li-yi-ze-nay-lu
li-yi-ze-nay-lu里約熱內盧
li-yi-ze-nay-lu nu pu-taw ya a tademaw nayi 1565 amihcaan patideng , sayaway naw pu-taw-ya a kanatal nu li-yi-ze-nay-lu a kitidaan.
里約熱內盧由葡萄牙人於1565年建立，最初是葡萄牙帝國的里約熱內盧都督所在地。
nay i 1763 amihcaan malanu pu-taw-ya i pa-si-cu nu kitidaan , tiniay atademaw cu na-pu-lun misawacu nadikudan sa ,u tapang nu pu0taw-ya 1808 amihcaan mabulaw taydan i pa-si , li-yi-ze-nay-lu mala pu-taw-ya nu tapang nu tatayna ci ma-liya sakacay pala caluk han malakitidaan nu sakakaay .
後在1763年成為葡萄牙帝國的巴西州首府，在本土被拿破崙入侵後，葡萄牙王室於1808年遷往巴西，里約熱內盧成為葡萄牙女王瑪麗亞一世的臨時首都所在地。
nadikudan sa u wawanida tu tatama ci niy-ce-wang zu-ang sakaenem mukeliday , u tapang han malanu pu-taw-ya pangangan malingatu mikuwan tina tukay.
隨後，她在她的兒子葡萄牙攝政王若昂六世的領導下，以皇帝委任的葡萄牙總督身分開始統治城市。
1822 a mihcaan u pasi misiteked nadikuda nu malepacaw , liyizenaylu mala nu pasi a ngangan nu kanatal , katukuh 1960 amihcaan 4 abuld 21 ademiad malimad taydan i pasi-liya.
1822年巴西獨立戰爭後，里約熱內盧成為巴西的首都，直至1960年4月21日遷都至巴西利亞為止。
li-yi-ze-nay-lu nu GDP tini i kanatal saka tu , 2008 a mihcaan u nieneg nu heni saka lusep . sausihan 3230 yiku ley-ya-el “capi 2010 yiku nu amilika a kalisiw” .里約熱內盧的GDP在全國排名第二，2008年位居世界第30位。估計約為3430億雷亞爾（近2010億美元）。
li-yi imahini nu pa-si apapasimalan , tasuyhelu-a kusi atu huwanciwcuwanmay sa yadah mulakuwiyt a pahusuay a kusi nu masakaputay, tini i li-yi u hekal nu heni bangcal , mangaleb ku helak sananay , yu misalukiya, caypitantan t usen-pa a lukiyaw , pasanuwa sa, u lalangawan nuheni ukatinengan nu binawlan , tumihmihcaan mausaw ku tayniay a tademaw miadih tu pi lisin nuheni , itukay li-yi-ze-nay-lu sa u minatu nuheni nu kitakit sakatulu a helak sananay a minatu , u li-yi-ze-nay-lu u sasing ni ey-su u aadihan nu midangay itini .
里約同時也是巴西石油、淡水河谷公司和環球傳媒等多間跨國傳媒集團的總部，里約市內風景優美，以其自然環境、狂歡節、森巴舞、巴薩諾瓦等文化而聞名，每年吸引大量遊客到此觀光，市內的里約熱內盧港是世界三大天然良港之一，而里約熱內盧基督像也是世界新七大奇跡之一。
2012 a mihcaan , tinatukayan uduma mala nu kitakit a nusubelidtan tu zaysang , pangangan han “li-yi-ze-nay-lu; namakabuyu’ katukuh i bayu’ nu laad ka-li-aw aaidanganmiadih” li-yimala saka lu cay nu lalud miundukay tu aw- in u heni ku sikawaay , u sayaway mikawaw tu nu laluday a udukay nu timulan a tukay .
2012年，該市的一部分被指定為世界遺產，命名為「里約熱內盧：從山到海之間的卡里奧卡景觀」。里約亦為第31屆夏季奧運的主辦地，是第一座舉辦夏季奧運的南美洲城市。
yu sayaway henay u nay-lu a tademaw masaupu naming i sapaliwalay a tukay . katukuh sa 20 a siki , u tukay kasenu sa macakat , u tukay nu tatelungan malingatu pasaytimulan atu tipan malimad .
早年里約熱內盧人口都是集中於今日商業中心區一帶。直到20世紀早期，城市開始急速發展，市中心的重心開始向南和西轉移。
labu nu tukay a dadipasan ke-pa-ka-wa-na , nayi 19 a siki 30 amihcaan patideng tu kapahay a kitidaan nu midangay hidan u calingcing kupisanga nu ke-pa-ka-wa-na calingcinga a liwkang “Copacabana Palace Hotel”.
而在市內的海灘科帕卡瓦納，也於19世紀30年代建成豪華酒店科帕卡巴納皇宮飯店（Copacabana Palace Hotel）。
hatiniay tu anihcaan inaliwkang , u sasalamaan kuytiniay aaidangan . yutawya 1930 amihcaan, u pa-si-nu sihu milubangtu maydih amulimad tina likangan .此酒店在多年來，是派對的主要進行點。 早於1930年代，巴西政府已著手討論遷都的問題。
Ku-wa-pa-la-wan malawpes ku sumanahay a kilakilangan nina kitidaan , mauning nu kuba nipaliwan tu nu mukin a laecusay mauning ku cilis laecus tuway.瓜納巴拉灣失去了不少紅樹林地區，並遭受工業污水、油類和重金屬的殘留物所破壞。
kanahatu u nanum katukuh i bayu’ malawpes tu, nika u dadipasan nu bayu, u balad atu cilis masatakuay mangaleb macalilaw nu pihacengay a uning nu nanum .雖然水域在到達大海時會消散，但海灣是沿其河岸、河流和溪流的盆地依然受到嚴重的影響。
duma sa u hekal nu bali idaw ku masa adidiay masaatiladay u tungus nisa tu kitakit tamelacay a masakaputay nisausi nuhenisa tusa a tatihepa, nu mahica sa sayadahay sa nu kadideng a wacah ku sayadahay tu lacusay a bali’ .
此外城市空氣的顆粒物含量是世界衛生組織推薦值的兩倍，部分原因是大量車輛流通排放的廢氣。
Say-pay-ti-pa-wan a nanum sa mududuc tu kuwana-palawan haymawsa maisid , nika 129 aemang nu tademaw yadah tu ku mauningay a nanum ahican mikawaw palaliw i sauwac a tu balad .
塞佩蒂巴灣的水域沿著瓜納巴拉灣的軌跡緩慢移動，大約有129 萬居民產生的污水未經處理就排放到溪流或河流中。
tiniay a kuba malalid nu ibuk sa, u kanatal ku mikuwanay a mutudu patideng t usen-ke-lu-se, yi-ta-kuwa- atu baluhay a yi-kuwasu a kakitidaan nu kuba , hatiniay tu amihcaan sa u liwliw nu nanum atu nibakahan tu maibukay a nanum nu mukin “ u sakasa u sin atu ke” nu sidukuay a nialesan a nanum , u mauningay a nanum palikiden sa mamain mapatay ku nanumay a lutuk , imahin sa maselep ku nanum nu bali kyu caay katanen ku bali mapatay ku buting namin
在工業污染方面，在國家政策監督下建造的聖克魯斯、伊塔瓜伊和新伊瓜蘇工業區的工廠，多年來曾在周圍水域傾倒含有高濃度重金屬（主要是鋅和鎘）的劇毒廢水，污水的非法排放導致藻類死亡，同時也因減少了水域的含氧量導致魚類死亡。