Wa-se-ke. Ta-cia-ma

Wa-se-ke. Ta-cia-ma瓦斯科·達伽馬

katabalan nu sabaw lima tu secian, pacunaay a tademaw ci Heng-li cacudadan “ the nautical school of Henry the navigator” itida tu i Pu-taw-ya pasubana’ tu Fea-cuo dadipasan a tineng tu kakitadaan. Caysip nemsep mihcaan, Pu-taw-ya pabalungaay nu tademaw a muntiki haymaw sa manglay pasayda muliwliw tu Fei-cuo sakatimulan katukuh i Ing-tu’ ku culil. makaala tu Ing-tu a sapisiwbayay a tuudan. tawyaay a sapisiwbayay nu dadanan matekes caayaca ka kapah.

15世紀早期，航海家亨利船舶學校（the nautical school of Henry the navigator）就已經在葡萄牙教授了非洲沿海的相關地理知識。1460年代，葡萄牙航海家的目標漸漸轉為繞行非洲南端後抵達印度，並獲得印度產品的貿易機會。當時陸上的貿易路線花費昂貴而且非常不安全。

ci Ta-cia-ma pilecuhan i Pu-taw-ya a minatuan nu cense Si-ni-sen, amakatukuh tu cacay a bataan ku mihcaan nida idaw tu ku nipikiyakuan nida tu sakaybayuan a kiyaku, tawyaay a pacunaay nu tademaw ci Di-ya-se’ namaka Fei-cuo a haw-wan-ciw a bayuan taluma’, nami tahaw tu macapiay a butingan nu sawacan, ci Piy-luo.Ta.ke-wi-lan namaka Ing-tu pasayda i Fei-cuo bayuan mitahaw, idaw ku nipikilukan nida tu apuyuay a pikatabayuan nida nu kilukan. 

達伽馬出生在葡萄牙的港口城市錫尼什，他在快要10歲的時候就擬定了長期航海的計劃，當時著名航海家迪亞士已經從非洲的好望角海線返回，並探索過附近的魚河。而佩羅·達·科維良曾由印度往非洲的海線上探險，留下了短程的航海紀錄。

Ta-cia-ma a wama ci Se-ti-fun. Ta-cie-ma naidaw a kiluk tu sakay bayuan, idaw ku nipabalucuan nida tu sakaybayuan nu dadanan, mitahaw tu sakatayda i Ing-tu a baluhay nu dadanan, nika amalingad sa mapatay. sisa ci Ta-cie-ma midayday tu nadikudan ni ama nida, sa malingatu pacuna tu balunga miliwku.  48 187

達伽馬的父親史提芬·達伽馬曾獲得了這些航海的紀錄，並有心計劃連接這一海路，開闢前往印度的新航線，但卻在出發前逝世。於是達伽馬繼承他的遺志，開始了航海之旅。

sayaway pacuna tu balunga第一次航行  

sayaway ni Ta-cia-ma pacuna itida i caysip siwpic mihcaan pitu a bulad walu a dimiad pacuna tu sepatay a  balungaan. namakayda i Pu-taw-ya Li-se-“pen taydan i Fai-cuo atu Ing-tu ku culil. nina sepatay a balungaan u Pei-li-haw “Bérrio”, Sen-cia-pay-lei-haw “ São Gabriel”, u kaka u pacunaay tu Paw-luo. Ta-cia-ma “ Paulo da Gama” mililiday a Sen-la-pia-e-haw “São Rafael” atu duma a balunga caayay kaw katinenga nu balungaan.

達伽馬的第一次航行是在1497年7月8日駕駛了4艘船啟程，由葡萄牙里斯本往非洲和印度航行。這四艘船分別是貝里奧號（Bérrio）、聖加百列號（São Gabriel）、由其兄長保羅·達伽馬（Paulo da Gama）領航的聖拉斐爾號（São Rafael）和另一艘名號不詳的補給船。

caysip siwpic mihcaan sabaw tusa a bulad sabaw enem dimiad, ci Ta-cia-ma a pabalungaay nu tademaw malakuuytu tu tabakiay a butingan nu sawacan, micumud tu O-cuo kainai’an henay nu kilukan a sasawacan,

sisa ci Ta-cia-ma kilul sa pitahawan a kitidaan u  “Na-ta-e”, tawya micapitu kulisimasean, Na-ta-e u Pu-taw-ya-yi a kulisimasean a yimian, duma a yimian u “ baluhay sa”. cacay a bulad, makatukuhtu ku nuheni aydaay nu Muo-san-pi-ke’, itida i caysip siwwal mihcaan tayaay nu A-la-puo a lala’an, u Ing-tu bayuan a sapisiwbay a kitidaan.

1497年12月16日，達伽馬的船隊通過了大魚河，進入了在歐洲航海紀錄上仍是空白的水域，於是達伽馬將接下來探索的區域稱為「納塔爾」（Natal，當時已近耶誕節，Natal是葡萄牙語的耶誕節之意，另可譯為「新生」）。1月時，他們抵達了今日莫三比克的所在地，在1498年，當地屬於阿拉伯的疆土，也是印度洋海上貿易網的一部分。

Ta-cia-ma itida i Ma-lin-di miawda tu niyadu’ay A-la-puo nu tademaw ci Ay-ha-may-de.Pen.Ma-ci-de, caysip siwwal mihcaan lima a bulad tusa a bataan dimiad, taydan ku nipacuna i In-tu nutipan timulan a Ka-li-ka-te’.

itida ci nida atu mikuwanay tu niyadu’ay a tademaw ci Samoothri Raja masasakamu tu namaka A-la-puo nipatayni tu tuudan, masasuedes. sadikuday sudang satu ci Ta-cea-ma, nuni ka inai’an nu laheci u tingami satu ku sikasasuwal, kaiyan nida mihetik ku i balungaay a tuud mipa’teng. hetik han tu nida ku pinaay a Pu-taw-ya nu tademawan itida, sakay linglakuan tu dimiadan.

達伽馬在馬林迪雇用了當地舵手阿拉伯人艾哈邁德·本·馬吉德，1498年5月20日，遠航到了印度西南部的卡里卡特。他在當地與地方統治者Samoothri Raja進行從阿拉伯運來的貿易路線協談時，起了一些劇烈衝突。最後達伽馬讓步，以一封模稜兩可的海路權信件為協談條件，並拒絕留下他船上的物品做為抵押。他留下幾位葡萄牙水手在當地，做為日後貿易的聯絡人。

caysip siwsiw mihcaan siwa a bulad, taluma’ tu ci Ta-cia-ma i Pu-taw-ya, malakuuyt tu waluay a bataan nu mihcaan i Pu-taw-ya a sakalahat nu bayu nipisiwbayan, maala nida ku kawlah mala kalimucisan, pangangan han ci nida tu “ Ing-tu bayuay a sakakaay nu kayngung”. 

1499年9月，達伽馬回到了葡萄牙，由於他突破了葡萄牙在80年來一直期盼的海線拓展，使他受到獎勵並成為了一位富商，並被賜尊稱為「印度洋上的海軍上將」。

sakatusa pacuna第二次航行

caylim sepsep mihcaan, papataydan ni Kuo-wan ci Pae-de-luo. A-e-waw-lea-se.Ka-pu-la-e tayda i Ing-tu, maadih nida ku liwan i Pu-taw-ya ay ni Mai-nen-say-se a tademaw mamin mapatay, nikuda u balungan nida madebung tu nu taw. 

1500年，國王派遣佩德羅·阿爾瓦雷斯·卡布拉爾前往印度，他發現達伽馬留在當地的葡萄牙籍聯絡人都已經被謀殺了，而且隨後他的船隊也遭受攻擊。

caylim septu mihcaan tusa a bulad sabaw tusa a demiad, ci Ta-cie-ma mililid tu tusa a bataan nu balungaan malingad, mangalay micukaymas tu Pu-taw-ya a hitay nu icelan misabaluhay a dadan nu bayuan, sakasepat kuyni nu Pu-taw- ya Ing-tu a balungaan. Itida i Tun-hua dadipasan Ta-ciw-ma pesuen ku Kilwa minatu a A-la-puo niyaduan pacicien ku nuheni pabeli tu tuud atu minanam tu kamu nu Pu-taw-ya yi. mialaw i balunga nu A-la-puo, sadikuday makatukuh i Ing-tu Ka-li-ka-tu’ sa, u balungan nida macunus tu tusiw a babalungaan, amelik madebung tu kya niyadu’, maalaw tu ku tuudtuudan, ci Ta-cie-ma u tuuda tu ku sapisungaay a kawawan, yu ataluma’ i Pu-taw-ya, yadahtu ku nimucu tu tuud nu Ing-tu, micakay tu naw nu Hunse pu-la-kan-sa a hatidaay a lala’an.

1502年2月12日，達伽馬率領20艘軍艦再度出發，準備用葡萄牙的軍事力量來鞏固這一條新開的海路，這是第四次葡萄牙印度艦隊。在東非海岸達伽馬摧毀了Kilwa港附近富有的阿拉伯部落並強迫他們獻上貢品和學習葡萄牙語。他也在阿拉伯商船中打劫，最後抵達印度卡里卡特時，他的船隊已擴編到29艘，很快的征服了該地，並掠奪了大量的貴重商品，達伽馬以商品做為和平的條件，在返回葡萄牙時，載滿了貴重的印度貨物，並買下了原先屬於皇室布拉干薩的許多土地。

sakatulu nida pacuna第三次航行

Niw-ma yise itida i caylim tucay mihcaan mapatay, wawa nida ci Ye-han sanse malingatu misilud tu Pu-taw-ya a caculidan, ci Wa-se-ke. Ta-cie-ma mala u kuo-wan a tademaw, pabeli tu baluhay a sasakamuen atu kawawaw. madih nida ku Si-pan-ya misuayaw tu Muo-lu-cia-subal a nipisawacu, ci Ta-cea-ma mibelih tu mahidaay ci Man-new yise sakaybalucu i A-la-puo, cinida u nikangalay sa micuyi tu In-tu a mikuwanay ci Ae-te’.De.Mai-nen-say-se, nikudan satu ci Mai-nen-say-se nanayi’ tu ku laheci, katuuda tu ku caayay ka namauh, ci Ye-han paytentu micukaymas ci Ta-cie-ma sapilaydi ci Mai-nen-say-sean, tatenga u ngangan nida sakay tini i nipatideng i Pu-taw-ya nu Ing-tu a icelang, taneng misumad tu sihu, sa idaw ku baluhay a kawawan.

曼紐一世在1521年過世，他的兒子約翰三世開始重整葡萄牙的海上霸權，瓦斯科·達伽馬成為國王重要的謀士，提供新國王意見及策略。在看到西班牙對摩鹿加群島的威脅及優先性後，達伽馬反對像曼紐一世一樣將重心放在阿拉伯，他主要關注印度的統治者杜阿爾特·德·梅內塞斯，後來梅內塞斯既無能又腐化，造成許多的不滿，約翰三世決定用達伽馬代替梅內塞斯，相信他的名聲及以往的成就可以建立他在葡屬印度的權威，可以轉變當地政府，並且有新的策略。

https://zh.wikipedia.org/zh-tw/%E7%93%A6%E6%96%AF%E7%A7%91%C2%B7%E9%81%94%E4%BC%BD%E9%A6%AC