nipaluma-putici, potici

masadumaay a ngangan (各種名稱)

【學名】 Carpesium divaricatum Sieb. & Zucc.

【mitesekay a ngangan】Carpesium divaricatum Sieb. & Zucc.

【科名】 菊科 (Compositae)

【sapamataan a ngangan】Compositae

【屬名】 天名精屬

【mikeliday tu ngangan】Tian-ming-jing a mikeliday

【俗名】 耳挖草、立浪草、煙管草

【tada ngangan】er-wa-che, lilang-che, yanguan-cao

【族語】 布農 Makanastu Tu Puah Hangsu、撒奇萊雅 Potici

【kamu nu binacadan】Bunun (布農) Makanastu Tu Puah Hangsu、 Sakidaya (撒奇萊雅) Potici

【使用族群】 布農、撒奇萊雅

【mitaduay nu binacadan】Bunun, Sakidaya

kaliwasak nu langaw (分佈環境)

potici u makadundungay tu caledes atu hatidaay a sienaw nu langawan, hinaadih kita tu langaw ihekal, ayda hantu i kabingtu kita amakaadih tu langawan nida atu nipaluma tu aadihan a langawan.

(kamu nu Hulam:朴地菊由於耐熱及耐旱性強，四處都可見其蹤跡，近年來普遍發展為盆栽植物或用於觀賞植物。）

sasapayuan (藥效)

sanek han nu langawan, akenek, aledah, sapi’, idaw ku ledek. langawan idaw kunipi patahekal tu akuti’ ledek nu udipan,milawpes tu lebawa atu pasaluimeng tu adada, mikapah tu akuti’ nu kanmaw, adada ku takulaw, adada ku ngipen, mabanic, baeng, akuti’ ku isi, puces, babenaan, pudas nu bau, kalatan nu bau. lamit han mingaay tu mulecuhay a adadaan, adada ku ngipen, mabanic, biluu’k.

(kamu nu Hulam:性味:全草:苦、辛、涼，有小毒。全草有清熱解毒、消腫止痛之效，可治感冒發熱、咽喉痛、牙痛、泄瀉、瘰癧、小便淋濁、瘡癤腫痛、乳癰、痄腮、纏腰火丹、毒蛇咬傷。根可治產後氣痛、牙痛、泄瀉、喉蛾。）

milihida tu langaw musakamu (生態形狀描述)

potici talakaw makaala tu cacay a bataan ~ tulu a bataan a congfen, nu cacaya a batacan malecad kuni kasi papahan i akaway, kala ti’ti’ kukan mamucuy ku wayway, lilis nu papah mahida u masingan nu salusalus, adidi ku papah, tanayu’ atu ahebal makaala tu tusa a congfen.

(kamu nu Hulam:朴地菊高大約為10-30公分，葉對生於枝條上，大部份呈卵狀橢圓形，葉緣鋸齒狀，葉小，長與寬大約在2公分左右。）

itunduh ku cebal nu balu, kala langlangdawan kiyukiyuan ku kulit, adiping han mahida u kankan satanayu’ sa, matenes kuni kacebalan nu  baluan, sadingsing lalud asibalu, namaka limaay a bulat kuni cebal, taneng makatukuh tu sadingsing, makaala tu limaay a buladan ku tenes , unika cebalan nu baluhan mapulung i tunduh nu ciitan, bangcal kuni kacebalan.

(kamu nu Hulam:花序頂生，呈藍紫色，其花冠為長筒形，花期極長，春夏季開花，從5月開花，可以持續到秋季，可長達5個月之久；其花朵集中在枝條的頂端，盛開時非常漂亮。）

kaliwasak (分布)

(kamu nu Hulam:原生於台灣北部及中部山區

i Taywanay nu amisan atu teban nu buyuan a kitidaan

babenis (分類)

chun-xing-hua-ke (唇形花科)

wayway (型態)

potici talakaw makaala tu cacay a bataan ~ tulu a bataan a congfen, nu cacaya a batacan malecad kuni kasi papahan i akaway, hekal adihen mahida u ahebalay nu ti’kukan ku wayway atu mamucuya nu ti’kukan

lilis nu papah mahida u masingan nu salusalus, adidi ku papah, tanayu’ atu ahebal makaala tu tusa a congfen. mihcaan tu sadingsing katukuh tu lalud kunikasi baluan, i tunduh kunika cebalan nu balu, sumilaway kiyukiyuan ku kulit, kakicuhan mahida u kangkang ku wayway, aipinhan mahida u sema ku wayway.

(kamu nu Hulam:高度約10～25公分，葉子對生在莖枝條上，外觀呈廣卵形或卵狀橢圓形，葉子邊緣呈鈍鋸齒狀，葉片小，長與寬大約在2公分左右。每年春季至夏季開花，花序頂生，藍紫色，花萼長筒形，花冠唇形。）

hahican (用途)

potici u makadundungay tu caledes atu hatidaay a sienaw nu langawan,

sisa maaymas tu pacacuyan a langawan, atu aadihan, taneng tu hahicaan nu langawan.

(kamu nu Hulam:植株耐熱及耐旱性強，因此適合發展為吊盆植物，或景觀地被植物，可多元化利用。）

kacebalan nu balu (花期)

Er-wa-cao tanayu’ kuni ka cebalan nu baluan, namaka lima a bulatan macebal ku balu, katukuh tu sadingsing kuni ka cebalan, satenesay makaala tu lima a buladan. unika cebalan nu baluhan mapulung i tunduh nu ciitan, bangcal kuni kacebalan.

pahceken kunipi buwah (扦插繁殖)

(kamu nu Hulam:耳挖草花期極長，從5月開始開花，一直到秋季，最多可長達5個月之久。其花朵集中在枝條的頂端，盛開時非常漂亮。）

(俗名：耳挖草、立浪草、煙管草)

u siwkay nu nipaluma

kakuniza	植物分類	()tabakiay a kilang ()adidi'ay a kilang ()lutuk (v)lutuk-balu ()masay ()zuma ()mahetik ku papah ()dauc landaway (v)zuma ()yadah a mihca ku uzip ()cacay a mihca ku uzip ()1-2 a mihca ku uzip (v)zuma
takalaw nu bayu'	生長海拔高度
mauzip subal	生長區域
nipaluma sasahicaan	栽種功能	yumah野生(v) mukan食用() sapayu'藥用(v) paazih觀賞() lidung遮蔭() zuma其他()
takalaw maka	株高	cacay a bataan ~ tulu a bataan a congfen
papah tanaya'	葉長	tusa a congfen
papah ahebal	葉寬	tusa a congfen
papah mapela'	葉瓣
balu ahebal	花徑
balu kulit	花色
heci	果實
paenu	種子

u sanek nu nipaluma

1	sanek	味		7	dawmi	軟
2	letek	毒	v	8	siceka'	刺
3	cedam	甘,甜		9	dieku	溫
4	aledah	辣,辛	v	10	cuedet	寒,涼	v
5	atekak	苦	v	11	acak	乾
6	cupelak	澀		12	zuma	其他

malaheci tu imelang

1	pangangay	(生)津		27	kaliwates	(消)小疔
2	akacay-akuti	(減)燥熱	v	28	malebawa	(消)跌打腫傷	v
3	cuedet	(減)寒冷		29	akuti'	(消)燙傷
4	patezep tu izang	(消)出血		30	tunatun	(消)瘀血
5	paisi'	(利)排尿		31	tibeni	(消)泡疹、痱子
6	taluktuk	(減)發炎		32	kebing	(消)麻疹
7	sulalis	(退)發燒		33	sizaz	(消)濕疹
8	cebu' taluktuk	(消)尿道膀胱炎		34	butus	(消)水腫
9	mapudasay	(減)皮膚病		35	kalad nu bau	(減)蛇咬	v
10	atay taluktuk	(減)肝炎		36	bulad adada'	(消)經痛
11	adada'	(減)痛	v	37	cadi'ci	(減)心痛
12	sicedam isi	(減)糖尿病		38	pasicucu	(增)乳汁
13	ngidngid	(消)嘴破嘴角發炎		39	bali-malalemed	(減)風濕
14	teluhu	(消)濃痰		40	calenged	(止)皮膚癢
15	takulaw adada'	(減)喉嚨痛		41	sinawal	(減)暈眩
16	tuzu malebawa	(減)關節炎,風濕痛		42	manah	(消)痔瘡
17	mabanic	(消)腹瀉	v	43	pucu'	(消)淋巴痛
18	muta'	(調)嘔吐		44	buyu'	(解)中暑
19	masikata'	(調)便秘		45	suaw	(止)渴
20	adada' tangah	(減)頭痛		46	muni' ku banges	(消)皮膚潰爛
21	malihen	(怯)咳嗽		47	takalaw ku izang	(減)高血壓
22	makamaw	(減)感冒		48
23	milisawada'	(調)腸胃病，胃痛		49
24	walak	(解)中毒		50
25	maduka'	(消)破皮傷		51
26	puces	(消)膿包、大疔		52	zuma	其他(纏腰火丹、牙痛)	v

pasubana i cacudadan a lacul

u cudad a ngangan	Carpesium divaricatum Sieb.& Zucc.
u sapamat a ngangan	Compositae(菊科)
u Amilika a ngangan

u zuma a cidekay a kamu, saungay misapayu' a cidekay

cidekay	ngangan	miungay
Sakizaya	putici, potici	v
Pangcha
Tayan
Paywan
Yuwatan	makanastu tu puah hangsu	v
Sejek
Taluku
Puyuma
Rukay
Cou
Kabalan
Tau/Yami
Saw
Kanakanabu
Laaluwa
Saysia

namakayniay a nasulitan nasakamuan atu natinengan

《中國高等植物資料庫全庫》. 中國科學院微生物研究所. [2009-02-24].

行政院原住民族委員會-原住民族藥用植物2009-p108