Bu-s buyu’
Bu-s buyu’富士山
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]Bu-s-san Lipun a kamu富士山ⓘ／ふじさん Fujisan” Lipun nu mibalatay miawas tu Cin-kang-syen atu San-li-syen nu mauzipay lamal buyu’, tini i Tang-cin satip nutimilan 80 kung-lian, u talakaw nu buyu’ 3775.63 depah, u satalakaway a buyu’ nu Lipun.
富士山（日語：富士山ⓘ／ふじさん Fujisan）是日本一座橫跨靜岡縣和山梨縣的活火山，位於東京西南方約80公里處，主峰海拔3776公尺，2002年8月（平成14年），經日本國土地理院重新測量後，為3775.63公尺，是日本國內的最高峰。
tukun nu Bu-s buyu’ kasienawan masaupu ku suleda, katukuh zuma a mihcaan tu 6,7 a bulad kya malananum, tungus nu mikuwanan u tiniay a kakitizaanay liwliw nu Bu-s syang-ken-i-tu nu kanatalay a piidangan. i
Bu-s buyu’ liwliw nu san-lu, kababenis u abesaay a taku, pulung nu ngangan Bu-s lima a taku, u singanganay nu Lipun piidangan a kitizaan. Bu-s buyu’ sepat ku angangan a sacumud nu tabuyu’ay, pasazuma u Bu-s pitaungan a sacumud, Si-co sacumudan,i-tyencang sacumud, Bu-s-ci-tyen “he-kow taku” a sacumudan, zuma ayaw tulu ku sacumud a tabuyu’ hatu i Cin-kang labu nu sakuwan.
Bu-s buyu’ singangan tu Lipun pay-min buyu’, namahiza u nu Lipun san-min san, i kasumamadan a nisulitan matangangan tu caay ku sakatus, caay u hu-ce, panganganen aca tu bu-lung-bung, hu-i aca u bu-ye. Maka sumamadan, uyni a buyu’ a ngangan i Lipun hina tahkal ku sumamaday a dadiw.BU-s buyu’ atu sakula, sin-kan-syen mapalecad mahiza nu Lipun a kanatal.
富士山不但名列日本百名山，同時也是日本三名山之一，在古代文獻中亦被稱為不二、不盡或是富慈，也經常被稱作芙蓉峰、富嶽或富岳。自古以來，這座山的名字就經常在日本的傳統詩歌和歌中出現。富士山與櫻花、新幹線並列為日本的國家象徵。
Bu-s buyu’ atu cyen-cin-sen-se u liwliw nu Bu-s byu’ i 2013 a mihca 6 a bulad 22 a demid I angil a sinkuan atu nalimaan tatenga’ tu mapili’ tu nu kitakitay lalangawan nu niliwanan a zaysang, saka 17 kitakitay lalangawan nu niliwanan a zaysang “saka13 nu kitakitay lalangawan nu niliwanan a zaysang” “syang-s-Bu-s” hamin nu kitakit kasa kitizaan singangan tu Bu-s buyu’.
富士山與淺間神社等範圍以富士山於2013年6月22日以精神信仰與藝術層面正式獲選列入世界文化遺產，是日本的第17個世界遺產（第13個世界文化遺產）。「鄉土富士」即遍布日本全國各地帶有「富士」名稱的山。
likisi a kapuwak nu silamalay buyu’ 火山噴發史
ayawa laed pakala tu 1 emang 1 malebut a mihcaan, sumamaday a Bu-s nu tukun satipad malingatu mapuwak yadah ku nipatahkal tu syen-u yen lalla’ malaba’tu. uyni maluminakay a ba’tu masa nu ayzaay a Bu-s buyu’ angangnan baluhay a Bu-s. zikuz, sumamaday a Bu-s atu baluhay a Bu-s i tukun masilac tu ku tuud,
距今大約1萬1千年前，古富士的山頂西側開始噴發出大量玄武岩質熔岩。這些熔岩形成了現在的富士山主體的新富士。此後，古富士與新富士的山頂東西並列。
ayaw pakala tu 2500-2800 a mihcaan tukun nu sumamaday a Bu-s tu pasazuma makay i bung-hwa a kawaw, malengat tu ku tabakiay a kapelad, sazikuzay u tuku nu Bu-s tu dadsa’ ku liwan. u nipiasip,laed tu 1 emang 1 malebut katukuh ayaw nu 8 lasubu a mihcaan tu 3000 a mihcaan, baluhay tukun nu Bu-s mahiza tu caay kaketun ku kapuwah tahkal ku malungusay a ba’tu. zikuz tukunay nayi’ ku baluhay akapuwah, nika u Cng-wi buyu’ atu Paw-yung buyu’an takinilan silamalay buyu’ sasawni mapuwah.
約2500-2800年前，古富士的山頂部分由於風化作用，引起了大規模的山崩，最終只剩下新富士的山頂。據估計，距今1萬1千年前到8千年前的3000年間，新富士山頂仍在不斷噴發出熔岩。此後，山頂部沒有新的噴發，但是長尾山和寶永山等側火山仍有斷斷續續的噴發活動。
likisi makayniay tu kapuwah izaw ku nisulitan, kung-yen 800 a mihcaan katukuh 802 a mihcaan “Lipun a kuyumi 19-21 a mihcaan” a kuyumi mapuwah”, atu 864 a mihcaan “Lipun cin-kwang 6 a mihcaan” a cing-kwang mapuwah. Sazikuzay mapuwah nu Bu-s buyu’ u i 1707 a mihcaan “Lippunpaw-yung 4 a mihcaan”, ayzaay u Paw-yung buyu’ nipatahkal tu wacah katukuh tu baliay a culil nu pabaway a bali, itawya u Cyang-hu “ayzaay a Tung-ci” sasaay a silamalay buyu’ masaupu tu ku anabu sepat hunan ku kibetul,
史上關於噴發的文字記載有：公元800年-802年（日本延曆19-21年）的「延曆噴發」，以及864年（日本貞觀6年）的貞觀噴發。富士山最後一次噴發是在1707年（日本寶永4年），這次由寶永山發出的濃煙到達了大氣中的平流層，在當時的江戶（現稱東京）落下的火山灰都積有4公分厚。
zikuz maazih tu ku silamalay buyu’ a ninel atu nikapuwah a wacah. migingkiway tu lala’ Bu-s buyu’ tungusa u mauzipay nu silamalay buyu’, nika piasip tu nikapuwah caay ku kakatalawan. Duduc tu Tung-cin ta-sye migingkiway tu ninel i 2004 a mihca 4 a bulad mikawaw micekiw mikingsa, I pabaw tu tuluay abuyu’ isasa izaw t uku sumamaday buyu’an. sakasepat kuyni a buyu’an mapangangan tu sadidi’ay i-ye.
此後仍不斷觀測到火山性的地震和噴煙，地質學家一般都將富士山歸類為活火山之列，但估計其爆發風險很低。根據東京大學地震研究所於2004年4月進行的鑽探調查，在上述的3座山體下仍存在更為古老的山體。這第4座山體被命名為先小御岳。
i kasumamadan Lipun a ziday a dadiw “wan-ye-ci”, yadah ku makayniay i Bu-s buyu’ a nisilitan, uzuma sn-pucezen nu apuyu’ay a dadiw ku singanganay. u wan-ye-cyaw-min uyaanaytu a nisulitan, ayza a ziday nisulita tu nu Lipun田子の浦ゆ うちいでてみれば 真白にぞ ふじの高嶺に 雪は降りける）,
在日本古代詩歌集《萬葉集》，有許多與富士山有關的文學作品，其中山部赤人的短歌最為著名：爲萬葉假名原文，現代日文寫作：田子の浦ゆ うちいでてみれば 真白にぞ ふじの高嶺に 雪は降りける）
taneng pawacay tu kapuwah nu Bu-s buyu’ a zidayan saayaway nikiluan tu nisulitan, u “si-ze-pen-ci” tudadan mikilu tu 781 a mihcaan tu “tin-ing-yen mihcaan” makay Bu-s buyu’ mapuwah tahkal ku anabuh nu silamalay buyu’. i pin-an a ziday misanga’ tu “cu-ci-u-i” makayni u nikiluan taneng a matineng tu tawyaay mauzipay nu silamalay a Bu-s buyu’.
能夠考證富士山噴發年代的最早的文字記錄，是《續日本紀》，書中記錄了781年（天應元年）從富士山噴出的火山灰。在平安時代初期創作的《竹取物語》有相關記載可以瞭解到當時的富士山是一座活火山。
Bu-s buyu’ a singku富士山宗教
Cyang-hu a ziday mukayakay tu Bu-s buyu’ i binawlanan madengdengay. amin ku bnawlan,. Binawlan amin sakay Bi-s buyu’ icelang ku singku, micidek I Cyang-hu paykitizaan yadah ku niatulan tu tanem. mahiniay “Bu-s tadem. uyza taneng micekul tu Bu-s buyu’ u lala’ ku sapisaupu nu tademaway a nisannga’an aadidi’ay a buyu’, i adidi’ay tukun nu buyu’ patizeng tu pantaay a sen-se pitaungan nu tademaw.
江戶時代，攀登富士山也在平民百姓中流行起來。平民們由於對富士山強烈的信仰，特地在江戶各地堆起了許多富士冢。所謂「富士冢」，就是在能夠眺望到富士山的地方用土堆起的人工小山丘，在山丘頂部也建有淺間神社供人參拜。
namahiza, caay katayza i Bu-s buyu’ taneng itini mitanam mukayayay tu Bu-a buyu’. Mahiniay Bu-s tanem yadah ku mapanganganay u “cyen-cyen-san” anucaay caw-syung-san”. uzuma makay kang-wan micekul tu Bu-s buyu’, patizeng tu cyen-cyen-sen-se nu ba’tuay paya a salisin.
因此，不能去富士山的人也能夠在當地體驗一下攀登富士山的感覺。這樣的富士冢很多被命名為「淺間山」或者「朝熊山」。另外從港灣眺望到富士山的地方，也有建立淺間神社的石碑的風俗。
mukayakay tu buyu’ 登山
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]Bu-s buyu’ paymihcaan 9 a bulad nu teban kastukuh 10 a bulad nu teban malingatu sisuleda, tukun nu buyu’ masaupu ku suleda, katukuh zuma a mihcaan tu 6 a bulad haymaw satu malananum, uzuma 7 a bulad nu teban mahiza tu sisuleda. Sakasa paymihcaan tu 7, 8 a buladan u sakapahay a puu’ a mukayakay tu Bu-s a buyu’, zuma a puu’an edepen ku buyu’ 8 a bulad yadah ku baliyus, sakapahay 7 a bulad mukayakay tu Bu-s buyu’.
士山每年9月中旬到10月中旬開始冠雪，山頂的積雪一直要到次年6月逐漸融化，有時候7月中旬仍舊會有殘雪。因此每年的7、8月份是攀登富士山的最佳季節，其他季節封山。而8月份颱風數量增多，故推薦7月中旬登山最為適宜。
kanahatu u talaka nu Bu-s buyu’ katukuh 3776 depah, nika kasa cumudan a tabuyu’ hatu I 2000 depah, sisa u madayumay tu, caay piecaw ku tademaw taneng tu mukayaka tya buyu’, paymihcaan pinaay a emang ku mukayakayay a tademaw tu Bu-s a buyu’, pangkiw ku tademaw malekuay tatukun nu buyu’. tabuyu’, makay u-he-mu katukuh tukud nu buyu’ tanektekay a tademaw 7 katukuh 10 a tatukuan ku nipalawpe tu tatukian, mudebu 3 katukuh 5 a tatukian ku nipalapes tu tatuki.
雖然富士山高達3776公尺，但是各登山口基本都在2000公尺以上作為起點，所以難度不算很大，普通人不加以訓練也能攀登，每年都有數萬人攀登富士山，約有一半人能夠登頂成功。上山從五合目到山頂正常人約花費7到10個小時，下山約花費3到5個小時。
katalawan muliyaw mabuwah 再次噴發危
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]ayzaay a mihcaan tatultul sa mabuwah, liwliw nu Bu-s buyu’ tini dada’ I 2021 a mihca 12 a bulad 3 a demiad uyni a demiad kina sepat tu t uku ninel, katuud ku maenepay tu nikabuwah. sakamu sa ku migingkiway sangaleb anuayaw a muliyaw aca tu tabakiay a ninel tu 9.0.
本近年來地震頻發，而富士山周邊區域僅在2021年12月3日這一天就發生了4次地震，意味著爆發的誘因變多了。更有學者稱在不遠的將來日本還會再次發生規模9.0等級的大地震。