Nikula.kepayni
Nikula.kepayni 尼古拉·哥白尼
Kepayni lecuhan i kakitaan, itini u 1466 a mihcaannu pulan a kanatal. Kepayni makaala tu dindusi a puse anicudaan, mala isingaca, matineng musakamu tunucuwacuwaay a kamu, matineng tunu mukasi a nananaman, matineng mubelih tu cuda, namal mikuwanay, malasakakaay, malasapilaculay u nananaman “nudikudan inayay t uku nicudadan tu nikilukuan”.
哥白尼出生於皇家普魯士,該地區自1466年隸屬於波蘭王國。哥白尼獲得了教會法規博士學位,同時也是一名醫生,通曉多國語言,了解古典文學,能夠勝任翻譯,做過執政官、外交官,也是一名經濟學家(後續幾項都沒有學歷學位)。
1517 a mihcaan, kepayni mupulung tu kalisiw a cuda, mala sapilaculay a mitesekay. 1519 amihcaan, kepayni i tumase. Keliysamu nu ayawan mupulung tu laecusay a kalisiw asasakamuen a nuayawa.
1517年,哥白尼總結了貨幣量化理論,成為當今經濟學的重要基礎之一。1519年,哥白尼在托馬斯·格雷沙姆之前總結出劣幣驅逐良幣理論的前身。
Nikabalakian nisa 身世
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]1473 a mihcaan 2 a bulad 19 a demiad kepayni lecuhan i wisewahe a niyadu’ tulun, itawya itini sa nu pulan kanatal kakitaan pulusesin han.wamanida namakay kelakehu a tayni u misiwbayay, wina sa wiytiniay tu wawa nu misiwbayay, kapah kunikaudip, ci kepayni u sakasepat awawa sasabaay tu. ci kepayni cacaybataan kumihca tu sabaw tusa kumihcaan mapatay ku wama, u sinawamaan ci lukase.wacenlute ku pahabayay.
1473年2月19日哥白尼生於維斯瓦河畔的小城托倫,當時這裡屬於波蘭王國皇家普魯士行省。父親是從克拉科夫來的商人,母親是托倫當地商人的女兒,家境寬裕,哥白尼是家中四個孩子裡最小的。哥白尼十歲到十二歲間父親去世,由他的舅父盧卡斯·瓦岑羅德領養。
1491 amihcaan krpayni micumud kelakehu yacilung a tabakiay a cacudadan micuda “itawya u dayga nu kelekehu” minanam, itini cinida manamuh tu nudemiay a nananaman. 1496 amihca tayda cinida i yitali pulung adayga patuwa micuda, mananam tu sapisausi, nudemiad hulic nu ising sa, muwala tu nu tademaw a sapidateng. 1503 amihcaan i huyla adayga makaala tu hulic a puse, u sinawamanida pabi cinidaan tu mitepalay tub ayu a kitidaan nu hulunpaw a kitidaan nu sunghu.
1491年哥白尼進入克拉科夫市亞捷隆大學(當時稱克拉科夫大學)學習,在這裡他開始對天文學產生興趣。1496年他赴義大利波隆那大學帕多瓦大學求學,學習數學、天文學、法律、醫學等,並接受人文主義思想。1503年在費拉拉大學獲得法學博士學位,他舅父提供給他一個在波蘭波羅的海邊上的弗倫堡的神父位置。
1506 amihcaan kepayni tayda i pulan, malasinawama nida a ising atu banti. 1512 a mihcaan mapatay ku sinawam nida, pulung han tu nida ku icelang pakayni I midindu a sikining atu mikingkiw tu nu ising, imahini anu silawad mikinhkiw cinida tu nudemiad anananaman.
1506年哥白尼回到波蘭,擔任他舅父的醫生和秘書。1512年他舅父去世,他將主要精力放在教士的責任和醫學研究上,同時利用工作之餘時間研究天文學。
I hulunpaw tulubataan a mihca, patideng cinida tu sapiadih tu demiad, sadikuday pangangan han nutaw “dabek kepaynita” namaka 17 asiki sa pangangan han nu tademaw mikawaway tu demian a tademaw kyu singa hantu ayda.
在弗倫堡30年間,他建了一個小天文台,後來被稱為「哥白尼塔」,自17世紀以來被人們作為天文學的聖地保存下來。
nanutawya nikilukuan nu tademaw atu ci kepayni udip tu nisulitan nida acuda miadih sa, tahina cinida miadih tu demiad, u sakaydihan nida sa numiadihay tu atademaw anu hicasa ku nipiadih wida kuhan nida maydih tu mahidaay a heci, ngay taayaw midateng tu kakingkiwan nida tu sapisausi, haymaw sa alaw han mala miadihay tu demiad a masakaputay.
但是從當時人的記載和哥白尼本人的著作來看,他很少進行天文觀測,他主要通過前人的觀測結果,進行哲學思考與數學計算,逐漸形成了自己的天文學體系。