pulu'
pulu'(竹雞) tikulac(竹雞)
samataan mitesekay masadumaay nika babenis (科學分類)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]界：動物界 Animalia
salaedan: kasadumaay aadupan nu salaedan (動物界) Animalia
門：脊索動物門 Chordata
sacumud: sacumud dami’ay aadupan (脊索動物門) Chordata
綱：鳥綱 Aves
udip: udip a ayam (鳥綱) Aves
目：雞形目 Galliformes
mata: mata nu wayway a tulakukan (雞形目) Galliformes
科：雉科 Phasianidae
samataan: smataan tikulacan (雉科) phasianidae
屬：竹雞屬 Bambusicola
mikeliday: mikeliday a tikulacan (竹雞屬) Bambusicola
種：竹雞 B. thoracicus
masasengiay: masasengiay tikulac (竹雞) B. thoracicus
【學名】Bambusicola thoracica
【masadumaay a ngangan】Bambusicola thoracica
【俗名】華南竹鷓鴣、泥滑滑、山菌子、竹鷓鴣、普通竹雞
【tada ngangan】hua-nan-cu-ce-ku, ni-hua-hua, san-cun-zi, cu-ce-ku, pu-tong-cu-ci
kaliwasak nu kitidaan (分布區域)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]在台灣與中國長江流域以南、北達陝西南部、西至四川盆地西緣、東達福建，主要棲息於山區、平原、灌叢、竹林以及草叢。
itini i Taywan (台灣) atu satimulan nu Cung-guo Cang-ciang (中國長江流域), taamis katukuh tu timulan nu San-si (北達陝西), tatip katukuh tu saatipan nu Si-cuan (四川) enal, tawali katukuh tu Bu-cian (福建), tungus pahanhanan han i buyu', enal, kilangkilangan, au’kau’kan atu lutuklutukan.
該物種的模式產地在中國，分布於中國大陸東部，後來被成功引入日本、夏威夷和阿根廷。台灣竹雞現已獨立為一種。
nina tikulac tada kasiidaan han i Cong-kuo (中國), kaliwasakan i walian nu Cong-kuo walian, nikudan satu malaheci pataydan i Dipun (日本), Sya-wei-yi (夏威夷) atu A-gen-ting (阿根廷). Taywan a tikulac masacidek tu ayda.
wayway nu picidekan (形態特徵)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]長江以南各省山地竹雞亦稱「泥滑滑」、「竹鷓鴣」或「扁罐罐」。屬雞形目，雉科。該鳥羽色艷麗。
Cang-ciang (長江) timulan a niyaduan tikulac pangangan han tu "ni-hua-hua", "cu-ce-ku", anu caay sa “bian-kuan-kuan”. mata ku tulakuk a mataan, samataan ku tikulac. bangcal ku banuh nina ayam.
為國內特有的觀賞鳥類， 在南方為常見種類。雄鳥生性好鬥，常被人們馴化為斗鳥，以供觀賞。
aadihan nu kitakitay nu ayaman, itimul hinaadih kita tina kasidumaan a ayaman. tamaan a ayaman manamuh milalebu’, sawni kunlinagan nu tademaw u mibihbihay a ayaman han, sapaadih tu miadihay.
竹雞體長約30厘米，體重200～350克，成年雄雞可達300克左右。
tikulac tanayu’ han makaala tu tulu a bataan a li-mi, ba’ked han tusa a lasubu~tulu a lasubu lima a bataan a ke, tada ayam satu tamaan a ayaman makaala tu tulu a ke’an.
喙黑色或近褐色，額與眉紋為灰色，頭頂與後頸呈嫩橄欖褐色，並有較小的白斑，胸部灰色，呈半環狀，下體前部為栗棕色，漸後轉為棕黃色，肋具黑褐色斑，跗跖和趾呈黃褐色。
sangucud han lumeniay a kulitan anucaaysa micapitu hese a kulitan, dais atu kalaw han u abuabuan ku kulit, tunduh nu tangah atu nikuda nu liel kala mangaduay nu cukana’ a hese nu kulitan, idaw ku adidiay nu snglacay a tungawan, baluwan han abuabuan ku kulit, pangkiw kunipi haliyud, sasa nu ayawan han u kala lumenian ku zongse, hamawsa mala lumenian ku lawlawan a kulitan, baluwan han lumeniay a hese nu tungawan, babelih nu sadipaan atu taludu’ kala kalawlawan nu hese a kulitan.
它大多生活在竹林中。形體比鷓鴣小，毛呈褐色而有斑點，竹雞喜歡吃白蟻。
itidasa maudip i aukaukan. miki adidi’ tu ce-ku ku udip, banuhan kala hesean situngawm, manamuh mukan tu aayal a puduhan.
tada wayway (原形態)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]灰胸竹雞，小型禽類。體長約29cm。嘴短，褐色。虹膜淡褐色。頭、頸側、頦、喉等均栗紅色。
abuwan nu baluwan a tikulac, u adidiay nu tulakukan ku sausi. tanayu’han makaala tu tusa a bataan idaw ku siwa a cong-fun. apuyu ku laway, hese ku kulit. matahan kala hesean ku kulit. tangah, tapiingan nu liel, ngaduy, takulaw sa u kala lumenian ku sumanah nu kulitan.
上體大都黃橄欖褐色，並綴以黑褐色毛蟲狀細斑，頭頂雜以少數棕點；額與上背沾灰色，眉紋藍灰，並向後延伸至背側。
pabaw han u kalawlawan nu cukanaan a hese nu kulitan, lumeniay a hese masapungec nu babayuhan nu adidi a tungawan, tangah idaw ku malalamelay tu zongse a tungawan, dais atu kulul kala abuabuan ku kulit, kalaw han sumilaway abuabuan, sutinsa pasayda i nikuda katukuh tu lilis nu nikudan.
背部大多雜以栗斑和細白斑。肩羽與背相似，但白斑居多。nikudan han malalamel tu kala lumenian nu tungawan atu adidiay nu sanglacay a tungawan. abala nu banuh atu kilul nu banuhan malecad, nika u sanglacay nu tungawan ku yadah.
picidekan maudip (生活特徵)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]竹雞不是十分畏人，如果不受到侵擾，可在與人體相隔3～5米的可視距離內覓食或打鬥。
tikulac caay kaw matalawan tu tademaw, anucaay patalawan, micapi tu tademaw u laad han tulu~lima a mi(米) mikilim tu kakanen atu malalebu.
竹雞常在山地、灌叢、草叢、竹林等地方結群活動，3～5隻或10多隻不等，時常排成單行隊形行進。
manamuh ku tikulac i sasa nu buyu, kilakilangan, lutuklutukan, aukaukan masakaput amidang, tulu ~lima a ayaman atu cacay a bataan caay piasip, masa cacay ku silac amidang.
夏季多在山腰和山頂活動，冬季移至山腳、溪邊和叢林中覓食。
lalud han itida tu i buyubuyuan amidang, kasienawan hantu tasasa i sasa nu buyu, sawacan atu kilakilanga mikilim tu kakanen.
晚上一個個在橫樹枝上排成一串互相緊靠取暖，如果某隻竹雞因病或其它原因跌落，其它竹雞將會擠過來填補它的空餘位置。
labii satu masilactu i kilakilangan mucekaw madadecdec masasudiheku, anu siimelangay nu tikulacan atu hetik sananay nu tikulacan, idawtu ku duma a tikulacan micumud tunika lahad amicelcel.
竹雞以雜草種子、蔬菜葉、嫩芽、顆粒型果實以及較小的昆蟲為食。
tikulac u cancanan a lutukan a heci, papah nu lami’, mangaduay nu papah, masaheciay a heci atu adidiay nu cilekayan ku kanen.
人工飼養多食玉米、小麥、稗子等，也吃麵包蟲一類的昆蟲。
nipahabayan nu tademawhan u kupkup ku kanen, usal, madapanay, muka tu cilekay nu pangan.
竹雞善鳴叫，鳴聲尖銳而響亮，雌性發出單調的「嘀、嘀」短聲，雄性聲音及聲調酷似「扁罐罐、扁罐罐」，常連續鳴叫數十次，至其精疲力盡方止，故四川地區稱之為扁罐罐 。
tikulac manamuh mudadiw, malacing ku suni, taynaan a tikulacan han masa cacay ku hanhanan “ ti, ti, ti” sa apuyu ku suni, tamaan a sunian han mihidau u “bian-guan-guan, bian-guan-guan” sa, matulin kuni pidadiwan, katukuh tuni kangeluan kiya masaluemen kuni ka sunian, itida i Si-cuan (四川) a kitidaan pangangan han tu “bian-kuan-kuan”.
人工引誘其發聲時，一般模擬公雞的叫聲，竹雞聽到叫聲後，會以為有不速之客侵入，用類似的叫聲回應，並迅速向入侵者靠攏，母雞往往緊隨公雞之後助陣。特別在繁殖期連鳴不已。
u tademaw mangalay misamsam tu tikulacan masunisa, nu tulakuk kuni nanaman nuheni amiwiwi masuni, makatengil satu ku tikulac, satu idaw ku midebungay sa, palecaden nida ku suni paculi, amelik satu micapi tu mangalay midebung, taynaan a tukulacan mikilul tu tamaan a tikulacan mikipadang. kasiti’kukan satu caay pisengal mudadiw.
hican mibuwah (繁殖方式)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]竹雞每年3月份進入繁殖期，此時由群棲轉為分散活動，雄竹雞具有獨個占地行為，在其領域內，不許其他雄性同類入侵，所以常發生爭鬥。
tikulac nu mihcaan a tuluay a buladan malingatu siti’kuk, imahini sa nu masaupuway alaw malaliwasak kuni kalecabayan, tamaan a tikulacan micidek mialaw tu kitidaan, nialawan tu kitidaan sa, caay pacumud tu tamaan a tikulacan matalaw debung, sisa itini kunuheni amalalebu.
產卵在4～5月份，在茂密的灌叢、草叢、竹林地面營巢，內鋪樹葉、乾草等物。
kasi ti’kukan han i sepatay ~limaay a buladan, itini i madecdecay nu kilakilangan, lutuklutukan, au’kau’kan ilala’ misadibu, upapah ku labu, maacakay nu lutuk ku sangaan tu dibu.
每窩產卵7～12枚，卵重15克，呈暗乳色或淡褐色，具棕色細點和淺灰色斑。
cacaya a dadibuan han pitu ~sabaw tusa ku ti’kuk, ba’ked nu ti’kuk han sabaw tu lima a ke’, kala duudan ku sanglac nu kulitan anucaaysa kala hesean ku kulit, idaw ku zongse nu adidiay a tungawan atu kala abuabuan nu tungawan a kulitan.
由雌鳥孵卵，孵化期為16～18天，最長可達20天，雛鳥為早成鳥，出殼後即可與成鳥一起奔跑、覓食。
wina kumidiputay mititi tu ti’ku, amititi’ tu wawa han sabaw tu enem~ sabaw tu walu a demiadan, satanayusa nudemiadan han makaala tu tusa a bataan a demiadan, titi’sa malaayam tu, malaayam satu miladay tu tuyna maduba’, mikilim tu kakanen.