caculilan paliwal a dadan
caculilan a Paliwal a dadan絲綢之路
sapaliwal adadan mutudu tu han-tang nu mukasi a cang-an luy-yang malingatu a tahekal ,makayni I kan-su, sin-ciyang , katukuh i cinh-ya, si-ya, u-cu , mitulin tu ti-cung-hay nu canan akanatal nu dadanay a saculil, sabaatay sa katukuh I si-ya cu-ku a enal a paliwal tu sapadadan , yu tung-han henay ci pan-caw kinacacay aca tayni I si-yi padadan tu tiniay matenesay tu akitidaan nu sapadadan tu paliwal a dadan , ya walian masedal katukuh i cing-se-luy-yang tipan sa mucelak katukuh i u-cu “lu-ma”.
絲綢之路是指從漢唐古都長安/洛陽出發，經甘肅、新疆，到中亞、西亞、歐洲，並聯結地中海各國的陸上通道，最遠到達西亞諸國的陸上貿易通道，東漢時班超再次出使西域打通了荒廢已久的絲綢之路，將東端延伸到京師洛陽，西端延伸到歐洲（羅馬）。
inadadan pangangan han tu “nu dadan nu paliwalay a dadan han” , misiteked tu duma tu a dadan “sapaliwal adadan”u ngangan nu sapikacaw tu kadideng.
這條道路也被稱為「陸上絲綢之路」，以區別日後另外兩條冠以「絲綢之路」名稱的交通路線。
ina dadannamakayda i nutipan amimuku tu sapaliwal tu cancana tabaku ku ni pimicalalaw , kyu singangan .
因為由這條路西運的貨物中以絲綢製品的影響最大，故得此名。
u mahiniay niculilpatucek i tusaay a tawyaay , pasutimulan, teban nu dadan, nuamisan tulu ku dadadan saculil . nika u sapaliwal adadan u cacay sakaydihan “dadan” wiyda sa mulakuwit tu buyubuyu’an, u likelikenan atu bayu’ inayay ku pahata tu calaycay a dadan, u mahiniay sa u sapaliwal acacay tu cancanan kuyni .
其基本走向定於兩漢時期，包括南道、中道、北道三條路線。但實際上，絲綢之路並非是一條 「路」，而是一個穿越山川、沙漠和海洋且沒有標識的道路網絡，並且絲綢也只是貨物中的一種。:5
u ahebalay a sapaliwal a sasan sa mutudu tu numukasiay nikalingatuwan mululud kyu matulun , ahebal tum amin ku u-ya-ta-lu pasu amisan atu walian idaw naming masatanayu’ ku sapaliwal tu sapacakay atu lalangawan nu dadan nu pulung .
廣義的絲綢之路指從上古開始陸續形成的，遍及歐亞大陸甚至包括北非和東非在內的長途商業貿易和文化交流線路的總稱。
nuydaan acacay a dadan sa , pasu yu 5 asiki mala misanulutukay a sapaliwal adadan, atu tanegay henay nu ayawan a mihcaan mala tipan atu amisay nu sapaliwal a dadan , yu sung-tay henay sa naidawtu ku paculi tu tabakiay a nu bayu’ay a sapaliwal a dadan malingatu itawya, nika i sung-nu sayaway tu tipan amisay a dadan makutay , mala udadan nu sapasasuala tu dadan nu timulan adadan.
除了上述的路線之外，還包括約於前5世紀形成的草原絲綢之路、和與中古初年形成的西北絲綢之路，在宋代以後發揮巨大作用的海上絲綢之路開始興盛，但在宋初西北絲綢之路被取代，成為路上交流通道的則是南方絲綢之路。
yun-tay malingatu nu mukasi i bayu’ mikawaw itawya matatudung ku katuud, nu hekal nu bayu’ay sa u masikuay itawya , u balunga macunus. nuka u bayu’ay anipadadan u tatelungan nu dadanay a sapaliwal a dadan kuyda, nu u-ya a kasasuala itawya u kakaydihan nu tawyaay .
元代開始是古代海上活動最為頻繁、海外貿易最為發達的時期，船運能力猛增。於是，海上絲綢之路的重要性超過了陸上絲綢之路，使歐亞的交流達到了空前的程度。
itanwngay nu tali masabintangay a kitidaan nu dadan sa, mukilul tu silutukay, silikenay a nikasumad mabulaw .
中段主要是塔里木盆地境內的諸線路，它們隨綠洲、沙漠的變化而時有變遷。
u tuay a dadan mangaleb ku sakatayda i an-si a tukay“tang-cen-kuwan caysip “640 amihcaan” a patideng”yadah ku capaatu dumaadadan.
三線在中途尤其是安西四鎮（唐貞觀十四年（640年）設立）多有分岔和支路。
namakayda i yang-kuwan katukuh i lu-lan caay sa i mila a enal, mududuc tu su-le a balad atu alcin nu amisan a buyu’buyu’an mulakuwiyt tu malebutay ku tanayu’ ku-mu-ta-ke a lukelikenan , naemekan tinadadan duduc han inayay ku silutukay inayay ku aadihan tu canan nu aaidangan .
從陽關到樓蘭或者若羌米蘭綠洲，要沿著疏勒河與阿爾金山北麓穿越長達千餘里的庫姆塔格沙漠，歷史上這段路沿途就沒有綠洲文明可以作為旅行的基點。
nika i yang-kuwang nu amisan atu mi-lan, lulan nu tipan duduc han kidadadan u silutukay amin sin-lu-ci-pu han .
而在陽關以東或者米蘭、樓蘭以西，沿途的綠洲星羅棋布。
duma a sapaliwal a dadan 其他絲路u
dadaduducan sa , idaw henay ku u-ya-ta-lu nu amisan aaidangan nu pahabayay tu katakatalan micukaymas henay ku heni tu niculilan yu mahidahenay a dadadan , usakasaan atu nan-ya masasu palini kuheni tu nu timulay a sapaliwal a dadan atu duduc sa muculil katukuh tu nubayuay a sapaliwal a dadan .
除傳統絲路外，還有多為歐亞大陸北部之游牧民族使用的草原絲綢之路、主要與南亞交流的南方絲綢之路以及沿海路行進的海上絲綢之路。
duma sa u-ya-ta-lu nu baluhay a nisaahebalan a pala u lutuk atu sidamekay a diheb , sisa pakay ni i pahabayay tu katalan atu paliwalay a pacakayay atademaw u saculu nuheni nu katalalan kyu neknek satu itini mueneng , micapi a pananum tu mamuculu’ a katalalan pakanan atu cancanan .
另外，歐亞大陸腹地是廣闊的草原和肥沃的山谷，對於游牧民族和商隊運輸的牲畜而言可以隨時隨地安定下來，就近補給水、食物和燃料。
hini satu u masacacayay kuheni u paliwalay a misiwbayay, u midangay atu hitay duduc sa tinadadan muculil u kanatal han caay piciwi tu wayway nuheni alahicah masasuada kuheni sa , taluayaw tini , matenes u dadan tatenga mabatad ku aaidanga .
這樣一來一支商隊、旅行隊或軍隊可以在沿線各君主制國家沒有注意到他們的存在或激發敵意的情況下，進行長期，持久而路途遙遠的旅行。
u tatelungan nuytiniay sa u bayu a dadan , I pulung nu mihcaan 200 a mihcaan hakiya .sayaway sa i bayu’ ku dadan nu heni a Paliwal “walian a dadan” itawya masa cin-han kuytiniay , kanahatu i tini liyaw-tung a subal atu nu caw-sin a subal nu sadipasan tatimulen , satu mulakuwiy tu subayu a bayu’ katukuh i dipu asubal nu amisan .
重要的海上航線也很早就有，於公元前200年左右。最初的海上絲綢之路「東海航線」已形成於秦漢之際，即是沿著遼東半島及朝鮮半島的海岸線南下，然後越過對馬海峽到達日本列島的北部。
nadikudan sa u dipun atu hanku alaw han idaw ku masametekay a micalilaway , katukuh ayda . nu bayu a sapaliwal adadan sa “nu timulan a dadan nu bayu’” itawya i ci-han a masakapu , u ci-ciyangsan-ciyaw a kitidaan makatepa tu timulay a kanatal “pulung nu mihcaan 203 tu pulung nu mihcaan 111 amihcaan” itawya u hu-cu u ngipen nu z uku sapakatineng .
後來對日本韓國方面產生了全方位的影響，一直延續至今。海上絲綢之路「南海航線」也是在秦漢之際形成的，珠江三角洲地區所發現的南越國（公元前203年—公元前111年）同時期的非洲象牙等物證。
pulung nu mihcaan nu ayawan 111 amihcaan , u han malawpes nu nan-yi , katukuhsa maasatedep ku nu bayu’ay a dadan a panan , usatalakaway misaahebel tu nu hekalay a sapaculil, mitadas malingatu misanga tu sayaway a dadan namakayni i cungku nu timulan mucucud tu bayu’ patelek sa mayda i in-tu a bayu’ nukitidaan tu sapitabaat nu mibalungaay a dadan , sabaatay katukuh ayda nu intua bayu nu subal i amisan nu subal a dadipasan atu se-li-lam ka .
公元前111年，漢滅南越，直接控制了南海航線的門戶，中央大力拓展海外交通，開辟了第一條從中國南方沿海直接通往印度洋地區的遠洋航線，最遠到達現在印度半島的東海岸及斯里蘭卡。