sapisinanut tu nikaudip

sapisinanut tu nikaudip注意生活

kakiliman

u patamelacay tu laway nu sakakaay ci lay-siyang-huw i 19 a demiad kanihalan namusepi henay alaw han inayay tu ku hanhan atu cayay tu pitatebut ka balucu', u mihcaan nida sa 56 henay ku nikaudip, sayaway nipabaliw sa nu sienaw Kyu mapuut ku idang niculil nu balucu'.

衛福部口腔健康司長賴向華19日凌晨在睡夢中失去呼吸心跳，享年56歲，初步研判疑似天冷引發心肌梗塞。

nilaculan

sakamu sa ku pihacengay a using, "mahica a sanamin kita, mahinihini tu u kapahay a tademaw, Kya mahini?" kya inayay ku imelang tu mahiniay, inayay ku laecusay nu nikaudip, kya mahini kasenun sa mahukid? Sakamusa ku ising ci huwang-yise u mahiniay kasenun sananay a mapatay sa, u nikaudip tu dedemiad masasuala tu sa, atu nikasidikuc sa, u sakapisinanutan nitasa, u kasenun mapatay caay kaw nu babalaki a tungus sa, ayda katepaan u sining a tademaw katuud tu.

重症醫師黃軒表示，「大家一定很奇怪，好好健康的人，為什麼會如此呢？」尤其是無心血管疾病史，也無其他不良習慣，為什麼還會猝死？黃軒醫師解答了猝死的原因，不僅與生活習慣息息相關，也與穿著有關，更重要的是，猝死並非老年人的專利，近年更好發在中青年人身上。

musakamu ci huwang-yise, u katuuday u kasenun sananay a mapatay onayay naming ku imelang tu mahiniay sa, idaw ku sadep sananay a mukan tu sapaiyu, cayay pitabaku, cayaypisalabi, cayay kantupah “yu kasenun sa mapatay nu ayawan sa i nayay ku utiih nu udiudipan? Kibetul tu kunikasidikuc diheku tu, kya kasenun sa mapatay?”.

黃軒醫師發文提到，很多猝死的人沒有相關心血管疾病史，也有乖乖按時服藥，沒有抽菸、沒有熬夜、沒有喝酒，「猝死前沒有什麼不舒服啊？明明穿厚衣服保暖了，為什麼還會猝死？」

sakamusa, u mahiniay a kawaw nipikingkiw nu ising mipalita, u pihacengay a imelang yu mikawaw sa maadih, u tatengaay sa milimek nikaudip tu dedemiad a tu nanam nu kaudip, cayay kaw ni cay kataneng nu dikuc atu kibetul.

他表示，這些問題很常在臨床被問到，在急重症處理這些病人時會發現，其實危機就藏在個人的生活習慣中，而不是穿了多少厚重衣物。

u sakasikeda nu nikasenun a mapatay nu nanam

個導致猝死的致命習慣

Yu kasenun sa mulekal namay kakabian u sapiyala tu udip

馬上起床很要命

u sadingsingan a puu yu mulekal, haymaw han mulekal namay kakabian, cayay kaw tukud hank u pada lekal sa namakay pada.

秋冬季起床，可以慢慢賴床起床，而不是一腳踢開溫暖被窩。

u dihku nu pada tatenga u kapahay, anu kasenun han mubelih ku pada, inayay ku sapadiheku kasenun sa cuedet ku bali, u banges kasenun sa mapacuedet, u idang muculil kasenun sa masukut.

被窩裡的溫暖是救命的，若是馬上拿掉保暖措施，毫無防禦下接觸到冷空氣，皮膚接觸冷的反應，就是趕緊收縮體內血管。

sisa idaw ku tademaw kasenun sa mudebu namakay kakabian, kasenun satu mapatay, u mahiniay sa misanayi tu nika u sadingsingan ayda amuhaymaw a mulekal, sameteken henay ku akuti’ nu udiudipan, yu cayhenay piwanik tu pada nu ayawan, kasidikec henay tu dihkuay.

因此有人一下床，馬上就猝死的情況，就是輕忽了秋冬天要慢慢起床，確認四肢和身體暖化，在未掀開棉被之前，先加暖身外套。

mialulup atu misulac 洗臉刷牙時

u lalilucan madayum kitidaan mapatay, datengen pakaakuti’en henay ku nanum, tu haymaw han mialulup misulac, kya cay kaput ku idang nu bihid, cay kakasenun sa cuedet kasenun sa mapacuedet mapatay.

浴室是最容易猝死的地方之一，要記得先泡溫水，再來慢慢洗臉刷牙，就可以避免整個臉和血管，被冷水急凍收縮而猝死。

yu muhulak tu dikuc sa

脫衣服時

Katuuday a tademaw yu mililuc nu duku tu ayawan, yu musengel mililuc tu akuti’ay tu kasienawan tatenga uduma ku nungki, nidateng sa u sakapahay nu kasienawan a padihku sa, datengen, yu miliyas tu akuti’ay a nanum haw, u udipsa naynayi ku nikasicahebak nu dikuc walesay sa, imahini u akuti’ay nulalemed nu udip kasenun sa mapacuedet nu bali, kasenun sa mamilmil ku udiudipan.

很多人在洗澡前後，都以為泡湯或以熱水洗澡在冬天是很舒服的，更以為這樣就是禦寒了，切記，當離開熱水源時，身體是光溜溜的，此時熱水珠在皮膚上接觸到急凍空氣，瞬間全身抖顫不已。

a pacekil ci huwang-yise, datengen kasenun han musipu ku

lalemed nu udiudipan, kasidikuc, kasienawan amana pahelak sat u udiudipan

黃軒提醒，記得要馬上擦掉水珠、穿上衣服，冬天不宜光著身子太久。

mana padangsa tu tangila, liel

忽略保護耳根、脖子

u katuuday kasenun sananay a mapatay a tademaw u mihidaay sa cayay pisadihku tu tangila atu liel, mahida u lima, udiudipan kanahatu sidikuc diheku tu.

很多猝死病人發作是完全沒有保護耳根和脖子的，好像把手、身體四肢都穿好就算保暖了。

u mahiniay sa, tangila atu liel, pakunida han pabali amapihpih.

事實上，耳朵和脖子，任風寒吹襲。

u pihpih nu tangila duhepic, cayay kahida u udip kibetul matabu nu simal acunus ku dihku, u liel masaupu ku punu’ atu udip atu yadahay a macalilaway nu caculilan nu idang, u dasa sisakiliel apadihku amatahab, kapah tu caykasienaw, nika ita u maudipay matawa padihku, kyu madayum mapatay.

耳根2片薄薄，沒有身體內厚厚脂肪增暖；脖子集中了腦袋和身體的許多細小交感神經和血管，只是一個團巾和耳罩，就可以救命，不過平常人都忽略了保護，就容易有猝死的風險。

nikasidiku cay kalucek衣服層次穿錯

duducen ku hida u “san-min-ce” sailabuay u muhelupay tu tanang, teban sa dihkuay paakiti’ay hekal sa u mipiluay tu bali’ a kibetulay sakayhekal adikuc.

遵從「三明治」穿著，最裡面棉衣吸汗，中間毛衣維持身體溫度，最外面套上防風防水外套。

anu cay kalucek, cayay tu kadiheku ku udiudipan nu akuti’, u udip anu mapacuedet, kasenun sa masukut ku culil nu idang kyu mapatay.

穿錯了，就無法保留自己的身體溫度，其實身體是失溫冷凍，容易心血管馬上緊縮猝死。

namilatlat tu udip kasenun sa mapatay運動猝死

hinaadihay nu mita sa namiundu kasenun sa mapatay, umahiniay cayay pisaakuti tu udip kasenun sa miundu, dumasa kasenun sa maduba misakalamkam kasenun sa namiundu mangelu pahanhan, anu ibuyu’ talakaway a buyubuyu’an cay kataneng ku hanhan atu anu cay kananam i hekal a miundu sa.

最常見的運動猝死，通常是沒有暖身下突然運動、運動激烈後急停下、高山峻嶺處於缺氧環境或是在做不熟悉的運動時。

anu tadamangaleb ku nipiundu, u sizu tu nipitatebut, anu cay pakaduduc tu nikapisanelu’miundusa u nikakalamkalm nu idang a malikid makaalatu 6-17 a kalamkam, macunus tu 25.

在劇烈運動時，心臟每分鐘，要輸出無運動時的6-17倍，肌肉血流量，增加超過25倍。

anu malalikeluh tu hekal nu cuedet, u idang nu misu mangaleb kunika sukut, alahica mapuut kuculil nu idangyu, anu malikid tanii zinzu sa u cayay kataneng yu , imahini sa akay idaw ku katalawan mapatay yu.

如遇到外面環境冰冷，你的血管卻相反抵制的持續收縮，甚至梗塞了心臓血管，這時回到心臟的血流必定不足，就很可能產生猝死危險。

micunus tu sasakamun cu huwang-yise, anu kasenun sa mapatau “I teban nulabi atu matabal tu sananal” nika u katuuday sa ihekal, anu caaysa “I kakabian, tumunaw, lalilucan”

黃軒醫師補充，猝死好發於「深夜和清晨」，不過大部分人猝死並不是在戶外，而是在「臥室裡，客廳裡，浴室裡」。

Malalikeluh tu sadingsingan nu kasienaw, hica misinanut tu mahiniay talakaway ku talaw atu nikaudip tu dedemiad, hicanmisadihku ngay cay kasikawaw.

遇到秋冬季寒流籠罩，預防猝死風險要從起居習慣改善，有穿保暖衣物不等於預防，也不能因為年輕就輕忽。台灣猝死的發生率逐年上升，發病年齡卻下降。常常看到猝死發生在健康的中青年人身上，只是因為忽略平常在家的生活起居、保暖措施卻導致憾事。