Mi-kay-lang-ci-low
Mi-kay-lang-ci-low “ kamu nu I-ta-li, Michelangelo / pangiha nu I-ta-li, “[mikeˈlandʒelo], 1475 a mihca 3 a bulad 6 a demiad-1564 a mica 2 bulad 18 a demiad”, hamin nu ngangan Mi-kay-lang-ci-low,Ti.Low-tow-wi-ke.Pow-nw-low-ti.si-mung-si “Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni”, u imi Mi-kaw-an-ce-low Mi-kay-lang-ci-low,Mi-kaw-an-ce-nu, nu I-ta-li win-yi kacumelakan a ziday u samatinenga’, mitesekay nitu’tuan patizengay sayhu, mitesakay mikulit, ce-sya-cya atu misanga’ay tu dadiw a tademaw, ci Li-aw-na-tow.Ta-won-si atu ci La-pye-al. sen-fu-aw a ngangan “ tulu ku katineng u nisulitan kamulaw ku nalimaan” u tanektek salungan nu tademaw a singangan, u pitudung mikuli tu kidebu a heci nu uzip nu tatayna.
_Brighter_version.jpg)
米開朗基羅（義大利語：Michelangelo / 義大利語發音：[mikeˈlandʒelo]，1475年3月6日—1564年2月18日），全名米開朗基羅·迪·洛多維科·博納羅蒂·西蒙尼（Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni），又譯米高安哲羅,、米開蘭基羅、麥開蘭基羅、米高安哲奴，是義大利文藝復興時期傑出的通才、雕塑家、建築師、畫家、哲學家和詩人，與李奧納多·達文西和拉斐爾·聖齊奧並稱「文藝復興藝術三傑」，以人物「健美」著稱，即使女性的身體也描畫的肌肉健壯。
nitu’tuan nisanga’an niza tu “Ta-wiy a nisatademaw” singangan i kitakit, May-ti-ci a ngangasawa nuayawan nu tadem a “kulit”, “ labii”, “salalal,” “sandeb” sepat ku nitu’tuan tu nisatademaw micidek ku nizateng, caay kuy dada’ u singanganay a nitu’tuan tu nisatademaw iza henay “Mu-si nisatademaw”, “Ta-nu-li” u singannganay anikulitan niza sa u “Ban-ti-kan-su-s-tin-syaw-tang a “cwang-se-ci” tukung kulit atu cabeng kulit “sazikuzay a pisaybang”
他的雕刻作品「大衛像」舉世聞名，麥第奇家族墓前的「晝」、「夜」、「晨」、「昏」四座雕像構思新奇，此外著名的雕塑作品還有「摩西像」、「大奴隸」等。他最著名的繪畫作品是梵蒂岡西斯汀小堂的《創世紀》天頂畫和壁畫《最後的審判》。
miseyki henay ciniza atu talaayaw patizeng tu Low-ma-sen-pow-li-ta-tyen, miseyki misanga’ tu cyaw-cong-zu-lye sakatusa hungti a tadem. ci
Mi-ki-ci-low mabalucu’, micidek caay pipulung, atu ci Ta-win-si aci La-pay-al caay kasukapah, hina paculi ciniza atu ci En-cuan, nika nikauzipan niza maydih masadimel a kapah ku nalimaan, pacici’ tu nu uzipay nizateng tu nalimaan. ci Mi-ki-ci-low i 1475 a mihcaan lecuhan i Bow-low-lun-s kapulung a kanatal Ka-pu-lye-say, 1563 a mihcaan i Laow-ma mapatay, itawya 88 ku mihcaan. u wayway mahiza malilid ku sakatulu a lasubu a mihcaan ku tesek nu nalimaan niza.
他還設計和初步建造了羅馬聖伯多祿大殿，設計建造了教宗儒略二世的陵墓。米開朗基羅脾氣暴躁，不合群，和達文西與拉斐爾都合不來，經常和他的恩主頂撞，但他一生追求藝術的完美，堅持自己的藝術思路。米開朗基羅1475年生於佛羅倫斯共和國卡普雷塞，1564年在羅馬去世，時年88歲。他的風格影響了幾乎三個世紀的藝術家。
i Low-ma在羅馬
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]1496 a mihca 6 a bulad 25 a demiad, Mi-kay-lang-ci katuh i Low-ma, itawya 21 ku mihcaan cniza, lecad a mihcaan 7 a bulad 4 a demiad, malingatu ciniza sakay La-ba-al.li-a-li-aw-su-ci misabaluhay misanga’ tu cacay Low-ma-cyu-se-Pa-ke-s a nitu’tuan kasatademaw, u tabaki adidid’ pikitabakian tu tatenga’ay a tademaw. uyzasa, malepun kya nitu’tu’an tu kastademaw hawsa, Su-ci pasubana’ay makai miala kuynian a nisanga’an. Pa-ku-s a nitu’tuan a kasatademaw zikuz pazeng hantu i gingku Cya-ya-ke-pu.cyali “Jacopo Galli” a balubaluan, mala nisinga’ niza.
1496年6月25日，米開朗基羅抵達羅馬，這時他21歲。同年7月4日，他開始為辣法耳·里阿里奧樞機創作一件羅馬酒神巴庫斯的雕像，大小比真人略大。然而，雕像完成後，樞機主教卻拒絕接收這件作品。巴庫斯的雕像隨後擺在了銀行家雅格布·加里（Jacopo Galli）的花園裡，成為他的收藏之一。
1497 a mihca 11 a bulad, Hwa-kow-cu-sen-cow-ta-s mitulun ci Mi-kay-lang-ci-lowan misabaluhay misanga’ tu “sen-sang” “anucaay-yi piangic ni Maliye ciwlu, Maliya dihi tu wawa”, uyni nitu’tuan zikuz mala u ni Mi-kay-lang-ci-low u singanganay tu a nisanga’an a tuud. mitulun mapulung i tusa a mihca 8 a bulad macacudad paketun. malepun ku nisanga’an hawsa, ci Mi-kay-lang-ci-low 23 ku mihcaan dada’, nisanga’an manamuh amin ku katuuda.
1497年11月，法國駐聖座大使委託米開朗基羅創作雕塑《聖殤》（或譯聖母哀悼基督、聖母憐子），這件雕塑後來成為米開朗基羅最著名的作品之一。委託合同在次年8月簽訂。作品完成時，米開朗基羅只有23歲。作品受到了時人的好評。
Ta-wiy nitu’tuan kasatademaw大衛雕像
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
1499a mihcaan katukuh 1501 a mihcaan, ci Mi-kay-lang-ci-low taluma’ tayza i Bow-low-lun-sa. ci Bow-low-lun-sa nauyaanay a agil atu hekalay hungti, paculiay tu kacumelak nu nisanga’an a mikilulay tu wama ci Sa-low-na-low-la i 1498 a mihcaan matuduh, Pi-ya-low.su-Tay-li-ni-haymaw sa siicelang, Bow-low-lun-sa sakaputay a kanatal hekay kapah satu. Banuh nu size lecad a kung-hwi patulun ci Mi-kay-lang-ci-lowan misabaluhay misanga’ cacay tabakiay a sakatademaw ni Ta-wi, mala ni Bow-low-lun-sa paydangay a nizateng, malepun ku kawaw zikuz pazeng han i nuayawan a putah nu Wi-ci-liy-aw-kung.
1499年至1501年間，米開朗基羅回到了佛羅倫薩。佛羅倫薩原來的精神和世俗領袖，反對文藝復興的修士薩佛納羅拉在1498年被處以火刑，皮耶羅·索代里尼漸漸得勢，佛羅倫薩共和國的形勢轉好。羊毛同業公會委託米開朗基羅創作一件巨大的大衛雕像，作為佛羅倫薩自由的象徵，完工後擺放在維吉呂奧宮前的領主廣場上。
Si-s-tin nikulitan i tukun西斯汀天頂畫
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]1505 a mihcaan, matakus ku baluhay a Ci-ya-cong-zu-lya tusa lasubu a mihcaan a hungti, ci Mi-kay-lang-ci-lowan taluyma’ i Low-ma. Zu-lye tusa a lasubu a mihcaan mitulun a papisyeki cinizaan tu nu uzipay a tadem. uyni a demiadan ci cyaw-cung palalid sa amitulun ci Mi-kay-lang-ci-lowan misabaluhay misanga’ tu zuma a tuud, sapisyeki tu tadem a kawaw hina mapaketun tu, 40 tu a mihcaan kya malepun. Tadem tini i Low-ma a sen-pow-tow-lu-su-lyen-tang, angangan sa ci Mu-si a sakatademaw.
1505年，受新任教宗儒略二世之邀，米開朗基羅回到羅馬。儒略二世委託他為教宗自己設計陵墓。由於這期間教宗還不斷委託米開朗基羅創作其它作品，陵墓的設計工作時常被打斷，以致用了40年才完成。陵墓位於羅馬的聖伯多祿鎖鏈堂，中心是摩西像。
sazikuzay nisanga’an ni Low-ma.羅馬.最後鉅作
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]cyaw cung ci Ke-lay pitu lasubu a mihcaan mitulun ci Mi-kay-lang-ci-low i Si-s-tin adidi’ay a kiwkay nu pisalisinan pabaw nu cabeng misanga’ masemetay nikulitan i cabeng “sazikuzay a nisaybang”, saca ci ke-la-mung pitu lasubu a mihcaan mamin namitulun caay ka tenes mapatay tu. ci Paw-lu-san-se ku situngusay, sakay ci Mi-kay-lang-ci-Low nisanga’an pawapen amicukel atu miedap. cabeng a kulit i 1534 a mihcaan malingatu
misanga’ mikilit, 1541 a nihca 10 a bulad sazikuzay malaheci tu. uyni nisanga’an tabaki. macalap tu ku adidi’ay a pisalisinan tu hamin nu cabeng ni Si-s-tin sazikuzay a pisaybang, mitudung mikulit tu atayni tu ku sapalawpes nu kitakit, ciwlu muliyaw tayni i hekal, mikawaw miliclic tu tademaw, miketun tu lemed nuheni. tepal nu ciwlu taliyuk sa tu mikilulay tu kamisama.
教宗克萊孟七世委託米開朗基羅在西斯汀小堂的祭壇牆上繪製濕壁畫《最後的審判》，然而，克萊孟七世在委託之後不久就死去了。保祿三世繼任，並為米開朗基羅的創作提供了支持和幫助。壁畫在1534至開始繪製，1541年10月最終完成。這件作品規模宏大，佔據了西斯汀小堂祭壇的整座牆。最後的審判描繪的是世界末日來臨，基督再次來到人世，對人進行審判，並決定他們的命運。基督身邊圍著聖徒們。
1546 a mihcaan, Sen-cuw sabalucu’ ci Mi-kay-lang-ci-low sakay Ban-ti-kang-sen-pow-tyow-lu-ta-tyen patizengay a sayhu. Ci Mi-kay-lang-ci-low amisyeki tu kimulmul tukung nu kiwkay. pikawawan tu demiad, uyza sa balaki tu mihacaan ni Mi-kay-lang-ci-low, iza ku mabiyalaway cinizaan i kauzipan niza acaay kalepu masanga’ ku masapucu’ay a badahung. namahiza, masapucu’ay a badahung. isasa nu midamaay liwliw masanga’ tu hawsa, malepun ku nipatizang caay tu ku munday. 1564 a mica 2 a bulad 18 a mihcaan, ci Mi-kay-lang-ci-low i Low-ma mapatay, 88 a mihcaan kunikauzip, ciniza laed tu 89 a mihcaan tulu tu a lalipayan. duduc tu kamu niza, u kiduh makay LOow-ma culu’ han patayza i Bow-low-lun-s, tadem i Bow-low-lun-s kamisama a ziwzika pitaungan tu kamisama.
1546年，聖座任命米開朗基羅為梵蒂岡聖伯多祿大殿的建築師。米開朗基羅要為教堂設計圓頂。工程進行期間，由於米開朗基羅的高齡，有人擔心他不能在有生之年完成穹頂。然而，穹頂下部支撐環建成之後，建築的完成不再是個問題。1564年2月18日，米開朗基羅在羅馬去世，享壽八十八歲。這時距離他的89歲生日只有三個星期。根據他的遺願，遺體自羅馬運回佛羅倫斯，安葬在佛羅倫斯聖十字聖殿。