, ina zazan mahiza tu nu pasinpiay makaazih tu bihekac ni a dekay a zazan, a mikukay kita tu misakakawaway a tademaw, mikukay tu kangeluan nu heni misanga’ tu zazan caay katalaw ku ngelu’ atu kabelecan nu uzip  mahezek tu masangaay.

namakayniay a nasulitan nasakamuan atu natinengan

• 內政部戶政司全球資訊網
• 原住民族委員會全球資訊網統計資料
• 仁愛鄉維基百科：https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%BB%81%E6%84%9B%E9%84%89
• https://www.welcometw.com/%E5%8D%97%E6%8A%95%E6%96%B0%E6%99%AF%E9%BB%9E-%EF%BD%9C%E7%9B%A4%E9%BB%9E2020%E5%B9%B4%E5%A4%A7%E5%8D%97%E6%8A%9513%E5%80%8B%E5%BF%85%E5%8E%BB%E7%A7%98%E5%A2%83%E6%99%AF%E9%BB%9E%EF%BC%8C%E9%82%84/