A-i hungti
A-i hungti 阿育王
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
A-su-cya.kung-cye “kamu nu ban, अशोक मौर्य，IAST：Aśoka Maurya, pakal ayaw nu celahcan tu 304 a mihcaan ayaw tu 232 a mihcaan”, hinapangangan A-I a hungti “अशोक，Aśoka，ngiha a imi A-su-cya, cuyaku a imi nayay ku biyalaw, singagan aca tu nayay ku biyalaw, In-tu kung-cya hungti a ziday, nu Pin-tow-sa-low hungti a wawa. u hutukiw ciniza, pakacumelak tu hutukiw, pangangan han nu iluciluc hutukiw nu misebengay.
阿輸迦·孔雀（梵語：अशोक मौर्य，IAST：Aśoka Maurya，約西元前304年—前232年），常簡稱阿育王（अशोक，Aśoka，音譯阿輸迦，意譯無憂，故又稱無憂王）印度孔雀王朝的第三代君主，是頻頭娑羅王之子。他是一位佛教徒，也帶來佛教的繁榮，後世稱為佛教護法。
A-i hungti nu In-tu malatademaway a hungti. i kinapinaay anikalalais zikuz, A-i hungtii ayaw nu calahecan tu 269 a mihcaan katukuh 232 a mihcaan tu pikuwan tu Ing-tu-ce-Ta-lu a hamin nu lala’. hungti a zidayan a bacu matinak katukuh ayzaay a A-bu-han atu ayzaay a Bung-cya-la, hakay katukuh sawalian nu I-lang, nuwalian katukuh I In-tu nu A-sa-mu-pang, nutimulankatukuh Ke-la-la-pang atu An-te-la-pang nu amisan. hungti kanatalan nu kahunulan sa u Ta-ke-vu-la, U-tu-yenna atu Pa-lyen-bu-i.
阿育王是印度偉大的國王之一。在多次的戰爭之後，阿育王在西元前269年至232年的期間統治了印度次大陸大部份的土地。王朝的版圖擴張到現在的阿富汗及今天的孟加拉，也可能達到伊朗的東部，東邊則到印度的阿薩姆邦，南方則到喀拉拉邦及安得拉邦的北部。王國的首都是塔克西拉、鄔闍衍那及巴連弗邑。
nikauzipan生平
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
A-i hungti a baki, nu Kong-cye hungti a zidayan mitekaay palekal tu kanatal a hungti ci Cu-ye-hu a hungti, mademec ku hitay nu Ya-li-ta, asaca pakala tu zikuz nu micalukay katinengan u Say-liw-ku-ti-kow, paeneng uyni a kanatal Kung-cye a hungtian a ziday u tabakiay a kanatal
阿育王的祖父，乃孔雀王朝的開國君主月護王，其打敗了亞歷大的軍隊，並獲得了其後繼者塞琉古帝國之承認，奠定其國孔雀王朝之大國地位。
duduc hutukiw a nikikluan tu nisulitan, ayaw nu 173 a mihcaan mapatay tu ci pin-tow, A-i hungti i piedap piading nu sakakaay, tu kakama ci Su-sen-mu malaalaw madademec tu sakalahungti, saaca ngangasawan nu hungti tu cen-ce a ada hamin han mipatay, ayaw nu pikuwan u makatalay a hungti. caay katenes ci A-i hungti mikilul tu hutukiw “izaw ku musakamuay u mikilulay nu hutukiw u padek wina a sabama, izaw aca ku kamu malilid nu Sa-men” iayaw pakala tu 261 a mihcaan mademec ku Cya-lin=cya-kow, 15 a manng ku mazakepay a tademaw, 10 a mang ku mapatayay, 10 a mang ku madukaay atu mapatayay a tademaw, kilul, caay ku likutay nu Man-su-al dada’, pulung hamin a hekal nu In-tu. pikuwanan a ziday mala u kasumamadan In-tu likisiay u saicelangay a ziday.
根據佛教文獻記載，前273年頻頭娑羅逝世，阿育王在大臣成護的幫助下，與其兄蘇深摩爭奪王位取勝，並把王族政敵全部殺死，在統治初期被認為是一個暴君。不久阿育王篤信佛教（有人說是受佛教徒的異母弟影響；也有說是受沙門的影響）。在約前261年征服羯陵伽國；有15萬人被俘，10萬人被殺，死傷數十萬。繼而，除邁索爾地區外，統一印度全境。其統治時期成為古代印度歷史上空前強盛的時代。
duduc adidi’ay a mu-ya-ba-ce, A-i hungti i pitiyung tu hutukiw zikuz, natusa tulu a mihcaan hawsa cayay kalakuk, zikuz tu umituhut a sakaput mutesak ku kapulung, pakala tu kalahungtian zikuz tu pitu a mihcaan mikilul tu hutukiw. duduc A-i hungti nitu’tuan a nisulitana 14 ca-ng ba-ce a nisulitan, A-i hungti i saka 8 a mihcaan ku kalahungti, mademec ku Cye-lin-cya-kow, yu maazih masibek ku nipatay tu tademaw, makesem talsikul ku balucu’ i kalahungtian tu saka 9 a mihcaan malingatu mutesek ku pisinzya tu hutukiw, maydih masukapah a patabaki tu icelang.
根據小摩崖法敕，阿育王在接觸佛教後，曾經有兩三年的時候不太積極，之後與僧團深入相處，約於即位後第七年皈依佛教。根據阿育王刻文中的十四章法敕記載，阿育王在即位第8年，征服羯陵伽國，當親眼目睹了大量屠殺的場面，深感悔悟，在即位第9年開始虔誠信仰佛教，想要以和平方式擴張勢力。
nika mahiza zikuz ni A-i hungti caay kahamin masumad ku pisawacu’ atu teked a likec, pey-cwan a nisulitan cinizaan tu pinaay a mang Ben-na-powtu-na-koway mibaung tu kanamuhan tu ihekalal ku balucu’ a patayen, mapatelac tu ku nipipatay tu kasikazan nu uzip a cang-law nu hutukuw, u lecad a wina a sabama ci Pi-to-su-ke. duduc tu timul a nisulitan ci A-i hungtian zayhan hutukiw a sen-li caay kaladay mapulung musakamu tu sapiales tu zumaay, mipatay tu labuay nu niyazu’ a hutukiw sen-li, A-i hungti pasukas ku balucu’ zikuz, cayay tu pisawacu’ tu kasakiwkay tu pulung a nisulitan, sakay hutukiw, Pow-low-men-cya atu Ce-na-cyaw caay kakuseng piini miedap. sisa zikuzay a tademaw hinisa ci A-i hungti sakamu sa misulul atu acaay tu pisawacu, u lipahak a suni nu binawlanan pikuwan niza tu 41 a mihcan ku tenes.
但似乎阿育王之後亦沒完全改變暴力與專制，北傳記載他曾將數以萬計的分那婆陀那國的拜偶像外道屠殺，導致誤殺了自己敬重的佛教長老，亦即其同母弟弟毘多輸柯。據南傳記載阿育王曾因佛教僧侶不與外道一起和合說戒，而屠殺了都城內的佛教僧侶，阿育王後悔之後，再沒有迫害各宗教的具體記載，對佛教、婆羅門教和耆那教都予以慷慨捐助。所以後來的人都認為阿育王強調寬容和非暴力主義，稱他在民眾的歡呼聲中統治了長達41年的時間。
kabalakian a 晚年
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]nakamuan nu Hutukiw, ci A-i hungti namipalita ci Yu-pow-ci-tu cima ku sakakaay nu painiay, sakamu sa ci Yu-pow-ci-tu paini tu tatenga’ay a kim tu lasubu yi’ ci Si-ta-tu, balaki tu ci A-i pihaceng ku imelang niza, asip han nipaini tu nikauzipan 96 a yi’ ku kalisiw, hamin han ku i sukuay a zaysang patahkal papulung han tu lasubu yi’ ku kalisiw, namahini mapulul nu nipatizegan a Tay-ce. paydemiad caay kayadah ku nipabelian tu kakaen. A-i hungti sakaku sa paales tu nu hitay a kuwang, namahiza cung-yang nayi’ tu ku icelangay a hitay, imelang mapatay ciniza hawsa, cung-yang malupisak tu ku kasitungus, Kong-cye hungti a ziday maheneknek tu cayay tu ka satezep a kalalaw nu lalais, 40 tu a mihcaan zikuz masebek tu mapatay.
佛教傳說，阿育王曾問優波毱多誰是最大施主，優波毱多說是布施了真金百億的須達多，阿育王晚年病重，計算一生所布施為九十六億，要把國庫財產布施出來湊齊百億，因而被所立太子軟禁，每天供給少量食物。阿育王主張廢除武備，從此中央沒有強大的軍隊，他病死後，中央政權瓦解，孔雀王朝陷入了無休止的戰亂，四十多年後就滅亡了。
micaluk tu hungti王位繼承
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]A-i hungti nanipatucek ku wawa ni Ciw-na-low mala hungti, nika ci ciw-na-low caay katenes macucuk mamenu’ ku mata. uyza tu u sinawawa ni Ta-sa-la ku micalukay ci Ciw-na-lowan, wawa ni Ciw-na-low ci San-pen-low-ti patucek han ci Ta-sa-la ku micalukay.
阿育王原本指定他的兒子鳩那羅為王儲，但鳩那羅不久即被刺瞎。於是王位便由鳩那羅的侄子達沙拉沙繼承，鳩那羅的兒子三缽羅底被指定繼承達沙拉沙。