sentuminke

kakiliman

sentuminke聖多明哥

Sentuminke atu setumike “sipsnya a kamu Santo Domingo, pangiha [ˈsanto ðoˈmiŋɡo]），u ngangan sa setuminketekuseman “Santo Domingo de Guzmán”, tini i tuminniciyakungheku nu kanatal a misitekeday a labu, wida sa nu ciyalepi a kitidaan nu tademaw u sayadahay a tukay nu kitidaan.

聖多明哥或聖多明各（西班牙語：Santo Domingo，發音：[ˈsanto ðoˈmiŋɡo]），全名聖多明哥德古斯曼（Santo Domingo de Guzmán），位於多明尼加共和國的國家特區內，為多明尼加的首都。它是多明尼加共和國的首都和最大城市，也是加勒比地區人口最大的都市區。

nilaculan

Katukuh ayda 2020 a mihcaan , u tademaw nu tukay sa 1,049,567 a tademaw, nu tukay a mapulungay a tademaw sa 4,210,121, mikisasa tu nu kupa nu hawana, nu ciyalepihay a kitidaan nu tademaw sakatinusa kakatuud nu tukay, inatukay atu Distrito Nacional（「D.N.」han numisitekeday a tukay han,malalutin ku lilis, wiyda atu sentuminke a kitidaan nu tinulu a lilis matatules.

截至2020年，城市人口約有1,049,567人，都會區總人口為4,210,121人，僅次於古巴的哈瓦那，是加勒比海地區人口第二多的城市，這座城市與 Distrito Nacional（「D.N.」，「國家特區」）的邊界相連，它本身與聖多明哥省的三邊接壤。

Setuminke nu sipanya itiniay nu amulka a kitidaan ku sayaway a mana’na’ku eneg itini, ayda sa u latinmaycu sayadahay ku kalisiw a tukay nu cacay, idaw ku sayaway a dadan,dayga,paisingan atu kiwkay, inatukay nu malumanay sa u nu kitakit lalangawan nipaliwan a zaysang.

聖多明哥是西班牙在美洲地區最早的殖民地，當前為是拉丁美洲經濟最發達的城市之一，並擁有美洲最早的公路、大學、醫院及教堂，該城市的舊城區則被列為世界文化遺產。

naemekan歷史

ci kelunpu nayi 1492amihcaan 12 a bulad 5 a demiad tayni i aydaay a tuminiciya nu tipan tu amisan, hamin hank u subal a pangangan tu sipanya a subal, 12abulad 23 ademiad kelupu mikacaw tu balunga napaculil sa mapacahcah i aydaay a hayticiyaw a picapian, nayay tu kulaluutan kyu padeng hantu kya balunga u tademaw 39 a tademawan sa taydan nami i enal, alan nu heni kunu manebnebay a kilang itini misanga tu patideng tu kitidaan nuheni “kulisimasu a kitidaan.

哥倫布於1492年12月5日登陸於現今多明尼加的西北端，並將整個島取名為西班牙島，12月23日哥倫布的航船擱淺於今日的海地角附近，不得已他只好留置艦上其中39人於陸地，用沉船的枕木在當地建立了「聖誕節堡壘」。

ci kelunpu mukilil tu liwan a hitay mududuc taluayaw tayda i nuamisan tu walian a pabalunga, nu aydaay a tuminiciya nu amisan nu bayu’ a dadipasan,nadikudan sa Mutuku taynin i sipanya.

哥倫布隨著剩下的艦隊繼續往東北航行，探查今日多明尼加北部海岸，隨後即折返西班牙。

Tu cacay amihcaan 11 a bulad mykelid tu caycay a balungaan tatiku i nisangaan nuheni tiya sapikulisimasu a kitidaan, maadih nu heni ku sipanya atademaw mialaw tu taynu a tademaw u tatayna sa mamin patayaen nu tucu a tademaw.

隔年11月哥倫布帶領著十一艘航艦返回聖誕節堡，發現堡內的西班牙人因為強虜台諾人婦女而全部遭到當地土著殺害。

ci kelupu nadikudan i walian nu nipisangaan tu kulisimasu a kitidaan misanga tu patideng tu yisapayl a kitidaan, mikining tu itawya nu sipanya a tademaw nu malingatuay tayniay a kitidaan.

哥倫布後來在聖誕節堡東邊建立了伊莎貝拉城堡，以紀念當時的西班牙伊莎貝拉女王 ，伊莎貝拉城為美洲歷史中第一個殖民地，西班牙人以此為根據地開始往島內探索，並逐漸在北部內陸現今的聖地牙哥附近建立了其它根據地。

Yisapayl a tukay nadikudan awmay a mihcaan sa sihayali tu malaliya, sadikuday sa mabulaw aca tayda i sipanya asubal nu timulan.

伊莎貝拉城五年後由於當地傳染病肆虐，最後只得遷都到西班牙島南方。

u sabama nu kelupu ci paltulumayaw.kelunpu i 1496amihcaan katukuh 1498 amihcaan i subal nu timulan “awcama a banaw nu walian a dadipasan”, aydaay a setuminke patideng tu “baluhay yisapayl a tukay”.

哥倫布的弟弟巴爾托洛梅奧·哥倫布於1496年到1498年在島上的南邊（奧紮馬河東岸），現今的聖多明哥建立了「新依莎貝拉城」。

mapatay satu ci kelunpu nami mayni i sipanya maisid katukuh i tuminniciya a mutadem i setuminke. aydaay a nuwalian atukay idaw kya kelupu a ziwzika a sapatinghuy tu balung u kamusa idaw ku abu nikelupu itinisa.

哥倫布死後曾由西班牙移至到多明尼加而埋葬於聖多明哥，現今城外東邊的哥倫布十字燈塔內據稱放有哥倫布的骨灰。

1795 q mihcaan , huwaku atu sipanya i zuyse masasulit tu “pasayl a kakiyaku”, misulul tu sipanya asubal nu walian nu setuminke a kitidaan pabitu huwaku, ngay u sipanya mamin mala nu huwaku numisawacuaya a kitidaan.

1795年，法國和西班牙在瑞士簽訂《巴塞爾和約》，同意把西班牙島東部的聖多明哥區域讓給法國，使西班牙島完全成為法國殖民地。

nadikuda nu tekelay, u hayti lumeniay a tademaw ci tusang-luwitil mukelid tu duma lumeniay atademaw  nu mikuliay maluyaluy paculi tu huwaku mikuwanay, kyu i1801 a mihcaan maalaw nu heni ku setuminke, kyu hamin han tu nuheni mikuwan ku sipanya a subal, nika i napulun a sakakaay nuhitay i 1802 a mihcaan muculcul tu hitay malepacaw maalaw tu setuminke a kitidaan, i subal misanga tu sikulitay tu tusang a dikuc nu mapulungay pataydan i huwaku a mupulul tu nadikudan sa, onayay ku laheci amibakudang tina subalnu tipan atu amisan u paculiay tu ahitay kumisimaway tu setumin a tukay.

六年後，由於海地黑人圖桑-盧韋蒂爾帶領著其他黑人奴隸群起反抗法國統治，並在1801年奪下聖多明哥，進而統一了整個西班牙島，但在拿破崙將軍於1802年派遣軍隊攻佔聖多明哥區域，並在島上制服圖桑並將他遣送到法國判刑後，仍無法攻佔島上西北邊由反抗軍駐守的聖多明城。

1808 amihcaan , u hitay nu sipanya imahini sa, isubal nu walian sentuminke a kitidaan sapaculi tu itawyaay nu sipanya a cabay nu ingku atu hayti anupiedap, sadikuday sa mademec nu heni ku huwaku a hitay, kyu sentuminke mulyaw misabaluhay malasipanya a binacadan nunusawacuay a itini,

1808年，當法軍侵略西班牙的同時，島上東部聖多明哥地區的反抗軍受到當時與西班牙同盟的英國和海地的援助，終於擊退法國的部隊，使聖多明哥地區重新成為西班牙的殖民地，

nika u setuminku taluma i sipanya ku mikuwanay sa, witiniay a tademaw sa mayduh misiteked kuheni malanuheni tu a kanatal, kyu 1821 a mihcaan, nuayawan ci setuminke mikuwanay ci hesi.nuniyse.te.kasaylayse “José Núñez de Cáceres” a sakakaay nu hitay mukelid i setuminke mihapiy tu kanayal,

不過聖多明哥回歸西班牙統治後，當地人民逐漸產生了獨立建國的共識，因此在1821年，前任聖多明哥總督荷西·努涅斯·德·卡塞雷斯（José Núñez de Cáceres）將軍領導下在聖多明哥宣告建國，

pangangan han ku kanatal u sipanya-hayti “Haití Español” nadikuda tu putut a lipay sa, u hayti nu cungtung ci puwanamikiayaw tayni mialaw tu sipanya-hati, kinacacay aca muhamitinasubalan, ina tabakiay a kawaw mahuyahuy ku kawaw, sadikuday sa ci setuminke mamin malawpes ku katuuday nu sipanya a tademw.

並將國家命名為西班牙海地（Haití Español），然而九週後，海地的總統布瓦耶率軍佔領了西班牙海地，再次完成了全島統一，由於這些動盪的大事件，最終令聖多明哥失去了很大一部分的西班牙人口。