pilin-cun pisapa-cangan
pilin-cun pisapa-cangan端午節
pilin-cun pisapa-cangan yadah ku kamu, hinatengilay sa amikining ci ciy-un atu u-ce-siy, nika u lalangawan i nuayawan ni ciy-un idaw tuway.
端午節起源的說法眾多，較普遍的說法是紀念屈原或伍子胥，但不少習俗在屈原之前已經存在。
pilin-cun pisapa-cangan u kakilulan sa idaw ku laecusay a demiad, mipabalunga sananay a kawa nu heci sa, tu laylay idaw ku kamu atu daduducan akay malalamel tu naming ku cacanan a kawa.
端午節的習俗中又有惡日禁忌、划龍舟等相關內容，因此歷代流傳的端午習俗或許是融合多種起源而成。
pilin-cun pisapa-cangan a daduducan idaw ku bahbah tu libung sananay a imi, kyu malingatu “laecusay a demiad” . u kakawsa sakamu sa telung nu lalud, pihaceng ku libung nu hayali I limaay a bulad kyu “laecusay a bulad han”, u tademaw i limaay abulad samaydih misinanut tu imelang, nanu sumamad idaw t uku sapatamelac misiwduku sananay a kakawaw.
端午節不少習俗都有禳毒驅疫的意義，始於對「惡日」的禁忌。傳統上認為時值仲夏、疫厲流行的五月是「惡月」，人們在五月為了預防疫病，自上古即有不少清潔禳毒的措施。
sautangay sa nay i sadingsingan atu pasabaan a ziday malacuda tu, “adidiay nu lalud” idaw ku sulit, sumamaday a tademaw sa limaay a bulad musinga tu “lan a lutuk(u kalaepa) “sapililuc atu nipalumaan tu tipus ulihum palamelen musangasib ngay masasa ku caledes u daduducen kuyda.
最遲於春秋時代成書的《夏小正》記載，上古之時人們於五月已有儲存蘭草作沐浴之用以及採穀物煮豆湯消暑的習俗。
ayda a kawaw pasada pisasepan tu udip kuhan, “li-ci.yi-ling” idaw ku sulit matideng tu limaay a bulad maniket mukan caykan tu titi.
而這期間的活動也以安息靜養為主，《禮記·月令》就記載當時提倡在五月齋戒節欲。
i “laecusat a bulad” idaw ku misitekeday yadah tu, i han a ziday ci in-saw a nisulit “ u kakawaw nu maudupay” idaw ku sulit sakamu sa u “limaay a bulad katukuh ku sakakaay, katukuh cay tu kabulaw” “limaay a bulad misaluma’,mabiyalaw makunah ku tangah” sa itawya yadah matineng tu mahidaay a nikaniket a maudip.
而「惡月」禁忌也特別多，如漢代應劭所著的《風俗通》就記載當時一些俗諺如「五月到官，至免不遷」、「五月蓋屋，令人頭禿」等反映了當時的禁忌。
yu nan-caw cisiyaw-liang asulit, pakayakay musakamu tu nu sumamaday a cing-cu akitidaan nu mihcaan a lisin, u kungku nu nikaudip silemud hanida mala “cing-cu numihcaan a dateng” nisulitan, limaay abulad u kamu “laecusay a demiad”, yadah ku laecus, laecus pawali tu pada kakabian, u siyam tu cancacanan atu laecus misaluma’ sa, .limaay abulad limaay a demiad u laecusay a demia ayda sa, u cacay a mihcaan u salacusay a demiad, kyu amiliyas kitatu laecusay a demiad sa.
南朝蕭梁時期宗懍所著、介紹中國古代荊楚地區的歲時節令、風物故事的文集《荊楚歲時記》所載，五月在當時俗稱「惡日」，禁忌繁多，忌曬晾床、草蓆等用品和忌蓋屋，。五月五日更是惡日之最，是一年中最不吉利的日子，因此要避邪。
mubahbah tu laecusay sa, pilin-cun pisapa-cangan yadah ku pasayniay tu lung hanany a sasakamun, idaw ku kungku nu sumamad, “kung k utu sulit” atu “pilin-cun pisapa-cangan miseking” umahiniay sa u muwalaay tu lung a cacanan a tu daduducen sa, kyu pilin-cun pisapa-cangan a lisin tayda I sauwac ku u-yu atademaw a milisin.
除了驅瘟去疫之外，端午節不少習俗都與龍有關，聞一多《神話與詩》的《端午考》認為這些是迎濤神祭龍圖騰的習俗，並主張端午節最初只是長江下游吳越人的節日。
u kamu nu paduducay yu mahida henay u yi-a tademaw sakamu sa u heni ku tatengaay a palaylayay tu lung atademaw sa, kyu tu mihmihcaan silisin tu limaay abulad limaay ademiad tu pilicun a kakawaw, milunguc tu udad sakapahen ku demiad sa nanay, sayadahen ku nilangec.
相傳古代吳越人認為自己是龍的傳人，每年五月初五舉行祭圖騰儀式，以求來年風調雨順、大豐收。
u kakanen tabuen tu papah nu kilang pacumuden ku belac I puduk nu auk, sipiwalit I sauwac. Sadikuday sa mikacaw kuheni tu balunga nu cacayay a tademaw ku mikacaway mididaw tu cabay atu lalumaan.
他們把食物裹在樹葉或裝在竹筒中，投到江裏去。後來他們還有在這天劃著獨木舟拜訪親朋好友的做法。
manamuh sa masademec pacuna tu balunga, hida sa kyu masumad tu aydaay a pilin-cun pisapa-cangan a kakawsan tu.高興時就即興舉行獨木舟賽，慢慢演變成今天過端午節這種習俗。
u kakawsan sa u namakalinaay nu cuwacuwaay a maladayhiway nu lung, sisa “luma” onasulit tuyni u dayhiw nu lung, yu pilincunana sa hinaadih kina limaay a kulit maladahiw nu lumaay a lung sananay.
而傳統上五方都有各自代表的龍，也對應五行，所以「五」這個數字也是代表龍，端午常見的五色絲也是代表五方的龍
hinaadihay a daduducan a kawaw常見習俗
pilin-cun pisapa-cangan a daduducan a kawaw yadah, u katinengan nu maudipay sa mi balung madademec, atu pacait tu kalaepa a lutuk misanga tu mitabu tu bangsisay a lutuk, mukan tu takuliyaway a epah, mitabu tu paecang, patideng tu tiekuk atu baetu.
端午節常見習俗有很多，最廣為人知的是划龍舟，還有掛菖蒲、佩香囊、喝雄黃酒、包粽子、立蛋和鬥石。
sadayumay sa baluden ku kalaepa sipacait i panan nu luma’, dumasa cunusan tu sumanahay a tatipeluk, misanga tu mahicahicaay a kaku, sangaen tu tademaw, utula atu kalaepa a tademaw, nu kalaepa a tula, masanga tu kazali misa balu, ngay mabahbah ku laecusay sa, duma idaw ku pisanga tu mahicahicaay a kazali malunalumaan tu a nisangaan.
最簡單是把這些草捆紮起來掛上，也有加上紅紙，還有製成不同的造型，製成人形、虎形者稱為艾人、艾虎，也有製成花環、佩飾，不但有驅邪禳毒的意義，還富有裝飾性，是民間藝術的一類。
u dumasa kulitan tu limaay a kulit malau lutuk ku sausi. uduma sa u kalaepe aru takuliyaway a epah sa, atucusa bangsisay a sapaiyu sangaen tu mahicahicaay akaku nu sapabangsis tu sakazalaan keliden i udip, cunusan tu kaydihan nu udip a mucelakay a cacanan.
亦有以繪上天中五瑞的畫像代替花草。也有些人把香草和雄黃、硃砂等香藥製成各種形狀的香囊，佩帶在身上，也有加上其他植物者。
u mahicahicaay a kaku nu nitabuwan a bangsisay sipalasit ut adiwawa caelen, u matinengay a wina kapah kunalumaan a misanga misanga tu mahicahicaay a kaku a balu ucacanan a kulit sangaen tu daydam budaul kidemuay a wawa, misadingki atu hida u pakcangtu cacanan mahicahicaay,sipacacuy idikuc nu adiwawa, u tengil muhinisa maydih mu bahbah tu laecusay a libung tu cacanan sa.
造型玲瓏可愛的香囊也常常是給小孩佩戴的飾物，心靈手巧的母親還會用五色花布做成小辣椒、小黃瓜、胖娃娃、小紗燈和小粽子等各式各樣的小玩物，掛在孩子的身上，據說也是為了驅除瘟疫。
sisa silacul satu sapaiyu u pay-ce, tin-siyang sa u bangsisay u sapi bahbah tu laecisay kya kapah sa. idaw ku tuduhen ku kalaepa atu cacanan a sapaiyu sa, malaabu tabuen kya abusa sapibahbah tu libung atu laecusay sa.
也有裝一些芳香馥郁的藥物如白芷、丁香等，其香氣具有驅蚊辟穢的功效。亦有些人會焚燒艾草、白芷、蒼朮等草藥，以其氣味和灰燼來驅瘟。