Angola

kina kanatal, itiza i Feico satipad-satimulan. u tabakiaya a tusu sa u Loanta. satipan sa u Tasiyang-bayu'. yadah ku kanatal i liwliw.

u siwkay nu kanatal

u Angola sa i labu nu Feico, itiza i 12 30 S, 18 30 E. u ahebal nu lala’ mapulung sa izaw ku 1,246,700 km²

u ahebal nu lalaay sa izaw ku 1,246,700 km², u ahebal nu nanumay sa ti'kuk ku km². hamin nu tademaw sa 20,172,332.

kakalukan umah sa 47.30%, kilakilangan umah sa 46.80%, zumaay henay umah sa 5.90%

tapang tusu nu kanatal (首都)

u tapang tusu nu kanatal sa u Luanda (魯安達).

kakininan nu kanatal demiad (國家紀念日)

kakining nu kanatal demiad sa 11 bulad 11 demiad.

tabakiay a tapang nu kanatal (元首)

u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci José Eduardo dos Santos, 3 bulad 5 demiad 1954 a mihca nalecuhan. micakat a demiad sa i 1979 a mihca 9 bulad 10 demiad.

u hata nu kanatal (國旗)

u kulit nu hata nu kanatal sa, situlu ku kulit, u sumanahay u lumeni'ay atu kimay.

u nasulitan nu Hulam atu Amilika

Angola is a country in Southern Africa. It is the seventh-largest country in Africa and is bordered by Namibia to the south, the Democratic Republic of the Congo to the north, Zambia to the east, and the Atlantic Ocean to west. The exclave province of Cabinda has borders with the Republic of the Congo and the Democratic Republic of the Congo. The capital and largest city of Angola is Luanda.

(u sulit nu hulam: 安哥拉共和國，為位於非洲西南部的國家，首都羅安達，西濱大西洋，北及東北鄰剛果民主共和國，南鄰納米比亞，東南鄰尚比亞，另有一塊外飛地卡賓達省與剛果共和國、剛果民主共和國相鄰。)

Angola hananay a kapulungan nu kanatal sa, sipangangan han tu Angola, u i ti Africanay nutipan kalatimulan a kanatal, u sakasitangah nu tuse sa ya Luanda (魯安達) han, idaw aca ku masacacayay a kakitidaan ya Cabinda a kenis han, (ya (exclave): u masadumaay a kanatal sa idaw ku lala' i nu tawan a kanatal kalaidaw nu lala', ya lala' sa u nu tauay a lala'.) u kakitidaan sa i tapiingan nu Congo, the republic of the kapulungan a kanatal, atu ya Congo, domocratic republic of the makaylabu.

(u sulit nu hulam: 安哥拉共和國，通稱安哥拉，是位於非洲西南部的國家，首都魯安達。另有一塊外飛地卡賓達省(外飛地 (exclave)：某國家擁有一塊與本國分離的領土，該領土被其他國家包圍，則該領土稱為某國的外飛地。)位於剛果共和國和剛果民主共和國之間。)

laylay (歷史)

ina Angola sa nau Putaw-yaay nitipanay a African a kalaidaw, i mahida sa nau sakasikalisiway sakasiacaay u kalasibekan nu masatubangay a kakitidaan. i celacan 1475 a mihcaan sa, ya Portugal (葡萄牙) a tademaw ci Diogo Cam (迪奧戈·康) ku maydih tayda i India mikilim tu sakay nu bayu’ay a sapabalunga a cacaliwayan nu dadan, kyu mukelit cinida tu pituay a balunga pulung han a masakaput, situpin tu lasubuay nu hitay atu malasinbuay, luyaluy sa mililis tiya African nutipan a sadipasan a pabalunga, nudikudan sa tuda a mihcaan sa, makatukuh tu kuheni i Angola a kakitidaan ya Luanda (魯安達) hananay, sikaadih tu ya Angola hananay mahamin ku dadipasan, tuyda sa iti Congo (剛果) cacumudan nu sauwac atu ya Augustine kalimucuan (聖奧古斯丁角) patideng tu sapadateng a kitidaan. kutusi sa namakay i Angola niladayan a sasatubangan lumeni'ay a tademaw, pananukas a sikataluma' i Portugal (葡萄牙).

(u sulit nu hulam: 安哥拉原來被稱做葡屬西非，它本來是葡萄牙最具經濟價值和最富庶的殖民地。公元1475年，葡萄牙人迪奧戈·康為了探尋去印度的海上航線，率領了由7艘船隻所組成的艦隊，載有上百名士兵和少數的傳教士，沿著非洲西海岸航行，終於在這一年來到安哥拉境內的羅安達，發現了安哥拉的全部海岸，並且在剛果河口和聖奧古斯丁角立碑紀念。同時自安哥拉帶了一批黑人奴隸，返回葡萄牙。)

1483 a mihcaan sa, ya ci Diogo (迪奧戈) sikataluma’ tu i Angola (安哥拉), niladayan nida patayda i Portugal (葡萄牙) amin ya tubanag a min, malaladay tu katukuh tu i Angola (安哥拉). i mahida sa ci Tiauke namalalacal tu ya hungty nu Congo (剛果), sikayda satu kinaulan ku masatademaw sisa malacabay satu, kyu ya hungty nu ya Congo (剛果) miucul tu caculculan nu kanatalay, sikatenes a mueneng i Portugal (葡萄牙) ya Lisbon (里斯本) hananay a tuse. 1491 a mihcaan, udumaay a masakaputay pabalungaay sa sikalecad tu micumud i Angola (安哥拉), maylabu ku nipicaliway katukuh i nu Congoan a sauwac (剛果河) nutimulan, i nu 120 aliay sakay nu Congo (剛果) a hungty a kitidaan. caay katenes, u Portugal (葡萄牙) a kanatal milihida tu i masatatangahan a tuse patideng tu sauculan a kakitidaan, miteka tu nu i tidaay tu a binacadan a nikalalacay tu papaliyunan tu tuudtuud, mapatideng ku masakapahay nu nikal cabayan.

(u sulit nu hulam: 1483年，迪奧戈又回到安哥拉，被他帶到葡萄牙去的那些奴隸們，也跟他回到了安哥拉。當時迪奧戈曾經和剛果王接觸，並且贏得了剛果王的友誼，因此剛果王也派出一名使節，長期駐在葡萄牙的首都里斯本。1491年，另外一支葡萄牙艦隊也駛抵安哥拉，並且深入剛果河以西120哩的剛果王首府。不久以後，葡萄牙也在剛果王的首府設立大使館，展開了和當地土人間的貿易關係，和土人建立了深厚的友誼。)

1575 a mihcaan sa, u Putawya a tademaw malingatu tu a midebung tu nu Kongoay kasatimulanay a kenis, itawya sa patideng tu ya Luanta hananay a kasaupuan a kakitidaan, kutusi sa kapenecan ku pinapinaay a niyadu' nu itidaay a binacadan, kakayda satu ku salengacayay a tademaw mabulaw taydaen i Angola (安哥拉), iti nu dikudan a mimaay a bataan nu mihcaan, ina Putawya a tademaw sa haymaw saan a maycunus tu kakitidaan. 1617 a mihcaan sa, ina Portugal (葡萄牙) hananay sa patideng aca tu sakatusa a kitidaan ya Penci-la (本吉拉城) hananay, u nisakaicelang sa mangaleb ku tanektek, tuyda sa mapaadih tu ku kasahenulan nu Portugal (葡萄牙) a kanatal i Angola sikaidaw. namakay i 1640 a mihcaan katukuh i 1948 a mihcaan sa, ya Netherlands a tademaw (荷蘭人) hananay a kanatal namidebung tu itiniay, sakahenulan a minatu, nika nudikudan sa kademecan nu Portugal (葡萄牙) a tademaw caay pakalaheci a micebis.

(u sulit nu hulam: 1575年，葡萄牙人開始佔領剛果以南的地區，並且建立了羅安達城，同時還征服了幾個土著部落，使白人慢慢地移民安哥拉。在以後的50年時間中，葡萄牙人逐漸擴張地盤。1617年，葡萄牙又在安哥拉建立了本吉拉城，勢力更加穩固，從此更加確定了葡萄牙在安哥拉的地位。從1640年到1648年間，荷蘭人曾經攻佔這裡的一些重要港口，後來又被葡萄牙人收復。)

nudikudanay a masatusaay a seci sa, ina Angola sakay nu kalisiway a nikasilacul tada muhaymaw tu ku nikacelakan, i mahida sa kanahatu idaw ku balucu nu Portugal (葡萄牙) a maydih a pakasilacul nu malukay a sasikawaw, nika imahida sa ya Angolaay a nisatubangan a sakaidaw nu sikalisiw sa, u mamiida tu sipacakay tu lumeniay a tademaw, sipatadaen i Brazil (巴西) hananay a kanatal malatubang, hidasa katukuh i 1830 a mihcaan, u nikahini a pacakay tu kalatubangan a kawaw itawya a masatedeb puluan. katukuh tu i 19 a seci kalanu dikudan tu, nu Angola a sakay kalisiw sa haymaw satu sipakay da i nu labuan nu kitidaan a palekal, tuda sa ina Portugal (葡萄牙) a tademaw miteka tu a misabilil a palekal tu sakay malukay atu nu si’elac a sakasilacul. kasacacay nu nikalalais sa , ya Angola sa naningayawan tu nu, sipakaydaay i nutipanay kalatimulan nu African ya hitay nu Germany, nisaicelangan nu Portugal (葡萄牙) a misaatekak paculi sikacaay sulul, kyu caay pakadebung kya Gemany maysakasak tu kalahida.

(u sulit nu hulam: 在以後的兩個世紀中，安哥拉經濟發展緩慢。當時葡萄牙人雖然在安哥拉也致力於發展農業生產，但是當時安哥拉殖民地的主要收入，卻是靠販賣黑奴前往巴西，一直到1830年，販賣黑奴的行為才告廢止。到了19世紀後期，安哥拉的經濟才轉向內陸發展，葡萄牙人開始積極開發農業和地下礦產資源。第一次世界大戰的時候，安哥拉曾經被來自西南非的德軍所攻擊。由於葡萄牙人的堅守不退，才沒有遭受到德軍的蹂躪。)

sipakay i 1951 a mihcaan a kalingatuan sa, ina Angola a kanatal sipasumadan sakay nu Putaw-yaay a kalabayu’anay a kenis; u cenhu nu Putaw-ya a miculcul tu satalakaway a tayni u mamikuwanay. micumud tu i tusa a bataan nu seci iti 70 a mihcaan a ziday,namalawilaw nu African a binacadan tu sakay nu kunidaan a nidateng tu palatlat. cunusan tu nu ya lumeni'ayay a tademaw kangeluan ku sakaudip, kyu i 1961 nu mihcaan i kalingatuan a bulad miteka tu, ya Angolaay a tademaw beleng sa a paculi, milunguc tu a kunida sa a patideng tu nu udipay a kanatal. nu makaamisay nu Angolaay sakay nu binacadan, a mamingayaw mayhulakay tu sakaicelang nu masakaputay, i ti kilakilangan a kenis a patideng tu sasalamitan a kitidaan, nu lakalak han a sangayaw tu ya Portugalay (葡萄牙的) munengayay tu i Angola a hitay. u sikabaladan kaidaw nu 150 km, masaamisan ya Anpu-zuyce a minatu ka sasalamitan a kasaupuan, ya u mamikeliday nu heni ci Lopola a tapang.

(u sulit nu hulam: 從1951年開始，安哥拉改成葡萄牙的一個海外省：由葡萄牙政府派遣總督前來治理。進入二十世紀70年代，由於受到非洲的民族主義運動的影響。加上境內黑人生活過於艱苦，因此在1961年1月開始，安哥拉人展開實際反抗行動。要求獨立自主。北部安哥拉民族解放陣線的游擊武力，在叢林地區建立了一些據點，採用游擊戰術攻擊葡萄牙在安哥拉境內的軍隊。並且以距離羅安達以北約150公里的安布瑞茲港作基地，由他們的領袖羅勃拉領導。)

i 1975 a mihcaan sa, ya Portugal (葡萄牙) a kanatal ay a cenhu misulul tu nipilunguc nu Angola a kunida asa masakanatal, kutusi sa masasulit tu ya Pomin-na hananay a nikalalubangan a sasitungus, milunguc tu ya Angola masatuluay nu cenceay a masakaputay maysakapah a kalaidaw ku nidateng tu nikatatengilan, u sakusaan ku maydih a kunidaan a masakanatal sa, idaw ku sitatungusan nu patamdaway, sipakaydaen i nidikecan nu Portugal (葡萄牙) mitules tu sapikuwan tu sasitungus, 1975 a mihcaan 11 a bulad 10 a demiad, u masadikuday a hitay nu Portugal (葡萄牙) muliyas tu Angola a nipikuwan. 11 a demiad sa ina Angola pabinawlan a kunida satu a malakanatal, patideng tu nu sakay kapulungan a kanatal, masaketung tu nikaala tu limaay nu mang a mihcaan a nipalatubangan a nipikuwan.

(u sulit nu hulam: 1975年1月，葡萄牙政府終於同意安哥拉走向獨立，同時簽訂了一項彭民納協定，要安哥拉三派政治勢力自行達成協議，以便在安哥拉獨立的時候，有統一合法的代表，自葡萄牙人手中接收安哥拉的統治權。1975年11月10日，最後一批葡萄牙軍隊撤離安哥拉；11日，安哥拉宣告獨立，成立安哥拉人民共和國，結束了葡萄牙人五百年來的殖民統治。)

kutusimu, i kunida sananay a masakanatal, ya u nu pacukedan nu Soviet Russia (蘇聯), ya Angola (安哥拉) nu binawlanay a mamihulakay a masakaputay, atu nu Amuhuwanay atu nu maytimulay a African a cenhu nipacukedan a kasasulaecus, nu dikudan sa mala nu kahminan nu paykanatal a masasungayaw, kalahecian nu sungaayay tu Soviet Russia (蘇聯) a tademaw ku makademecay, u heni tu ku mamidikecay tu sasitatungusan. sipakayni a kalingatuan nu Angola (安哥拉) a cenhu atu nu Soviet Russia (蘇聯) a mapulung,u sakusaankaydi han a maypalaheci tu masacacayay nu masakaputay a mamikuwan.

(u sulit nu hulam: 同年，安哥拉獨立後，由蘇聯支持的安哥拉人民解放運動和由美國、南非政府支持的爭取安哥拉徹底獨立全國聯盟引發對立衝突，後演變成全國性內戰。結果親蘇的安人運獲勝，並掌握政權。由這時開始安哥拉政府和蘇聯結盟，而且實行一黨專政。)

malalitin tu ihekalay atu zumaay a natinengan