Makatawcu
Makatawcu馬卡道族[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
馬卡道族（Makatao、Tao）為臺灣原住民族的一支，屬於南島民族，分佈在台灣最南部之嘉南平原（包含高雄）和屏東平原一帶，往昔聚落為鳳山八社，包含大傑顛社等社，過去被分類為熟番、平埔族；台灣東部的花蓮、台東也有來自西部遷入的馬卡道族。馬卡道族為目前全臺最大之台灣未識別民族，僅屏東縣等地方政府承認。
Makatawcu ‘Makataw,Tao” nu Taywan Yincumincuay, tungusay natimulan subal a mincu, maliwaliwah i Taywan u satimulay a Ciya-nan a enal “pasuTakaw” atu Pintung enal a kakitizaan, iayaw a niyazu’ u Bung-san-pa-se, pasu Ta-cye-tin-se, kasumamadan pasasuma’ han u su-ban, Pinpucu, Taywan nuwalian a Kalinku, Pusung izaw ku makay satipay mabulaw tayza i Makataocu. imahini u Makatawcu i Taywan u cayay katinengan a binacadan, uyza Pintung a kuwan cenbu dada’ ku patatenga’ay.
kakiliman[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
pasazuma tu binacadan族群分類
日治時期的早期研究認為馬卡道族是西拉雅族的亞族，例如語言學者小川尚義等。也有學者將其獨立分出，如伊能嘉矩及移川子之藏等人。馬卡道之名首見於伊能嘉矩著作《台灣踏查日記》，1900年8月，伊能氏訪問屏東老埤部落的頭目潘乾坤，採集到的口碑如下：
kaLipunan saayaway nu migingkiway hinisa u Makatawcu nu Sirayacuay a Yacu, tinaku pasubana’ay tu kamu ci Syaw-cwan-sang-i. izaw ku pasubana’ay teked a katinengan’, mahiniay ci I-neng-cya-ci atu ci I-cwan-ce-cang a tademawan. Makataw a ngangan saayaway maazih nisuitan ni I-neng-cya-ci tu “Taywan-ta-ca zeci”, 1900 a mihcaan 8 a bulad, ci I-neng a tademaw mipalita tu Pintung Law-pay niyazu’ a tumuk ci Pan-cyen-kun, nialaan tunikamu mahiniay isasa.
nilacul[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
我們這一族叫 Makattao 人，原來和台南方面的平埔仔（Siraiya）是同一祖先傳下來的。我們居住在以鳳山方面為中心的平原，⋯⋯後來我們在清朝統治時代歸化，這時候族人分散幾個蕃社，最後遇到閩族的侵佔，族人各自退到偏僻的地方生活。
荷蘭時期的傳教工作文獻指出馬卡道族人並不懂西拉雅族新港語。
ami uyni a binacadad Makattao a tademaw, uyaan atu Taynanay a Pinpu a tademaw “Siraiya” u malecaday ku tuas a nipadutusan. u eneng niyam i Bung-san enal, satu ami i kahulaman tu pikuwanan a ziday palahulame, ayzasatu u binacadan maliwasak tu pinaay a niyazu’an a binacadan, sazikuzay malikeluh tu picalap nu Layak, u binacadan sateked tazazikuz tayza masainakaay a kakitizaan mauzip. Helan a zidayan nisulitan nu lindusi tu Makatawcu caay katineng tu Sirayacu Sin-kang a kamu.
tademaw人口
馬卡道族人丁眾多，荷治時期的幾次記錄都有萬人以上，比西拉雅族、噶瑪蘭族都要的多。後因瘟疫或遷移，人口略有增減。如1655年《荷蘭時代的番社戶口表》記載，屏東地區有平埔族9,145人。清代高拱乾所著之《台灣府志》（1694）提到八社土番男婦三千五百九十二口，紀載了壯年男女社民的人口數。
Makatawcu katuud ku tatama, Helan a zidayan pinaay tu ku niciluan paka mang tu ku tademaw, kikatuudan ku Siraya’, Kebalan. zikuz zayhan nasilibung anucaay mabulaw, macunus masele ku tademaw. mahini i 1655 a mihca “Helan a ziday nisulit i “kucumibu niyazu’ nu Yincumincu”, Pintung a kakitizaan izaw ku Pinpucu 9,145 ku tademaw, kahulaman nisulitan ni Kaw-kung-cyen tu “Taywan bu-ce” “1694” musakamu tu Pa a niyazu’ Taywan nu Yincumincu a tatama tatayna u tademaw 3,592, nisulitan tu masakapahay a tatama tatayna a tademaw.
國民政府遷台後，取消熟番的註記，導致目前人口數不明。但應不少於日治時期之馬卡道族人口數，若以佔人口之比例來看，可能超過五萬之多。現今，高樹鄉泰山村、內埔鄉老埤村、中林村及萬巒鄉萬金、赤山村等地都是兩千人左右之大村落，欲調查確切人口數，或許可以從此幾地之人口變化著手。今日屏東縣政府與花蓮縣富里鄉開放馬卡道族的身分申請，以日治時代之熟番註記為依據，惟族群意識不高，僅1803人登記（2017）。
Kow-min-ce-bu namabulaw i Taywan hawsa, palasawad tu nipabacuan tu Taywan a Yincumin, imahini caay tu kahapinang kunipiasip tu tademaw. nika caay kikayadahan tu nu kaLipunan a tademaw nu Makatawcu, anu piazih palalecad tu tademaw, hakay macaliway ku lima a mang kakatuud, ayza, Kaw-su-syang a niyazu’ Tay-san a niyazu’, Nye-pu a niyazu’ Law-pey a niyazu’, Cong-lin a niyazu’ atu Wan-lan a niyazu’ Wan-cin, Ce-san a niyazu’ a lala’ hatu tusa malebut kakatuud ku tademaw Ta-cun a niyazu’, nikinsaan a palucek tu tademaw, hakay taneng makay tiniay tu pinaan a kitizaan tu kikasumad nu tademaw a malingatu. ayza Pintung a kuwan cebu atu Kalinku Pailasan a niyazu’ pabinawlan tu Makatawcu tu misinsi pangangan tu binacadan, kaLipunan a ziday Taywan a Yincumin miduduc tu nipabacuan, caay ka talakaw kunizateng nu Makatawcu, 1803 dada’ ku panganganay “2017”.
zikuc服飾
馬卡道衣服以苧麻、鹿皮、木槲草的莖為上衣，配戴琉璃、貝板、瑪瑙、銀、銅鈴……等裝飾品。另外，平埔族群舉行祭祀時會佩戴花環，現在西拉雅與馬卡道族人在祭典中，仍會佩戴花環，馬卡道人以海芙蓉與萬壽菊為主，有時再插幾根羽毛來製作花環。
Makataw a zikuz u muwa, banges nu ngabul, mu-hu-lutuk akaway a zikuz, sikazali tu liw-li, pey-pan, manaw, ging, tung zelingzeling a kazalian. zuma, Pinpucu palekal tu salisin hawsa cisabuud tu balu, ayza u Sirayacu atu Makatacu i pisalisinan, mahizaa tu sisabuut tu balu, u Makataw angangan u hay-bulung atu wan-su-balu, uzuma mipahecak tu banuh a misanga’ tu masaluyukay a balu.
lisin信仰
主要為「老祖信仰」及類似西拉雅族「祀壺信仰」的「矸仔佛」。「矸仔佛」或稱「矸仔」，是以小瓶子、小酒瓶為形象，瓶子全用紅布包住，並插一些芙蓉、萬壽菊等就近可取的植物。在原住民族備受歧視的年代，許多族人會供奉「太上老君」作為「老祖」的替代。
anganganu “misalisin tu tuas” mahizaay u Sirayacu “misalisi tu puduk” tu “kan-cay-buo”. “kan-cay-buo” anucaay “kan-cay” han u adidi’ay a landaway, masaadidi’ay ladaway a epah, u ladaway haminu u sumanahay a dawa ku sapitabu, pahcek han tu bu-lung, wan-su balu icapi miala tu mulangaway. i pisakinihan tu Yincumincu a ziday, katuud ku misalisinay nu binawlan “tay-sang-law-ciwn” pala u sapakutay tu “tuas”.
ciya-hey-pu加蚋埔
將祖靈稱為「Amu」，並供奉七姊妹與其契子，而非「阿立祖」，後來是頭社公廨乩童來後，才開始稱此神為「阿立祖」，移植了西拉雅族的文化。目前往「阿姆祖」正名方向努力。
u tuas pangangan han “Amu”, misalisin tu pitu malekakanaay atu nisawawaan, caay ku “A-li-cu” zikuz tayni ku misatangkiay nu biyu hawsa, kya malingatu uyni a Di’tu u “A-li-cu han”, milimad patayza i Sirayacu a lalangawan. imahini pasayza “A-mu-cu” paicelang panganga”.
ayza現在
馬卡道族現今和台灣大多平埔原住民族群一樣，文化大多消失或被漢族同化，但是依然有馬卡道族的族人存在，在高雄、屏東地區也可以找到一些小鎮、村落依然有馬卡道族的祭典。
Makatawcu ayza atu Taywan hatu malecad tu Pinpucu, mahaminay tu malawpes ku lalangawan mala Layak tu, nika mahiza izaw tu ku Makatawcu, i Takaw, Pintung a kakitizaan taneng matepa ku zumaay adidi’ay a niyazu’, niyazu’mahizatu izaw tu ku Makatawcu a lisin.
現在台東加走灣長濱鄉忠勇部落約有500名馬卡道族族人，據考查大約在1851年左右從屏東赤山、萬金翻山越嶺到台東加走灣長濱鄉，推斷在1860年左右到達定居。近年來許多馬卡道族族人積極重振族群文化，並建置文物室，如高樹鄉泰山國小於校內設置馬卡道文物館，盼喚起族人的認同，期望能尋求正名。
ayza i Pusung Kakacawan Cang-pin Sadita’an a niyazu’ pakala tu 500 ku tademaw nu Makatawcu, duduc tu nikinsaan hakay i 1851 a mihca makay Pintung Ce-san, Wan-cin mukayakaya tu buyu’ katukuh i Pusung Kakacawan Cang-pin a niyazu’, pizateng i 1860 a mihca a katukuh i kana’nengan. ayzaaytu a mihcaan katuud ku Makatawcu laluk palekal tu lalangawan nu binacadan, patizeng tu pipazengan tu tuud nu lalangawan, mahiniay u Kaw-su a niyazu’ Tay-kow adidi’ay a cacudadan i cacudadan patizeng tu pipazengan tu tuud lalangawan nu Makataw, apalekal tu nipalatatenga’ nu binacadan, maydih amilunguc pangangan.