atipal

atipal (白頭翁)

atipal (kamu nu Hulam:白頭翁)

sakanamuhan a tengilan ku suni nu atipal.

耳羽後部有一白斑，此白環與白斑在黑，形成一白色枕環。白色的頭部均極為醒目，老鳥的枕羽(後頭部)更潔白，所以又叫「白頭翁」。

nikudan nu tangila’ idaw ku sanglacay a kulita, nina masulitay atu sanglacay a kulit a lumeni’, mala sanglacay nu lalielan. sanglacay a tangah katinengan ku sanglac, balakiay tu aayaman nikuda nu tangah micidek ku sanglac, sisa pangangan hantu “ atipal”

pangagnang (命名)

【學名】Pycnonotus sinensis

【mitesekay a ngangan】Pycnonotus sinensis

sakatusa a kasasidumaan (亞種)

【學名】Pycnonotus sinensis hainanus （Swinhoe 1897）。海南（兩廣）亞種

【mitesakay a ngangan】Pycnonotus sinensis hainanus （Swinhoe 1897）

Hai-nan (liang-guang) sakatusa a kasasidumaan

【學名】Pycnonotus sinensis formosae (Hartert, 1910）

【mitesekay a ngangan】Pycnonotus sinensis formosae (Hartert, 1910）

【臺灣話】pe̍h-thâu-khok-á

【kamu nu layak】pe̍h-thâu-khok-á

【屬名】鵯屬小型鳴禽

【mikeliday nu ngangan】Bei adidiay a aadupan

kaliwasak (分布)

於中國大陸的四川、雲南、貴州、安徽、江蘇、浙江、陝西、河南、山東、江西、廣東、湖北、湖南、福建、廣西與海南。

i Cong-guo a Si-cuan, Yun-nan, Gui-cou, An-hui, Ciang-su, Ce-ciang, San-si, He-nan, San-dong, Ciang-si, Kuang-dong, Hu-bei, Hu-nan, Hu-cian, Kuang-si atu Hai-nan.

白頭翁台灣亞種廣泛分布於台灣各地（不包括太魯閣峽谷南部和東南沿海），也是台灣特有亞種。

atipal Taywan nu aidiay a kasidumaan kaliwasak han i Taywan nu niyaduan (caay pilihida ku timulan nu Taruku sia-ku atu walitimulan nu lilis nu bayu), u micidekay sakatusaay a sasiduma nu Taywan.

白頭翁主要分布在東亞地區，北至中國大陸瀋陽，南至海南島，香港，台灣，越南北部，和日本琉球群島（八重山群島，沖繩等）。台灣亞種為特有亞種。常見於低海拔地區的樹上。

atipal nika liwasak a maudip han itini i walian nu Ya-cup kitidaan, taamis katukuh i Cong-guo a Sen-yang, tatimul katukuh i Hai-nan-dao, Siang-gang, Taywan, amisan nu Yue-nan, atu Dipun Liu-ciu cun-dao (Ba-song-san cun-dao, Okinawa).

冬季北方鳥南遷為候鳥，台灣亞種於台灣為留鳥，平均壽命約10到15年。

kasienawan nu amisan a ayam mabahel tayda i timul kuni ka bahel, Taywan nu adidiay a ayawman i Taywan nu liwan a ayawman, nikaudip ninaayaw han makaala tu cacay a bataan katuku tu sabaw tu lima a mihcaan kunika udip.

白頭翁常見於東亞，臺灣西半部與東北部低海拔地區，中國大陸則是在長江南部的大多地區，以及香港、琉球群島，性活潑，不甚畏人。

atipal hina adih kita i Dongya, Taywan nu habung nutipan atu wali amisan nu mililis tu bayu a kitidaan, -cungguo-ren-dalu itida i Changjiang timulan a yadahay nu kitidaan, atu siang-gang, Liuqiu subal, makankan kinaayawm , caay katalaw tu tademaw.

常成群出現在平原區灌木叢、丘陵樹林地帶，以及校園、公園、庭院、行道中的各種高高的電線與樹上。

masakaput kunuheni amabahel i masaenalay nu kilangkilangan, buyubuyuan a kilakilangan, atu cacudadan, aidangan, hinaputah, dadan nu talakaway a telayan atu kilangan.

台灣的賞鳥人士常將白頭翁、麻雀、綠繡眼合稱為「城市三寶」，在上海白頭翁也與麻雀、中國黑鶇和珠頸斑鳩並列為「四大金剛」，兩者都突顯白頭翁在其分布地區是常見的城市鳥。

(外表特徵)

Taywan manamuhan miadih tu atipal a ayam, cilukciluk, lu-tou-yan pulung han pangangan u “kaydihan nu maciay a tuluay nu ayaman” itini i Sanghai a atipal atu ciluciluk, -congguo-hei-dong atu -cu-jing-banjiu u “ si-da-jingang”, ina atipal itini i kaliwasakan nu kitidaan hina adih i macimacian..

白頭翁體長約17到22公分，額至頭頂純黑色而富有光澤，兩眼上方至後枕白色羽大部份為灰綠色。

atipal a ayaman tanayu nu udip han sabaw tu pitu katukuh tu tusa a bataan idaw ku tusa a congfen, dais han makatukuh i tukung han lumeni’ malikad, pabaw nu mataan katukuh i nikudan nu tangah u sanglacay a banuh kala abuabuan nu langdaw ku kulitan.

翼和尾部稍帶黃綠色，頦，喉部白色，胸灰褐色，形成不明顯的寬闊胸帶，腹部白色或灰白色，雜以黃綠色條紋，上體褐灰或橄欖灰色、具黃綠色羽緣，使上體形成不明顯的暗色縱紋。

sakubad atu kikul kala lawlawan nu langdaw ku kulitan, ngaduy, takulaw sanglacay, baluwan abuan nu hese, mala caaya nu katinengan a ahebal nu baluwangan, bili han sanglacay ku kulit atu abuwan sanglacay a kulitan, malamel tu kalawlawan langdawan nu sulit, pabaw han hese abuabuan atu cukanaan abuabuan nu kulitan, idaw ku kalawlawan langdawan nu kulit a banuh nu lilisan, sisa u pabawan nu udiphan caay a katinengan kunika duu’d nu mabalatay a sulitan.

尾和兩翅暗褐色具黃綠色羽緣。虹膜褐色，嘴黑色，腳亦為黑色。

幼鳥頭灰褐色，背橄欖色，胸部淺灰褐色，腹部及尾下復羽灰白。

Kikul atu sakubad lumeni’ nu hese idaw ku kalawlawan langdawan ku lilis nu banuh. mata hese, laway lumeniay ku kulit, kuku’ u lumeniay tu a kulitan. wawa nuayam tangahan abuabuan nu hese’, kulu u cukanaan a kulitan, baluwan han kalaabuan nu hese, bili atu kikul nu sasa a banuhan abuabuan salacay ku kulit.

(飲食)

食昆蟲，種子和水果，屬雜食性，雄鳥胸部灰色較深，雌鳥淺淡，雄鳥枕部白色極為清晰醒目。

cilekay ku kanen nuheni, pa’nu atu heci, u cancanan ku makanay nuheni,  tamaan a atipalan u baluwan idaw ku lumeniay ku abuabuan nu kulitan, taynaan a atipalan nu kala abuabuwan ku kulit, tamaan nu nikuda a tangahan katinengan ku pimicidek nu sanglac.

長居於山區、闊葉林、公園、樹林中，以果樹的漿果和種子為主食，並時常飛入果園偷吃果實，還會吃嫩葉嫩芽，尤其是蝴蝶蘭的嫩葉嫩芽，偶爾啄食昆蟲。

matenes i buyubuyuan, ahebalay nu papahan, aidangan, kilkilngan, u heci nu sikabiay atu pa’nu ku kanen, sawni micumud i bawbi nipalumaan tu hecian miubi mukan, mukan tu mangaduay a papahan, micidek tu mangaduay nu Hudie-lan amukanen, alahican u cilekay ku kanen.

(繁殖)

春末夏初開始營巢繁殖，白頭翁在進入繁殖期後會聚集在樹林上喧叫，常常引起人們的注意。這種群聚的現象，到夏末秋季冬季時就消失了。

Pasabaan nu sadingsing palaludan malingatu asidibu, atipal malingatu  asidibu sa kanca mapulung kunuheni i kilakilangan mudadiw, mangalay pakatineng tu tademaw.nika saupuan nina ayaman, katukuhan tu palalutan balngbangan kasienawan sa maliwasak tu kunu heni.

白頭翁喜歡將巢築在相思樹或榕樹上，在都市中常見以枯草或芒草穗築碗形巢於陽台花木、樹叢盆栽之中， 每年春天三月到五月是白頭翁的繁殖期。

atipal manamuh i siciciwan atu titican asidibu, imacian han imabadiay nu lutukan atu luciklucikan sidibu mahida u kaysing u wayway iluma han itida inipalumaan i kabing nu balu atu kilang, tu mihcaan nu sadingsing nu tuluay a bulad katukuh tu lima a buladan atipal han kabuwahan nuheni itawya.

這段期間，如果見到一隻白頭翁單獨站在突出的枝頭或是樹頂上高聲鳴叫，過不了多久，另一隻白頭翁飛過來，兩隻鳥一唱一和，那多半就是牠們在互唱情歌了。

nikahida, anu makaadih kita tunika sacacaysa i ciitciitan atu kilakilanga mudadiw, caay katenes, idaw tu ku caay tayni pacabay, tusa tu ku ayam pakunida satu mudadiw, mahida mudadiway tu saka namuhan a cabayan a dadiwan.

繁殖期每一對白頭翁會建立牠們的領域，其範圍面積小，巢通常築在離地面不高的雜木林或樹叢上，雌、雄鳥共同育雛，通常一季繁殖1到2次，一窩產3到4枚蛋，繁殖季節幾乎全以昆蟲為食。

nika sidibuan nuheni sa kanca patiden kunuheni tu luman tu nuhen, adidi ku kitidaan , sidibusa kunuheni miki talakaw tu lala atudi’ nu damuddamudan atu macebetay nu langawan, wina, wama a ayaman mapulun midiput kunuheni tu wawa, nu cacaya a puu’an kina cacay kinatusa asidi’kuk, nu cacaya a dibuan tulu, sepat ku ti’kuk, kasi ti’kukan nuheni u cilekay ku kanen nuhenin.

幼鳥需要經過大約十天到兩個星期的孵化才能破殼而出，再經過大約十天到兩、三個星期的餵食，就可以出巢。

matiti’ tu ayam sa amakaala tu cacay a bataan katukuh tu tusa a lalipayan kunipi titi’ tu ti’kuk kiya matiti’ tahekal ku wawa, sa makaala tu cacay a bataan katuku tu tusa, tulu alalipayan a pakan, sa kapah tu tahekal mubahel.

micapi tu lalumaan (近親)

白頭翁有一種長得和牠很像的親戚，叫「烏頭翁」，牠只有頭頂是黑色的，其餘特徵都和白頭翁很類似，是台灣的特有種，只分布在臺東、花蓮和恆春半島。

idaw ku cacayay a ayaman masasengi ku nuheni mahida u lalumaan, u “u kalutipal”, u tukun acacay ku lumeniay, dumasatu malecad nami atu atipal, nu Taywan picidekan nu ayaman, itini sa i Tay-tung, Kalingku atu Heng-cun-ban-dao.

namakayniay a nasulitan (參考文獻)

中文維基-白頭翁：https://-c.wikipedia.org/wiki/%E7%99%BD%E9%A0%AD%E9%B5%AF