Ye-lu-sa-len

Ye-lu-sa-len 耶路撒冷

likisi歷史

Ye-lu-sa-len u Pa-le-se-tan kitidaan nu macimacian, Ye-se’-lea tatengan mikuwan tinatukayan palanuheni a suo-tu, ina Lin-he-kuo mimelaway tu Pa-le-se-tan kanatal saan nu Walian u suo-tu nu nika kanatal. sumamaday nu O-cuo a tademaw palatatelungan nu kitakid. Ye-lu-sa-len itida i Ti-cun-hay atu Se-hay a laa’dan, u aayaw nu likisi a kitakid nu tatelungan nu kiwkay, u kapahay a nipidiputan tu Ya-puo-la-han nu sinza nu sakalahat a tukayan. Ye-lu-sa-len tawya u Ya-puo-la-han nu kiwkay a angangangan.

耶路撒冷為巴勒斯坦地區的一座城市，以色列實際控制全城並將其視為本國首都，而聯合國觀察員巴勒斯坦國認為其東部為該國首都。古代歐洲人將該城視為世界的中心。耶路撒冷位於地中海和死海之間，是史前的全球宗教重鎮，也是完整保留亞伯拉罕諸教信仰文明演進史的一個城市。耶路撒冷同時是亞伯拉罕諸教的聖地。

namaka kunyen nu ayawan tu cacay a bataan nu seci, Suo-luo-men patideng tu sayaway a kiwkayan, Ye-lu-sa-len u Yiw-tay-cia tatelungan nu sasasinzaan atu sailayay a tukay, tawya sailayay nu kiwkay a liwan nu cabeng, u Yiw-tay-cia sa kapahay a kitidaan. kahemek nu sinza ku Ye-lu-sa-len, sakamusa “bangcalay a cudad” idaw ku sulit, itida ci Ye-su malabades, tademen, maudipaca, tayda i tapukuan. Yi-se-lan-ciw padadanan ku Ye-lu-sa-len malaMay-cia, May-ti-na tu nikuda a saka tulu a kahemekan nu kitidaan, sapikineng ci Mu-han-muo-de a saculil tu labii, patideng tu kahemekan nu kiwkay i buyu nu tusaay a Cin-cen-se, A-ke’-lun-Cin-cen-se atu Yun-teng-Cen-cen-se sapikineng tina kawawan.

自公元前10世紀，所羅門王建成第一聖殿起，耶路撒冷一直是猶太教信仰的中心和最神聖的城市，昔日聖殿的遺蹟西牆，仍是猶太教最神聖的所在。基督徒也相當重視耶路撒冷，因為根據《聖經》記載，耶穌在這裡受難、埋葬、復活、升天。伊斯蘭教亦將耶路撒冷列為麥加、麥地那之後的第三聖地，以紀念穆罕默德的夜行登霄，並在聖殿山上建造兩座清真寺——阿克薩清真寺和圓頂清真寺來紀念這一事件。

namaka caysiwlimpic mahcaan sakatulu nu nikalepacawan nu Cung-tun nikuda, mikuwan ku Yi-se-len tu hamin nu Ye-lu-sa-len kitidaan, pasutipan Ye-lu-sa-len atu wali Ye-lu-sa-len, atu malumanay a tukay. Yi-se-lea atu Pa-le-se-tan kanatal sakamusa u Ye-lu-sa-len u nuheni a Suo-tu sa, Yiw-tay tademaw, sinza atu Mu-se-lin palutatengan ina kitidaan u nuheni a sakahemekan nu kiwkay sa. nika ninatusaay a kanatal itini i kitakid nu siakayan caay namin palutatengan tu nu henian.

自1967年第三次中東戰爭之後，以色列控制了全部的耶路撒冷地區，包括西耶路撒冷和東耶路撒冷，以及老城區。以色列和巴勒斯坦國都聲稱耶路撒冷是他們的首都，猶太人、基督徒及穆斯林均相信此處是他們的宗教聖城。不過，兩國的聲稱在國際社會上都沒有得到廣泛承認。

saan ku katuuday nida dukay caay henay kaw tatengaay, masasuwalay henay ku Yi-se-lea atu Pa-le-se-tan. Hatidaay nu kanatal u Yi-se-lea ta-se-kun itida namin patideng i Te’-la-wi-hu. aydaay nu Ye-lu-sa-len u Yi-Pa kalawlawan a tatelungan. Yi-se-lea a sin-cen-ci itida i Ye-lu-sa-len kitidaan, ahebal makaala tu limnemtu pinhua-kun-li, caycay kiya kenisa a niyadu’, u Ye-lu-sa-len kenisa a kitidaan.

一般認為該市的最終地位尚未確定，有待以色列和巴勒斯坦雙方協商談判。多數國家都將駐以色列大使館設在特拉維夫。今天耶路撒冷仍然是以巴衝突的中心。以色列現行政區劃上設耶路撒冷區，面積652平方公里，只有一個分區，即耶路撒冷分區。

imi nu kiwkay宗教意義

Ye-lu-sa-len u Yiw-tay-cyaw, Ci-tu-cyaw atu Yi-se-lan-cyaw, tabakiay nu kasenengan nu kiwkay. satabakien ku imi Yi-se-lan-cyaw atu Ci-tu-cyaw tademaw milawit tu kitakid a pakiw nu tademawan, Ye-lu-sa-len sisa malakakaadihan nu kitakiday a angangangan. Ye-lu-sa-len itini nu tuluay a Ya-puo-la-han kiwkay u Yiw-tay-cyaw, Ci-tu-cyaw atu Yi-se-lan-cyaw atu nu duma a adidiay nu kiwkayan. Tusepsepsep mihcaan idaw ku nipikizang tu mihcaan, Ye-lu-sa-len idaw ku caytusepsip a kiwkayan, caylimwal kiwkay atu piclu ku Cin-cen-se. nika Ye-lu-sa-len u kiwkay atu kiwkay sakalecad namin, yadah ku lawlaw, picidekan u seng-ten-buyu’.

耶路撒冷是猶太教、基督教和伊斯蘭教，三大宗教的聖城。廣義上的伊斯蘭教和基督教信徒占據世界人口的將近一半，耶路撒冷因此成為舉世矚目的最重要城市之一。耶路撒冷在3個亞伯拉罕宗教——猶太教、基督教和伊斯蘭教以及其他許多較小宗教團體。2000年耶路撒冷統計年鑑顯示，耶路撒冷擁有1204座猶太會堂、158座教堂和73座清真寺。不過，耶路撒冷既是宗教之間和平共存的港灣，也引起許多爭論，特別是關於聖殿山。

namaka nu ayawan nu cacay a lasubu a se-cian, Su-luo-men-sen-tin “sayaway a sen-tin” itida i Ye-lu-sa-len patideng, Ye-lu-sa-len u Yiw-tay-cyaw palutatengaan a tatelungan atu sakasenengan a tukay. Ye-lu-sa-len misuayaw tu sakasenengan tu Yiw-tay-cyaw mahida tu caay ka sumad. kalawpesan nu Ye-lu-sa-len i nu ayawan idaw ku nisingaan tu bangcalay a cudad, u sakaetiman nu Yiw-tay-cyaw, u Ta-se-ci a cacay ku situngusay a micumud cacay a mihcaan kina cacay a micumud. 

自從前10世紀，所羅門聖殿（第一聖殿）在耶路撒冷建成，耶路撒冷一直是猶太教信仰的中心和最神聖的城市。耶路撒冷對於猶太教的象徵價值始終未變。被毀前的耶路撒冷聖殿內的至聖所藏有約櫃，是猶太教最神聖的所在，只有大祭司一人才有資格一年一次進入至聖所。

u tatama nu Yi-se-ley nu cacayay a mihcaan a kinatulu a micumud i Ye-lu-sa-len “ Yi-ye-cey, Cu-pun-cey, U-cen-cey”, nu kiwkay a demiad.ayda, pulung nu kitakid a Yiw-tay kiwkay anu minulitu kanca pasayda i Ye-lu-sa-len, anu idaw ku nisikian tu luma’ pasayda i Ye-lu-sa-len, pasaydan i tatelungan a kitidaan, kun-yen pitu a bataan mihcaan kiwkay tastasen nu Luo-ma a tademaw, u liwan satu i midihingay i nutipana a buyu’an. nutipan, malasaka tusa a matastasay a kiwkayan, sisa malaYiw-tay-cyaw sakasenengan nu kiwkayan a kakitidaan. 

而以色列全體男丁必須一年三次來到耶路撒冷（逾越節、住棚節和五旬節），過宗教節日。今天，全世界的猶太會堂祈禱時仍要面朝耶路撒冷，建築如果可能也設計成朝向耶路撒冷，朝向至聖所所在的地方公元70年聖殿被羅馬人夷平，僅留下部分聖殿山西側擋土牆。西牆，作為第二聖殿的殘跡，因此成為猶太教除聖殿山以外最神聖的地點。

Ciw-lu kasikadan nu Ye-lu-sa-len, caay kaimalumanay a cudadan ku sasakamuen, saan i Ye-lu-sa-len u kalabadesan ni Ye-su, pitademan atu kahukacean nida. saan ci Ye-su anu miinuli sadihemayen ku balucu’ atu utunasi, “ caay kay tiniay a buyu’, caay kay Ye-lu-sa-len”. saan i hukuingngay a cuda. lecuhan ci Ye-su pataydaen tu i Ye-lu-sa-len, sabaw tusa ku mihcaan ni Ye-su miladay tu wama atu wina tayda i Ye-lu-sa-len midiput tu E’-ye-cye, i kalabadesan mikasaw tu kiwkay. itida ci Ye-su i Ye-lu-sa-len, tiya demiadan, tu sadikuday nida pilipayan a maudip. micumud tu Ye-lu-sa-len ci Ye-su sadikuday nu nikalabiay a kitidaan i Si-an-san, midepit ci Ta-wi wan ku lunem. Ilabu nu Ye-lu-sa-len idaw ku “kalabadesan a dadan” atu “kalabadesan tu sabaw sepat a dadan”, mikineng ci Ye-suan nipimuku tu ziwzika muculil pasayda i tatabata. 

基督教尊敬耶路撒冷，不僅因為它在舊約中扮演的角色，更因為耶路撒冷是耶穌受難、埋葬和復活的地方。耶穌教導拜神要靠心靈和誠實，「不在這山上，也不在耶路撒冷」。根據福音書記載。耶穌在出生後不久就被帶到耶路撒冷，耶穌12歲時就曾隨父母上耶路撒冷守逾越節，在他受難前又潔淨聖殿。耶穌在耶路撒冷，逾越節期間，度過人生的最後一周。進入耶路撒冷耶穌最後晚餐的地址位於錫安山，緊靠大衛王墓。耶路撒冷老城內還有「苦路」和「苦路十四站」，紀念耶穌背負十字架走向刑場。

ya kitidaan u pipacekan ci Ye-su tu ziwzikaan, itida i aydaay a lunem nu kiwkay, u malumanay a tukay a angangangan a kiwkay atu kilisetu tataydaan a kitidaan. itini i Ye-han-hukuing inakitidaan u Ye-lu-sa-len sa, ayda nipikinkiwan tina ke-ke-kitidaan u laa’d tu Ye-lu-sa-len malumanay a cabengan caay kaw mibataday, itini tu i tukayan.

各各他，就是耶穌被釘十字架的地方，位於今天的聖墓教堂，是老城內最重要的教堂和基督徒朝聖地。約翰福音只是說這地方位於耶路撒冷城外，但最近的考古證據顯示各各他位於距離耶路撒冷舊城城牆不遠處，就在今天城市範圍之內。

Ye-lu-sa-len saan u sakatulu nu Yi-se-lan-cyaw a sakatulu nu tabakiay a kiwkayan. itini i May-cya, ina Ye-lu-sa-len u Mu-se-lin nu inulian a kitidaan. itini i nemtusep mihcaan ci Mu-han-muo-de tapuku nu labii “Mu-se-lin palutatengan ci Mu-han-muo-de itida i labii mahicaay kiya a namakayda i May-cya katukuh i Ye-lu-sa-len kiwkay, macakat taydan i tapukuan, masasuadih atu maluayaway a tademawan” nikuda, Ye-lu-sa-len kuwanen tu nu Mu-se-lin. itini i “ku-lan-cuda” saan sabaw pitu a balih nu sakacacay nisulitan Mu-han-muo-de salabisa muculil pasayda i Ye-lu-sa-len a kawawan,

aydaay a Ye-lu-sa-len sen-san i pabaw tusa ku Cin-cen-se idaw ku nipikiningan ci Ye-suan, hacacay sa i Ku-lan-cin nasakamuan u A-ke’-sa’ cin-cen-se’, u Mu-se-lin palutatengan ci Mu-han-muo-de salabisa mikayakay a sapikayakay a ba’tuan itida i yen-din-cin-cen-se. 

耶路撒冷通常也被認為是伊斯蘭教的第三大聖城。在麥加之前，耶路撒冷就是穆斯林禱告的方向。在620年穆罕默德的夜行登霄（穆斯林相信穆罕默德在一個夜裡奇蹟般的從麥加來到耶路撒冷聖殿山，升到天堂，會見早先的先知們）之後，耶路撒冷長期被穆斯林控制。《古蘭經》17章1節記載穆罕默德夜行前往耶路撒冷的事蹟今日耶路撒冷聖殿山上2座清真寺都為紀念這一事件——在古蘭經中提到的是阿克薩清真寺，而穆斯林相信穆罕默德夜行登霄的登霄石就在圓頂清真寺。

lalangawan文化

amica u Ye-lu-sa-len angangangan u kiwkay ku sakahemekan i kitakidan, nika nina tukayan idaw ku yadahay nu duma u nalimaan a lalangawan. Yi-se-lea pu-u-kun u Ye-lu-sa-len u tadaangangangan nu yi-su-puo-u-kun, tu mihmihcaan makaala tu cacay a wangan nu taydaay a midang, tulu nu cacayan namakaydaay namini i Yi-se-lea kanatal. 80,000 pin-hun-kun-ce puo-u-kun pasupinaay a yi-su-cikuo, u sasalusimetan namakacuwacuwaay a kitakidan nu kaw-ku-sya, nituktukan atu nalimaan a tuudan. ti-siw-puo-u-kun itda i tatelungan nu Ye-lu-sa-len, tada papadengan u Yi-se-lea yi-su-cia ci An-na.Ti-siw a nalimaan. 

雖然耶路撒冷主要是以宗教聖地而聞名世界，不過該市同樣也擁有許多的文化藝術場所。以色列博物館是耶路撒冷最重要的藝術博物館，每年吸引將近100萬遊客，其中三分之一來自以色列國外。80,000平方公尺博物館包括幾個藝術機構，主要收藏來自全世界考古學、雕塑和傳統藝術品。蒂肖博物館位於耶路撒冷市中心，主要收藏以色列藝術家安娜·蒂肖的作品。

Yiw-tay pipacukan a kakiningan u Ye-se-lea a tademaw ku katuuday nu tataydan miadih, ilabu idaw ku satabakiay nu kitakidan a nikapapacukan a cudadan. puo-u-kun namakayda i Yiw-tay nakamuan tu nipipacukan. nu duma a puo-u-kun nipisingaan u lalimaan sa. tu mihmkhcaan nu kakiningan nu nipipacukan idaw tu ku tayniay mikining. Yiw-tay-papacukan a kakiningan u sapikinkiw atu sapakatineng a cikuo, nu tayniay a tademaw taneng misuayaw tu Yiw-tay sapipacukaw a kawaw mamidateng sa.

猶太大屠殺紀念館是以色列參觀者最多的景點之一，館內有世界最大的有關大屠殺信息的圖書館。博物館從猶太觀點敘述大屠殺。其他博物館收藏倖存者的藝術品。每年大屠殺紀念日這些地方都舉行紀念活動。猶太大屠殺紀念館是一個研究與教育機構，遊客在此可以對猶太大屠殺事件進行反思。

sakaudip經濟

itini i likisi, miliyas ku Ye-lu-sa-len tu Yea-hua atu Cya-sa a anganganan nu minatu, sakaudip nu heni namakayda namini i nipicaw-sen i Ye-lu-sa-len a kikayan, ayda mahida tu u namakacuwacuwaay a tayniay nu micaw-senay, hatidaay tu nu tayniay a tademaw kanca miadih aca tu si-ceyn atu Ye-lu-sa-len a tukayan, nika namaka caysiwlimpic mihcaan, itini i Ye-lu-sa-len sakay sakaudip idaw t uku nikacakatan, cay kaw kiwkay a cacay ku tataydaan sa.

歷史上，耶路撒冷由於遠離雅法和加薩的主要港口，經濟幾乎完全依靠宗教朝聖耶路撒冷的宗教聖地，今天仍然是吸引外國遊客的主要目的地，大多數遊客都會參觀西牆和耶路撒冷老城，不過自1967年以來，耶路撒冷在經濟方面取得了長足的進步，已經遠遠不僅僅是一個宗教聖地。

https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%80%B6%E8%B7%AF%E6%92%92%E5%86%B7