Ma-ke-s.Pu-lang-ke
kakiliman[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
Ma-ke-s.Ka-al.En-a-te.Lu-te-wi-si.Pu-lang-ke “kamu nu Te-kow, Max Karl Ernst Ludwig Planck,Tekow pangiha, [maks ˈplaŋk] （ⓘ） 1858 a mihca 4 a bulad 23 a demiad-1947 a mihca 10 a bulad 4 a demiad”, Te-koe u-li sye-cya, lngan-ce-sye palekalay a tademaw. makaazih tu neng-lyang-lyang-ce pakala tu 1918 a mihcaan tu No-pey-al u-li-sye a kawlah “1919 a mihcaan pakawlah”. Kasingangan ci Pu-lang-ke hina i 2019 a mihcaan mapaliyaw patatungus tu angangan sakaput,namahini iza henay singanganay a ke-sye kawlah,situngusay atu sye-huy.
馬克斯·卡爾·恩斯特·路德維希·普朗克（德語：Max Karl Ernst Ludwig Planck，德語發音：[maks ˈplaŋk] （ⓘ）；1858年4月23日—1947年10月4日），德國物理學家，量子力學的創始人。以發現能量量子獲得1918年度的諾貝爾物理學獎（1919年頒發）。以之為名的普朗克常數於2019年被用於重新定義基本單位，此外還有以之為名的科學獎座、機構和學會。
nilaculan[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
ci Ma-ke-s.Pu-lang-ke lecuh i 1858 a mihca 4 a bulad 23 a dimiad nu Ci-al, u sakatusa acawa nu wama ina ci Ay-ma.pa-ci-si “Emma Patzig” 1821 a mihcaan-1914 a mihcaan” a nilecuhan,nisi-lian a nipangangan ci Ka-al.en-s-te.Lu-te-wi-si.m-Ke-S.Pu-lang-ke,zuma a nipangangan ci Ma-ke-s han, uyni satu ku ngangan ni Ma-ke-s katukuh kapatayan niza.
馬克斯·普朗克出生於1858年4月23日的基爾，是父親的第二任妻子母親埃瑪·帕齊希（Emma Patzig，1821年－1914年）所生的，他受洗及賜名為卡爾·恩斯特·路德維希·馬克斯·普朗克，其賜名的名稱簡稱為馬克斯，而馬克斯也沿用此名直到他過世。
ci Pu-lang-ke iza henay ku zuma enem a calekakaan zuma sepat a wawa ci He-al-man “Hermann”Si-al-te-cya-te “Hildegard”, A-ta-al-pey-te “Adalbert” atu ci Aw-to “Otto” u sakatusa acawa nu wama a nilecuhan, saayaway acawa nu wama tatusa ku nisubelidan tu wawa ci Bu-ke “Hugo” atu ci Ay-ma “Emma”.
而普朗克他還有另外六個兄弟姐妹，其中四個孩子赫爾曼（Hermann）、希爾德加德（Hildegard）、阿達爾貝特（Adalbert）和奧托（Otto）是父親的第二任妻子所生的，而父親的第一任妻子留下了兩個孩子胡戈（Hugo）和埃瑪（Emma）。
Pu-lang-ke i Ci-al mauzip tu kawawan a mihcaan tu saayaway tu pinaay a demoiadan, saayawasy anizateng niza i 1864 a mihcaan Pu-tan a kalalaisan, Pu-lu-s-Aw-ti-li pulung a hitay micumud I Ci-al. 1867 a mihcaan hamin nu luma’ malimad tayza i Mu-ni-hey, Pu-lang-ke i Mu-ni-hey a Ma-ke-si-li-an-win-li-cung-sye micudad, itiza malilid nu su-sye-cye Aw-s-ka.bung.mi-le “Oskar von Miller” zikuz mala u patizengay a tademaw nu Te-i-ce a pow-u-kwan” nu palekalay, makeliday ku masakapahay henay a Ma-ke-s matineng u uzip manamuh tu sakay su-sye.
普朗克在基爾度過了他童年最初的幾年時光，他最早的記憶便是1864年普丹戰爭期間，普魯士奧地利聯軍進入基爾。1867年全家搬去了慕尼黑，普朗克在慕尼黑的馬克西米利安文理中學讀書，在那裡他受到數學家奧斯卡·馮·米勒（Oskar von Miller，後來成為了德意志博物館的創始人）的啟發，引起青年時期的馬克斯發現自己對數理方面有興趣。
ci Pu-lang-ke i 1874 a mihcaan i Mu-ni-hey malingatu tu u-lusye a picudad niza. ci Pu-lang-ke mamin a ke-sye a kawawan uyza kinapina a pigingkiw i Ye-li a caculculan malepun, migingkiw tu cin-ci i picunus tu akuti’ zikuz pow-cung a kalupisak, nika ci Pu-lang-ke dadawa u pigingkiw pasayza tu li-lun-li-sye.
普朗克在1874年在慕尼黑開始了他的物理學學業。普朗克整個科學事業中僅有的幾次實驗是在約利手下完成的，研究氫氣在加熱後的鉑中的擴散，但是普朗克很快就把研究轉向了理論物理學。
1877 a mihcaan katukuh 1878 a mihcaan, ci Pu-lang-ke maniyul tayza i Pow-lin micudada, i singanganay a u-li-si-ye-cya He-al-man. Bung.Hay-mu-he-ce, Ku-s-ta-bu.Low-pow-te.Ke-si-he-bu aci su-sye-cya ci Kal.wiy-al-s-te-las a caculculan minanam. makayniay ci Hay-mu-he-ce Pu-lang-ke namahini ku pisilit, “ayaw a micudad ciniza nacaay pisakapah milasul, picudadan pasubana’ sapatupatut sa ku kamu, hina patelac ku piasip, tibahaw sa ku micudaday a micudad.” “Te-wen uyaan a sulit, nie richtig vorbereitet, spricht stockend, verrechnet sich ständig, langweilt seine Hörer.” pakayniay ci Ke-bu-he-bu, Pu-lang-ke a nisulitan, “mahapinang ku pisakamu niza tu cudada, nika tibahaw sa.” “Te-wen uyaan a sulit, sorgfältig ausgearbeitete Vorlesung, jedoch trocken und eintönig.”
1877年至1878年，普朗克轉學到柏林，在著名物理學家赫爾曼·馮·亥姆霍茲、古斯塔夫·羅伯特·克希荷夫以及數學家卡爾·魏爾施特拉斯手下學習。關於亥姆霍茲，普朗克曾這樣寫道： 「他上課前從來不好好準備，講課時斷時續，經常出現計算錯誤，讓學生覺得上課很無聊。」（德語原文：nie richtig vorbereitet, spricht stockend, verrechnet sich ständig, langweilt seine Hörer.） 而關於克希荷夫，普朗克寫道：「他講課仔細，但是單調乏味。」（德語原文：sorgfältig ausgearbeitete Vorlesung, jedoch trocken und eintönig.）
namahiza, ci Pu-lang-ke dadawa tu aci Hay-mu-he-ce, patizeng tu balucu’ay a kapahay a cabay. Ci Pu-lang-ke angangan makay Lu-taw-bu.Ke-law-siw-s a nisulitan uzip ku minanam, uyni malilid tu kahenulan a tademaw ze-li-sye ci tyen-ci, ze-li-sye li-lun mala sakay kitizaan mikawaw ni Pu-lngke.
即便如此，普朗克還是很快與亥姆霍茲建立了真摯的友誼。普朗克主要從魯道夫·克勞修斯的講義中自學，並受到這位熱力學奠基人的重要影響，熱學理論變成為了普朗克的工作領域。
1878 a mkihca 10 a bulad, Pu-lang-ke i Mu-ni-hye malepun tu ku seking kalasaydan, 1879 a mihca 2 a bulad pabeli tu ciniza tu pow-se-lun-wn “makayniay icelang nu akuti’-sye sakatusa a tin-li” “Über den zweiten Hauptsatz der mechanischen Wärmetheorie”, satu pacena’ ciniza tayza ayaw i Mu-ni-hey a nikitizaan a cacudadan, itiza pasumana’ tu su-sye atu u-li-sye. 1880 a mihca 6 a bulad u lun-wn “pasayza kalecad a u-ce i cayay kalecad ku akuti’ " “Gleichgewichtszustände isotroper Körper in verschiedenen Temperaturen” pakala tu matinengan pasubana’
1878年10月，普朗克在慕尼黑完成了教師資格考試，1879年2月遞交了他的博士論文《關於熱力學第二定律》（Über den zweiten Hauptsatz der mechanischen Wärmetheorie），而後他暫時回到之前在慕尼黑所待的學校，並在那教數學及物理學。1880年6月以論文《各向同性物質在不同溫度下的平衡態》（Gleichgewichtszustände isotroper Körper in verschiedenen Temperaturen）獲得大學任教資格。
kabalakian a mihcaan[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
zikuz pahezek tu sakatusa a kalalais, i pikelid ni En-s-te.te-al-sow “Ernst Telschow”, Wi-lyen hungti matineng i nuayawan nu kakama ci Tin-ken amuliyaw patizeng, ci Pu-lang-ke ku situngusay tu wiyen huy-cu-si,1946 a mihca 4 a bulad 1 a demiad makay Ing-kow mapaydang taluma’ay anipakutayan ci Aw-to.haenan. uyza macalap nu Ing-kowtizaay a ce-hu saicelang sa pakutay ngangan nu sye-huy,uyni a sye-huy i 1946 a mihca 9 a bulad 11 a demiad sumad tu ngangan Ma-ke-s.Pu-lang-ke-sye-huy han, palangangan han tu cu-si ci Pu-lang-ke.
二戰結束後，在恩斯特·特爾朔（Ernst Telschow）的領導下，威廉皇帝學會在哥廷根得到重建，由普朗克擔任其委員會主席，1946年4月1日由從英國獲釋回國的奧托·哈恩接替。由於英國占領當局堅持要更換學會的名稱，該學會於1946年9月11日改名馬克斯·普朗克學會，普朗克被任命為名譽主席。
kanahatu yadah tu ku kabiyalawan tu katanektek nu uzip, ci Pu-lang-ke mahiza tu tacuwacuwa a kitizaan mikawaw mitaliyuk papelu.1946 a mihca 7 a bulad, ci Pu-lang-ke mala u saayaway anitakus nu Te-kow a tademaw, milihiza tu hungti luma’ sye-huy mikining pilecuhan ni Sen-tun tu 300 a mihcaan a kalimulak. 1947 a mihca 10 a bulad 4 a demiad, ci Pu-lang-ke namapulin atu kinapina makahung tu zikuz a adada patay satu, katukuh 89 ku mihcaan.
雖然受到越來越多的健康問題的困擾，普朗克仍舊前往各地進行巡迴演講。1946年7月，普朗克作為唯一一位被邀請的德國人，參加了皇家學會紀念牛頓誕辰300周年的慶典。1947年10月4日，普朗克因跌倒和多次中風的後遺症而去世，終年89歲。