跳至內容

Yanping

makayzaay i Wikipitiya

Yanping（延平鄉）

Yanping a sakuwan ku Taitung. kumud nu kalesakan, 480.64 km². （kalesakan nu linpanti 419.42 km², kalesakan nu pawliwti 48.33 km²）, u kasabinawlan, 3,828 ku tademaw. u kasalumaluma’ sa, 1,131 ku luma’. ilabu nu kasaniyazu’ nu siyang sa, 3,523 ku ingcumin a tademaw. u kasabinawlan, Pakalatu 92%(Bunun) ku kasabinawlan. u atu Bunun ku sakalaniyazu’.

nikasakuwakuwan

[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

Yanping mala 5 a cuwen atu 11 ku niyazu’. kina 11 a niyazu’sa, Kainisungan（卡努舒岸部落）, Kamisatu（卡米莎度部落）, Kaminu（卡米努部落）, Nakanu（拿卡努部落）, Su nun sung（蘇儂頌部落）, Buklavu（布谷拉夫部落）, Kalisahan（卡里沙汗部落）, Minami（米娜咪部落）, Vakangan（瓦岡岸部落）, Pasikau（巴喜告部落）, Talunas（達魯那斯部落）.

延平鄉（郡群布農語：Inpiing）是位於台灣臺東縣的鄉，位於臺東縣西部中段，北臨海端鄉，北及東連鹿野鄉，東鄰東河鄉，西鄰高雄市茂林區、屏東縣霧台鄉，南接卑南鄉，屬該縣的五個山地原住民鄉之一。全鄉人口密度僅約7人/km²，在全國所有三級行政區之中，人口密度居全國倒數第四。

yin-pin a kenis (u sasakamuan nu bunung a kamu: lnpiing ) na i Taywan pusungkuay a kenis, i teban nu pusungku i, satipan micapi tu i amisay nu hay-tuwan a kenis, saamis nu timulan malalitin tu lu-yi a kenis, i sawali micapi tu tung-he a kenis, satipan sa micapi tu takawse maw-li a kenis, pintungku u’-tay akenis, i satimulan malitin tupiwma a kenis, hamin nu ku u limaay a buyu’ay nu yincumin a kakenis, hamin nu tademaw i kenis hatida u pituay nu tademaw/km2, hamin nukanatal idaw kya sakatuluay nu talakaway a pikawawan, u yadah nu tademaw hawsa hamin nu kanatal u sadikuday nu sakasepad.

延平鄉前身是日治時代「台東廳關山郡直轄本郡」各部落的地之南半部(北半部，戰後另成立海端鄉)。地處中央山脈之上，山地佔全鄉面積的96%，且平均海拔達400公尺以上，氣候則屬熱帶季風氣候。

u yin-pin a kenis i naayaw nu dipung a ziday ‘’ pusungtin kuwn-san-cing pikuwan a kenis ‘’ u niydu’niyadu’ay a lala’ i satimulan nu pangkiw( nu saamisan nu pangkiw, ni kalalais tu nadikudan misaduma aca patiden tu hay-tuwan a kenis ). ya kitidaan nu lala’ sa kipabawan ku cung-yang-san-may, u ahebal nu lala’ i buyu’ay a kenis siwa a bataan idaw ku enem%, zayhan palicalica han ku telek makaala tu sepatay a lasubu nu titekanay,  u demiad sa kacacaledesan ku bali a dimiad.

鄉內居民以台灣原住民布農族為主，產業以農業為主。地方通行語為布農語。1968年，來自該鄉紅葉村的紅葉少棒隊，一舉擊敗日本少棒明星隊，成為台灣從艱困環境中站上國際體壇舞台的代表，聲名大噪，開啟了台灣三級棒球的黃金時代。

i labu nu kenisay a tademaw i Taywan a binacadan u punung namin, nilaculan u malukay ku yadahay. u i tidaay tu a kamu u punung a kamu. 1968 a mihca, namakayda i hung-yi akenis a niyadu’ u hung-yi nu wawaay u miwai’tay tu mali a misekung, nakinacacay demecen tu ku dipun nu wawaay  u namiwai’tay tu mali a misekung, malu nu caay kadayun nu liwliw mutideng i sapupu nu hekal i kitaki nu piunduan kyu u sakasenengan tu itini ku Taywan. sakasi ngangan tu tabakiay, mabawah tu ku Taywan nu paytuluay a miwai’tay tu mali sakasenengan a zitay ku mahida.

紅葉少棒紀念館

u sikinin nu wawa mimaliay a luma’

在台九線上，立著一座棒球選手準備揮棒的雕像，這是紅葉村的入口意象，臺灣之光「紅葉少棒」，正是來自延平鄉。民國五十七年一場中日少棒賽，締造輝煌記錄，都存放在「紅葉少棒紀念館」。

i tay-ciw-sinan, sinipatideng tu cacay nu miwai’tay tu mali namin mizunbi a mituktuk tu miasekay a sasin, uyni ku han nu hung-yi a niyadu’ tu sacumud a sasin, u ‘’ hung-yi nu wawaay a mimaliay ‘’ u kasenengan nu Taywan, tatengaay namakayniay i yin-pin a kenis. kahulanan i limaay a bataan idaw ku pituay a mihcaan nakinacacay madademec ku Taywa atu dipun masasekung, misanga tu kasenenga tu nikacakat, i tidaea tu misinga padeng i ‘’ u hung-yi nu wawaay a mimali u sikinin a luma ‘’.

走進「紅葉少棒紀念館」，裏頭擺放著當時參賽選手比賽的球具、一座座獎盃及合照，讀著當時媒體報導，時光彷佛回到過去，令人感到驕傲；雖然光陰流逝，舊人早已不在，但留下的卻是傳承的開始，紅葉少棒隊仍由一代一代的孩子們傳承著，穿紅葉球衣在棒球場上奔馳，而當時掀起的棒球夢，至今仍在臺灣持續發燒著。

sacumud a talabu i ‘’ hung-yi nu wawaay a mimali u sikinin a luma ‘’. i labu yadah ku nipadeng tu yu mahida henay namilabu ku midemeca tu sapidademecan nu mimali a tuud,

hacacaay sa ku kawlah atu sasing, yu mahida u miasipay tu nipangiha a kawaw, u demiad mahida u tadikuday aca tu inaayaway, u sakahemekan nu tademaw u sakasenenga aca nu tantandaw; u demiad anu mamalawpes aca, ya tademaw nai’ tu namin, nika paliwan tu sakay sapaduduc nu lingatu, u hung-yi nu wawaay a mimaliay a makakilukilu sa ku wawa tu lalangawan, sidikuc tu hung-yiay a dikuc i pimalian a maduba, yu mahida sa mabawbaw ku balucu’ tu sakay i pimalian a sisepi, katukuh hayayda mahida hen ku baded i Taywan.

當年紅葉國小的校長林珠鵬因為學生出席率不佳，發覺體力旺盛的原住民小朋友喜愛戶外活動與打獵，並且對棒球相當熱衷，林珠鵬便興起成立正式棒球隊的想法，就此開啟了紅葉的少棒傳奇。

i naayaw u hung-yi picudadan nu wawa u sasadangan ci Lin-cu-pung nai’ ku tahkalay sisa caay kakapah, nipiadih tu wawa nu yincumin sisiicelang namin manamuh tu hekalay a miladlad atu miadup, sangalepan tu sakay i yakiw nu mali micidek ku namuh, sisa sibalucu tu  ci Lin-cu-pung a patideng tu sapiyakiw a mimali a midateng, kyu malingatu idaw kina micidekay nu wawaay a mimali.

當年種種的光榮事蹟與記憶都收藏在紅葉國小校園內的紅葉少棒紀念館，館內陳列紅葉少棒隊昔日使用的球具、少棒英雄史、珍貴照片、文物等，重現昔日棒球英雄的矯健身影和光榮的時光，是追尋臺灣棒球發展歷史的必遊之地.

nu paymihcaan a kasenenga a kawaw  atu nidatenga a misinga i hung-yi  nuwawaay a picudadan ilabu nu cacudadan sisikinin ku hung-yi nu wawaay  namimali a luma, i labu nu luma masilac tu ku naayaway nu hung-yi a nicukaymasan tu maliay a tuud, u nisaicelanga nu wawaay  a nipimali, u kahenulan a sasin, u tu tuud aca, mapatahkal tu naayaway u matalulay nu mimaliay a niladlad atu kasenengan, u kakilinan nu sapalahat tu nalaylayan a midang a kakitidaan nu Taywan.

館內二樓設有布農文物館和視聽室，將布農族文化與紅葉少棒隊聯結在一起，有助於更深入體認原住民在臺灣發展過程中的角色與地位。

i pabaw nu luma i labu idaw ku nu bunung a tuud atu tatengilan, palalitemuhen mikumud ku nu bunung a lalangawan atu hung-yi nu wawaay a mimaliay, u mamipadang pakatineng a mitesek tu yincumicu i Taywan sapalahet tu kawaw atu talakaway nu eneng.

因為紅葉少棒隊，棒球在臺東是相當具有代表性的運動之一，可不時地在路邊球場遇見民間棒球隊進行友誼賽，各級學校培育的棒球選手，也經常代表國家在國際比賽中創下佳績，甚至也有職業棒球隊以臺東為訓練地點，棒球風氣長久不退。

zayhan u hung-yi nuwawaay a mimaliay, i pusung u mimaliay a nipiladlad u kahenulan  sakaidaw a mala dayhiw, i dadanan kanca anu malalitemuh i tepal nu mamalian mal cabaycabay tu mimal ku masacabayay, namin i cacudadan palekal tu minanan a mamimaliay, hina tayna i dumaan a kitaki maladayhiw nu kanatal midademec kanca silahci tu ku nikadademecan, idaw hen ku kakunglinan i pusung a kitidaan mikawaway tu mimaliay, u nikahida nu mimaliay katenes caay hen kamabasaw.  

紅葉溫泉

hung-yi a ungsi

紅葉溫泉水量豐沛、泉水清澈，屬碳酸泉，溫度在45~63℃之間，因週圍還有楓樹林立，是冬天旅人們賞楓泡湯的好去處，但因八八風災受創，至今仍在修復。

ungsi nu hung-yi iyadah sa ku nanum, tamelac saca kya nanum, unu tan-suwan a nanum, u akuti sa i 45~63℃ hakiya, zayhan u liwliwliwan yadah hen ku kilakilangan, sakasienawan nu midangay a tademaw namin miadih tu kilang a misengel tu nanum a misasapi u sakapahay a tataydaan, nika namabaliyus matastas nu papa a bali, kyu haayda misakapah henay a misanga.

紅葉溫泉區內泡湯溫度攝氏42度，出水口溫度143度，產能及產量充足，紅葉溫泉屬於中性碳酸氫鈉泉，泉水清澈且泉質甚佳。紅葉溫泉依地質分類，屬於中央山脈大南澳片岩區的變質岩溫泉。據傳紅葉溫泉具有療養功效，吸引許多泡湯族來紅葉溫泉泡湯、戲水。

i labu nu hung-yi a ungsi u sasengalan nu badet sa sepad a bataan idawku tusa tu, u saculal nu nanum sa cacay a lasubu sepad a bataan idaw ku tulu tu, caay kaputung ku nanum idaw tu, u ungsi nu hung-yi unu tanengay a tan-suwan-cin-na a nanum, kapah sa ku nanum takelal tamelac sa, nikalalamwlan nu lala’ ku hung-yi, unu i cung-yang-san-may ta-na-aw malecay a ba’tu nu kenisan masumad malu makaydaay i baba’tuan muculalay a ungsi. u kamu satusa u hu-yiay a ungsin mikapah tu udip saan, sisa katuud tu ku tayniay misengel tu nanum itini i hung-yi ungsin misengel, misalama tu nanum.

「花東縱谷國家風景區管理處」目前已經在紅葉溫泉溪谷上方興建了一座溫泉親水公園，紅葉溫泉區還規畫了5座涼亭式的SPA溫泉池、3座冷泉池和一般溫泉池賞景步道、露天浴池、木屋個人浴池、戲水池、山泉戲水道、涼亭、烤肉區等等設施，十分完備。

‘’ nabakuan u pusung nu cung-ku-ko-ciya-hung akenis nu mikuwanay a kitidaan ‘’ ayda malu nu hung-yi ungsin tu  i pabaw nu dihek a sasawacan misanga tu nanumay piidangan, u hung-yi ungsi milikakawaw tu limaay a sasapian nu dabek u nisatakuan tu lalilucan a ungsin, tulu ku nisangaan tu cudetay a nisatakuan tu nanum atu tanengay a ungsi tu aadihan u caculilan, nu hekalay a pililucan, ilabu nu kilangay a luma u masacacayay a lalilucan sasalamaan a lalilucan, nu buyu’ ay tahkalay a nanum tu sasalamaan, u sasapian a dabek, u aididtan a kitidaan namin tu nisangaan, kapah ku nilahcian.

蝴蝶谷

diheb nu adipapang

位於臺東縣延平鄉的蝴蝶谷在早期以蝴蝶眾多得名，但後來因人為的破壞、蝴蝶滿谷飛舞的情況已經不再，近幾年來地方人士開始注重生態，種植植物協助生態復育。這些食草植物及蜜源植物豐富提供絕佳復育環境。

yadah ku adipapang inaayaw sisa i sasawacanay angangan kyu sinanagan ku pusungku i  yin-pin a kenis, nika i nadikudan zayhan idaw ku mitastasay, nai’ tu ku adipapang mubahel i sasawacan, ayda nu mihmihcaan dumaan a tademaw sakayitini malingatu tu apaudip, kyu paluma tu mulangaway a lutuk a paudip. kina mulangaway a lutuklutukan a langaw atu sibaluaya a nipaluma tu bangsisay a langaw u sasilahci u kapahay a sikaidaw nu liwliway.  

蝴蝶谷位於桃源村北端，是與鹿野鄉龍田村臨界的鹿鳴溪流所形成的峽谷，北鄰龍田平原的美麗茶園區，南靠桃源村平台與布農部落。清徹見底的的野溪，經過整治，水量充足，而且河道寬廣，可以放心到溪底踩水嬉戲；溪邊有茅草涼亭，可野餐休息，園區種植馬兜鈴等蝴蝶幼蟲食草植物及蜜源植物豐富提供絕佳復育環境。不同的時間來探訪，皆有不同的生態與風情。

adipapang a diheb i taw-yin a niyadu’ i saamisanan, unu lu-yi a kenis lung-tin a niyadu’ u matatepal ku laed  nu lu-niw a sawac u nika silsilan nu nanum ya wayway mahida u masapispisay a sawac, i saamisan sa malbelaw tu lung-tin a enal bangcai sa ku nipalumaan tu uciya a kitidaan, satimulan sa micapi tu taw-yin a niyadu’ nu piadihan atu punung a niyadu’.

u tamelac niya nanum i sawac maadih ku sasaay, nisakapahan tu sa, caay kaputung ku nanum, ahebal aca ku kakaydaan nu nanum, taneng kaansin tayda i sawac midang tu mikilihida tu misalama a nanumay; i sawac idaw ku nisangaan tu dabek u sasapian, taneng papahanhannan a mukan, ya papalumaan a langaw sinipaluma tu ma-tu-lin namin u sapakan tu engidtay hen a adipapang kakanan a lutuk atu wasasibaluay tu langaw matatudungusay ku kapah damsay a palangaw i liwliw. caay kalecadlecad ku demiad tayni mididaw, idaw hen ku masadumaay a langaw atu aadihan.

namakayniay a nasulitan nasakamuan atu natinengan

[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
miala i "https://szy.wikipedia.org/w/index.php?title=Yanping&oldid=133216"