Aw-cow ney-lu
Aw-tali-ya lin-pang “Ing a kamu Commonwealth of Australia” ngangan Aw-ta-li-yalin, “Aw-cow Australia, nipasaadidi’ tu silit AU、AUS”, u tiniay i nutimulan pangkiw nu hekal nu saamisan, tu nuwalian pangkiw nu hekal tu nuwalian a tatengilan hungti ku pahecekay tu hulic, lyen-pang-ce a kanatal. hamin nu kanatal tungus nu Ta-yang-cow “ cayay ku cacayay a cow”, uyni a cow ahebal ku hekal, nuwalian pangkiw nu hekal sakatus nu ahebal atu hamin nu hekal tu sakaenem nu tabakiay a kanatal.
澳大利亞聯邦（英語：Commonwealth of Australia），通稱澳大利亞、澳洲（Australia，縮寫為AU、AUS），是一個位於南半球中北部、東半球東部的議會制君主立憲制、聯邦制國家。全國整體屬於大洋洲（並非自成一洲），是該洲面積最大、南半球面積第二大和全球面積第六大的國家。
Aw-co tiniay i Ta-lu i kasumamadan izaw k uku tademaw mueneng mauzip, nika katukuh 17 a se-ci nu paybalungaay a ziday kya maazi makay likut mitules tu syakay a tademaw, 18 se-ci sazikuzay a mihcaan malingatu mala u midebungay nu Ing-kow atu pipaydangan a kitizaan nu malubuay, zikuz zayhan maazih ku siacaay a ba’tuan mala u mabulayay a tademaw, makakadum tu mahiniay a kawaw.
澳洲所處之大陸在遠古時期即有人類居住生活，但其直至17世紀的大航海時代才被發現從而與外部人類社會接軌，18世紀末期始成為英國殖民及囚犯流放的地點，後因發現珍貴礦藏而成為移民、投資興業的熱點。
salaculan, miba’tu milungus tu sakasilacul, pahabay tu aadupen a kawaw, pahabay tu aalaan tu sacucuan a kawaw, piazihan miliwku atu pasubana’aya a kawaw uyni sakalisiwan nu kanatal u hecek nu nilaculan, zuma “mikalic i kulul nu size” atu “muenge i kazize ng nu miba’tuay u kamu nu kanatal.
經濟上，礦產資源開發、畜牧業、乳畜業、旅遊觀光以及中高等教育業等是該國獲得收入的支柱產業，素有「騎在羊背上」與「坐在礦車上」的國家之稱。
Aw-cow a Yincumi pasu tusa ku katuuday a binacadan, Aw-cu Ta-lu “atu pasu Ta-s-ma-ni-ya a subal ilabu ililis nu subal” a Yincumin atu Tuw-lye-s bayu a subal a Yincumin, u masazumaay a Me-la-ni-si-ya a tademaw kuheni, duduc tu piasip, Aw-cow-Taluay a tdemaw muenengay malingatu iayaw nu 5 emang katukuh 6.5 emang a mihcaan, itawya tademaw amin makay nu ayzaay a Tung-nan-ya miawas tuhekalay a sangaw atu pacena’ay I bayu a zaza malimad.
澳洲原住民包括兩個廣泛的群體：澳洲大陸（以及包括塔斯馬尼亞島在內的周邊島嶼）的原住民和托列斯海峽島民，他們是一個獨特的美拉尼西亞人。據估計，澳洲大陸的人類居住始於5萬至6.5萬年前，當時人們從現在的東南亞通過陸橋和短暫的海上通道遷移。
Imahini caay henay kaputita pinaay ku sabeleng nu malimaday nu tademaw hakay mala uyni ayzaay a ziday nu Aw-cow a tuas nu Yincumin. A-mu-tiay “Madjedbebe u pilimekan a ungcung nu Aw-co nu kasumamadanay a pihibangan nu tademaw. maazih ku nu sumamaday a ukuk nu tademaw, u mihcaan pakala tu ayaw nu 41000 a mihcaan.
目前還不確定有多少移民潮可能促成了這些現代澳洲原住民的祖先。阿納姆地的Madjedbebe岩石避難所被認為是澳洲最古老的人類棲息地。發現的最古老的人類遺骸，其年代約為41000年前。
hekal a lala’ 地理
Aw-cow tini i nutimulan pangkiw nu hekal, teban nu timul bayu atu In-tu a bayu, izaway nu Aw-cow talu atu Ta-s-ma-niya a kasasubal.Aw-cow u bayu am ku taliyuk, sawali timul silaed tu Ta-s-man a bayu atu mababelaw tu Niw-si-lan, nuamisan silaed tu Ti-won bayu atu To-lye-s a bayu atu Tung-ti-won, In-tu-ni-si-ya atu Pa-pu-ya-sin-ci nye-ya masasupaewang.
澳洲位於南半球、東半球，介於南太平洋和印度洋之間，擁有澳洲大陸和塔斯馬尼亞等島嶼。澳洲四面環海，東南隔塔斯曼海與紐西蘭為鄰，北部隔帝汶海和托列斯海峽與東帝汶、印度尼西亞和巴布亞新幾內亞相望。
Aw-cow macalap ku Ta-yang-cow u tukus amin, pulung nu hekal 769.2 emang pin-bang kung-li. likelikenan atu pangkiw nu likelikenan u hekal katukuh 340 emang pin-bang kung-li, pulung nu hekal macalap ku 445% pesen. masaliyuk nu bay uku Ow-co, matelek ku tukus atu bayu, u tanayu’ katukuh 36,735 kung-li.
澳洲佔有大洋洲絕大部分陸地，總面積769.2萬平方公里。沙漠和半沙漠面積達340萬平方公里，約占總面積的44%。澳洲四面環海，海岸線較為平直，長達36,735公里。
demiad satipan nu talakaway atu tukusay a likeikenan tungusay u akuti’ay ku demkiad nu likelikenan, makedal caay kaudad, kaudad nu mihcaan 100-300 kung-li dada’, saamisan tungusay u akuti’ay a nalinahuwan, kaudad nu mihcaan 1,000-2,300 kung-li, u sayadahay a kakitizaan nu hamin nu kanatal, uzuma tungusay u akuti’ay,nuwalian a sin-ing-lan a byu’ u timul tungusay tatudungay a akuti’ u kilakilang, u kaudad nu mihcaan 500~1,200 kung-li. palalecad tu akuti’ nu paymicaan saamisan 27℃, nutimulan 14℃
氣候上西部高原和內陸沙漠屬熱帶沙漠氣候，乾旱少雨，年降水量僅100-300公釐；北部屬熱帶草原氣候，年降水量1,000-2,300公釐，為全國多雨區，少部分屬亞熱帶；東部新英格蘭山地為南屬溫帶闊葉林氣候，年降水量500~1,200公釐。年均溫北部為27℃，南部14℃。
mauzipay 生態
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]Aw-cow hatu u mapangkiw u keladay anucaay u bukebukelalan, nika u hekal yadah ku mauzipay, pasu makay talakaway a apuyu’ay nu mulangaway katukuh caledesay a kilakilangan, i hekalay 17 ku micidekay nu mauzipay u sakayadahay a kayatal. Aw-cow yadah ku nu tizaay nu mitekeday nu mauzipay, lalekalan nu kasumamadanay nu Aw-cu-ta-lu, hekal tataytay mutize matenes tu, tu pihaceng ku kikasumad nu demiad.
澳洲大部分是半乾旱或荒漠地帶，但生態環境極為豐富，包括從高地的石南荒原到熱帶的雨林，為全球17個超級生物多樣性國家之一。澳洲許多生物是當地獨有，原因是澳洲大陸較古老、地理上長期孤立，和氣候極端多變。
Aw-co timul pangkiw a hekal u samacakatay a kanatal nu keyzay, i kitakit sacakatay a keyzay nu kanatal, 2023 a m ihcaan, Aw-cow a nipalumaan nipahabayan pulung nu aca pakala ntu 1.7 emang ok’k ku kalisiw, palalecad tu nu tademaw a nipaluman nipahabayan u aca apakala tu6,5 emang ku kalisiw. u Aw-cow sa i kitakit nu cacay a bataan u tabakiay a nikalukan nisanga’an a tuud patayza i nu taway a kanatal, atu enem ku tabakiay a nisanga’an a apuk a ba’tu patahal i zumaan a kanatal.
澳洲為南半球經濟最發達的國家，亦是世界經濟最發達的國家之一。2023年，澳洲國內生產總值約1.7萬億美元，人均國內生產總值約6.5萬美元。澳洲是世界十大農產品出口國和六大礦產資源出口國之一。
singangan tu mikacaway i kulul nu size, “mikacaw i miba’tuay a kazizengan, mikec ku lima tu habayay a kanatal”. Aw-co a gingku, bisiwbayay, atu mikawaway kalamlam satu macakat. Namahini, Aow-co nu miliwkuay a kawaw u saayaway nu hekal
被譽為「騎在羊背上的、坐在礦車上的、手持麥穗的國家。」澳洲的金融業，商業和服務業也極為發達。此外，澳洲的旅遊業也在全球名列前茅。
miliwku 旅遊
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u sakatulu nu nilacul sakahenulan zuma nu misakaputay, miliwkuay a kawaw i Aw-cowtabaki kalamkam sa macakat. zayhan salungan lalayan hekal atu sakasilacul tu kasatiman a aadipe atu mulangaway, cunus tu kacakat nu keyzay, Aw-cow mala u cayay kapawan a katayzan nu miliwkuay.
作為第三產業的重要組成部分，旅遊業在澳洲得到長足而迅速的發展。因為有著優美的自然風光和珍稀動植物資源，加之發達的經濟，澳洲成為讓人流連忘返的旅遊聖地。
angangan piliwkuan izaw ku piazihan tu misaigiay mudadiway nu Sye-li. Sye-li bayuay tabakiay a sangaw, Sye-li a picekulan “timul pangkiw nu hekal nu sakatusa nu talakaway a nipatizeng” kim bayu a tukus, tabakiay asasagoan, saamisan Ay-al a taku, Mu-al-pen a piazihan tu nalimaan, u lalekalan nu Yincumin a lala’ Ka-ka-tu piidangan nu kanatal atu lalangawan nu Yincumin Wi-lanci a tukuann.
主要旅遊景點有雪梨歌劇院、雪梨海港大橋、雪梨塔（南半球第二高建築）、黃金海岸、大堡礁、北艾爾湖、墨爾本藝術館、原住民發祥地卡卡杜國家公園及原住民文化區威蘭吉湖區等。
tademaw 人口
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]uyza i likisi u cayay picukaymasay tu lumeni’ay nu mikawaway, atu capiay a belaw In-tu-ni-si-ya a tademaw caay kalecad tu Mu-si-ke sabeleng sa malimad mahizaay A-mey-lika sabeleng sa malimad tayza I Aw-cow, satu Aw-coay a salengacay a tademaw palalecad katalakawan tu nu zuma malecaday tu mabulaway nu A-mey-lika a kanatal, Ya-cow a iluc caay kakatukuh tu 100 emang tu tademaw.
由於沒有使用黑人奴隸的歷史，以及近鄰印度尼西亞人並不像墨西哥人大量移民美國那樣大量移民澳洲，因而澳洲的白人比例遠高於與其同為移民國家的美國，亞洲裔不到100萬人。
hatu nu Aw-co nu salengacay a tademaw a tuas nu 19, 20 a se-ci nu malimaday nu Ing-kow. katuud tu ku makay zumaay a kanatal, Aw-cow atu Amey-lika malecad nu makay hekalay nu malimaday a tademaw palalecad hatu icuwacuwaay a kanatal, icuwacuwaay nu malimaday u sakatuuday nu katuuday.
多數澳洲白色人種的祖先是19、20世紀的英國移民。來自其他國家者也很多，澳洲與美國一樣是外來移民人口比例佔絕多數的國家，其外來移民數量更居世界第一。
lalangawan 文化
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]lalangawan文化
Aw-cow mililid nu zumaay a hekal, hina amadayum mapatelac mala likelikenan a lalangawan, saca u Aw-cow haymaw sa tu itizaay a kanatal u piliyas nu Ing-kow, imahini u Aw-cow micukelay tu lalangawan maka 1960 a mihcaan nu tahekal, mahicahicaay analimaan, nisultan dadiw atu kacudu lalangawan atu micukel tu lalangawan mitules tu kitakit, Aw-cow a lalangawan nu Yincumin atu micukelay nu Ow-cow a iluc nu salengacay a tademaw malecad t uku lalangawan, i zuma a kitizaan masa “lalangawan nu Aw-cow”.
澳洲受其地理位置影響，很容易被誤解成文化沙漠，然而由於澳洲逐漸與殖民母國英國的疏離，澳洲目前的主流文化自1960年代崛起，其各類的藝術、文學、音樂及電影等文化與世界主流文化接軌，澳洲原住民文化亦與主流的歐洲裔白種人文化同化，在一些領域形成了「澳洲文化」。