Chenggong

Chenggong (Taitung)

Stoneumbrella

Chenggong

u sulit nu Hulam: 成功鎮

u sulit nu Lipun: 成功鎮（せいこうちん）

u sulit nu Amilika: Chenggong Township

u siwkay nu Chenggong

Chenggong a sakuwan ku Taitung. kumud nu kalesakan, 143.53 km². （kalesakan nu linpanti 65.53 km², kalesakan nu pawliwti 1.94 km²）, u kasabinawlan, 11,992 ku tademaw. u kasalumaluma’ sa, 4,552 ku luma’. ilabu nu kasaniyazu’ nu siyang sa, 7,208 ku ingcumin a tademaw. u kasabinawlan, Pakalatu 60%(Pangcah) ku kasabinawlan. u Pangcah ku sakalaniyazu’.

Taitung sa , u kamu nu Sakizaya sa u Pusung.

u Pangcah a kakitizaan

tuud ku Pangcah a tademaw itini, yadah ku Pangcah a niyazu' itini, tabaki tu ku niyazu.

u Sakizaya a tademaw

izawtu ku Sakizaya itini, caayhen pasumad tu ngangan nu Sakizaya, mananamtu kuheni tu Pangcah.

nikasakuwakuwan

Chenggong mala 8 a cuwen atu 14 ku niyazu’.

kina 14 a niyazu’ sa, Ciliksay（麒麟部落）, Torik（都歷部落）, Sa'aniwan（宜灣部落）, Kalahaay（民豐部落）, Kahciday（和平部落）, Madawdaw（麻荖漏部落）, Dadowacen（玉水橋部落）, Folalacay（小港部落）, Cirarokohay（芝田部落）, Tomiyac（重安部落）, Piyoxo（小馬部落）, Mararo’ong（美山部落）, Pisirian（比西里岸部落）, Paongaongan（八嗡嗡部落）.

Madawdaw a kenis (成功鎮)

成功鎮（阿美語：Madawdaw；客家話：Sṳ̀n-kûng-chṳ́n；臺灣話：Sîng-kong-tìn）是臺灣臺東縣的一個鎮，位於臺東縣東北部，北接長濱鄉，東臨太平洋，南與西隔海岸山脈與東河鄉相鄰，西北邊為花蓮縣富里鄉，地形呈長條狀，是臺東縣最長的海岸線，全鎮的面積有144平方公里，為全國面積第四大鎮，東部為狹小的海岸平原，西部為海岸山脈山區。地方通行語為阿美語。

Madawdaw a kenis “A-mis a kamu, Madawdaw, ngaynga a kamu Sṳ̀n-kûng-chṳ́n, Taywan a kamu, Sîng-kong-tìn” nu Taywan Pusung a kuwan, tini i Pusung a kuwan nuwalian nuwamisan, nuwamisan mitules tu kakacawan a kenis, nuwalian micapi tu walibayu, nutimulan atu satipan silaed tu sadipasan a buyu’ atu Fafokod a kenis malabelaw, satipan nuwamisa u Kalingku kunpo a kenis, masatanaya’ ku liwliw, nu Pusung a kuwan satanaya’ay a sadipasan, hamin a kenis u hekal izaw ku 144 pin-bang-kung-li, u hamin nu kanatal a hekal u saka sepat  tabakiay a kenus, nuwalian lekecuay adidi’ay a sadipasan a enal, satipan u sadipasan buyu’a buyu’ a kakitizaan. tiniay u A-mis ku kamu.

因太平洋海域有黑潮經過，所以漁業的資源非常豐富，是花東海岸線上最大的漁貨中心，由於漁業的蓬勃發展，也使成功鎮成為臺東縣內的第一大鎮，並因地理位置優良，成為台東縣的交通中心之一。

zayhan walibayu bayu izaw ku tabakiaya a liked micaliway, sisa u mibutingay yadeh ku nilaculan, nu Kalingku sadipasan u satabakiay kasaupuan nialaan a buting, uyza mibutingay mabuwah kunipalahad, uyza sa u Madawdaw a kenis mala nu Posong a kuwan labuu saayaway tabakiay a kenis, zayhan hekal a kakitizaan u sakapahay, mala u saupuan nu caculilan nu Pusung a kuwan.

kasumad nu lalay (歷史沿革)

成功鎮舊名「麻荖漏」，後名為「新港」，戰後始更名為「成功」，是東部最大的漁港。有關麻荖漏名稱的起源說法不一，但直到清朝末年此地仍為阿美族人聚落與耕作的所在。迄民國三十四年戰後初期，由於全國以「新港」為名之鄉鎮共有三處，省府為免混淆，則令分別更改名稱。本鎮賢達與行政首長認為新港之形勢頗似安平港，且鑑於新港發展源於北郊的成廣澳，而「成功」、「成廣」、「新港」三者臺灣閩南語音近，遂命名「成功鎮」至今。

Madawdaw a kenis malumanay a ngangan “ Ma-law-lu” zikuzan pangangan han tu “ Singko” , zikuzan nu ngangnayaw malingatu pasumad tu ngangan “Madawdaw” han, nu nuwalian u satabakiay nu pibutingan a minatu. pakayniay Ma-law-low a ngangan u lalengatan caay kalecad ku kamu, nika katukuh kahulaman tu sazikuzay tu a mihcaan tini izaw tu ku A-mis a tademawan mananel atu pikalukan a kakitizaan, min-kou tulu a bataan izaw ku sepat a mihcaan tu saayaway zikuzan nu ngangayawan hawsa, uyza hamin nu kanatal " “Singko” a pangangan tu kenis pulung izaw ku tulu a kakitizaan, u cenbu a caay kalawlaw, pasakamu mipasuma pasuma tu ngnangan. uynian a kenis singanganay a tademaw u sakakaay mikawaway tu cebu hicasa u Singko a kawaw mahiza u An-pin a minatu, piazih tu Singko lalekalan palahad a lalekalan nuwamisan a likut tu Cin-kwng-aw, u Madawdaw, Cini-kwang Singko tuluay nu Tawwan micapi tu ngiha nu layak a kamu,  zahked  tu ku nipangangan tu Madawdaw a kenis katukuh ayza.

hekal a lala’地理環境

liwliw a demiad (地形氣候)  

由於受板塊作用影響，使得成功鎮地形較複雜、崎嶇。南北狹長，東瀕太平洋，西側為草木鬱蒼峻岳連立的海岸山脈，地勢向東傾斜，大部分屬於山地或丘陵地。海岸平原狹小，僅成功一帶較寬廣，為花東海岸三大海階之一。成功附近的山稜屬於新港山稜，主要的山有白守蓮山、新港山、麒麟山，最高峰為新港山（標高1682m）也是海岸山脈的最高點。東部海岸地區在地形上可分為海岸及山嶺等二個地區,

namalilid nu penkuway, uyza u Madawdaw a kenis malalimuwa’ ku liwliw, malikaku’,. nutimulan saamisan tanaya’ likecu’, nuwalian micapi tu walibayu, satipan talakaw ku macebed ku buyu’ mitulin mutuseng tu sadipasan a byu’, u lala’ psawali matukinih, hamin nu  buyu’ a lala atu a puyu’ay a buyu’. sadipasa a enal adidi’ likecu, uyza dada’ Madawdaw ku saahebalal, nu Kalingku a sadipasn tulu ku tabakiay bayu lekad. Madawdaw capiay masakululay a buyu’ nu Singkuay masakululay a buyu’, angangan a buyu’ izaw ku Pisirian a  buyu’, Singko a buyu’, Cilinkesay a buyu’ satalakaway a buyu’ u Singko a buyu’ “ katalakaw 1682m” u satalakaway nu sadipasay a buyu’. nuwalian sadipasan a kakitian i liwliwan  izaw ku sadipasan atu buyu’an tusa ku kakitizaan.

海岸部分，有海灣、海岬、海灘、海崖之外，另有海岸階地、壺穴、隆起珊瑚礁及隆起岩石等特殊地形景觀；區域內最有名的自然景觀區為三仙台及石雨傘。

山嶺部分，地質上，海岸山脈稜線一帶為高聳堅硬的都巒山層，東側為富含火山岩質之巨石厚碎屑岩系的大港口層，形成低緩的丘陵區。

sadipasan makakilac, izaw ku malingangu’ay a bayu, madicemay a ba’tu, likenlikenan a bayu,, tepad a bayu , izaw henay ku sadipasan masatukalay a lala’, tiu’y buhang,  masapucu’ay a sansanguan atu masapucu’ay a ba’tu micidekay a azihan a liwliw, labu nu kenis u singanganay nu layanay a azihan a kakitizaan u Nawalian atu Aw’awan. buyu’an ,  izaw ku lalaan, sadipasan masakululay a buyu’an talakaw ateka’ satungduday ba’tu a buyu’, nuwalian yadah ku lamalay buyu’ a ba’tu a lala’tabakiay kibetulay malaslasay a ba’tu makutaay a satunduh, masa apuyu’ay dihkuay a buyu’an.

成功鎮屬熱帶季風氣候，氣候高溫多雨，溪流多但均流短水急，水量不穩，由西側的海岸山脈向東注入太平洋。年雨量2,100公釐，平均溫度23.8度。重要農產品有柑桔與柴魚等。

Mdawdaw tungusy u caledesay kabalian a demaad, u demiad caledes tunu udad sa, yadah ku liked nu sauwac nika malikid ku nanum a puyu’ a culil, caay ka hapinang ku kayadeh nu nanum,  satipan a sadipasan a buyu’ pasayza i nuwalian micumuntu tu walibabu’. paymihcaan kayadah nu udad 2,100 kung-li, palalecad tu akuti’ 23,8 pasintu. kahenuln a nipalumaan izaw ku mami atu niacakan a buting.

tademaw (人口)

成功鎮人口約有1.36萬人，為臺東縣人口第三多的行政區，僅次於臺東市、卑南鄉。其人口密度僅95人/km²，在全國所有的鎮之中，人口密度倒數第三，僅高於花蓮縣鳳林鎮、玉里鎮。

Madawdaw a kenis u tademaw pakala tu 1,36 mang ku tademaw, i Pusungay a tademaw sakatulu a katuuday nu pikawawan a kakitizaan, uyni dada’ i Pusung a tuse, Puyuma a kenis zuma a ka katuud nu tademaw pakala tu 95 dada’ ku tademaw /km² , i hamin nu kanatal hamin a kenisan, u katuud nu tademaw pasazikuzan miasip u saka tulu, uyni dada’ ku talakaway tu Kalingku  akuwan Cingaloan a kenis, Poseko a kenis.

kakitizian a niyazu’ (地方聚落)

成廣澳在1920年之前向來是本區的行政軍事中心，1920年之後行政經濟中心轉移至新港，成廣澳又相對於新港規模模較小，故稱小港。

Cin-kuw-aw i ayaw nu 1920 a mihcaan nu tiniay a kakitizaan u kasaupuan mikawaw tu kawaw nu hitay, 1920 a mihcaan hawsa kasaupuan nu sakikalisiw maniyul mabulaw tayza i Singko, Cin-kuw-aw adidi’ aca panganga han tu Folalacay.

Cinkuwangaw (成廣澳)

成廣澳具有天然港灣的地理條件，早年是花蓮、卑南（今台東）兩港外，最重要的港口，位於阿美族聚落與平埔族聚落之間，具有市場中地之便，漢人從事貿易並在此定居，成為當地唯一的漢人聚落。

Cinkuwngaw izaw ku lahaday sangangu’ a minatu, nu hekal a kasahini, i ayaw a mihcaan u Kalingku, puyuma “ ayzaay a posong”  likut nu tusaay a minatu, u sakahenulan sacumud nu minatu, tini i A-mis kananelan a niyazu’ laed nu kananelan nu Pin-pu-cu a niyazu’, izaw ku iciba lihalay, Layak a tademaw mikawaway tu patumaliway atu tiniay mananel, mala u tiniay cacayay nu kananelan nu Layakay a niyazu’.

Singku (新港)

新港市區的發展在1920年前後為關鍵期，先後有大型輪船停靠、通往台東的道路完成，1921年支廳移往新港，1922年起相繼實施的排水溝工程、給水水道工程、計畫道路、新港支廳廳舍等都市計畫的工程，新港成為海岸線的行政、商業中心。

Singku a kenis palahad i 1920 a mihcaan u sakahenulan a mihcaan, saayaw izaw ku tabakiay a balunga’ pasasa, pasayzaan i Posong a zazan malepun tu, 1921 a mihcaan u pisakawan nu cenbu malimad tayza i Singku, 1922 a mihcaan  malingatu kakilul a misang’ tu cilis pasilsilan nu nanum, sapananu pisilsilan nu nanum a kawaw, lekakawa tu zazan, Singku pisakawan nu cenbu a kakitizaan tuse lekakawa a kawaw, u Singku mala u sadipasan kasaupuan nu pikawawan nu cenbu, misiwbanay tu tuud.

成功漁港的完工使新港市區的發展更加快速，商店種類及產業組合數量有明顯增加。戰後新港市區的發展由1922年的新港都市計畫對照，

Madawdaw nu mibutingay a minatu malepun tu ku pisanga’ u Singku a kenis kalamkam kunikalahad, pitinamay a lamangan atu nilaculan papulung tu kayadah mahapinang kunikacunus. zikuzan nu ngangayaw Singku a kenis u palahad i 1922  a mihcaan Singku a kenis  palalecad tu lekakawa.

kakenis pikuwanan tu kanatal(行政區劃)

1946年行政區名為臺東縣新港區新港鄉，當時臺東縣內僅有臺東一個鎮級行政區，而關山與新港為鄉級行政區，實與發展情況不符，便將區署所在地改為鎮，又因新港與彰化、嘉義兩縣內之新港同名，將新港改名成功，是為成功鎮。

1946 a mihcaan pikuwanan nu cenbu a kakitizaan ngangnan u Posong a kuwan Singko a kakitizaan Singko a kenis, itawya u Posong a kuwan i labu uyza dada’ Pusung cacayay a kenis sakawawan nu cebu akakitizaan, Lilong atu Singko nu kenisay a sakawawan nu cebu a kakitizaan, tatenga’ atu palahad a kawaw caay ka lecad, uyni a kakitizaan cebu a sakuwan pasumad han tu kenis, zayhan u Singko atu Cang-huw, Cya-i labu nu tusaay a kuwan malecad tu Singko a ngangan, maleku ku nipasumad Singko a ngangan, mala u Singko kenis tu.

minatu (港口)

成功漁港：又名新港漁港，與富岡漁港為臺灣東海岸近海漁業的重要基地，屬第二級漁港，以海產及柴魚聞名。小港漁港基翬漁港。

Madawdaw pibutingnan a minatu, singangan aca tu Singko pibutingay a minatu, Kakawasan a minatu nu Taywan a sadipasan macapiay nu mibutingay kahenulan kakitizaan, u saka tusa lekad pibutingan a minatu, nu bayuay nialaan a lami’ maacakay a buting a singangan. adidi’ay minatu nu mibutingay Ci-huy mibutingay a minatu.

namakayniay a nasulitan nasakamuan atu natinengan

• 內政部戶政司全球資訊網
• 原住民族委員會全球資訊網統計資料
• 成功鎮