Pasaycu
巴賽族（巴賽語：Basay、Basai、Kawanuwan），又稱馬賽族、馬塞族，為台灣平埔族原住民，分布於新北淡水、台北、基隆、新北貢寮一帶，以新北金山、基隆及新北貢寮一帶為主體。且與蘭陽平原上的噶瑪蘭族曾有著密切的關係，現因巴賽族是被凱達格蘭族所同化又被漢化而難以辨別。巴賽族與雷朗族（Luilang）同屬凱達格蘭族的支系。
Psaycu “Pasaycu a kamu, Basay, Basai, Kawanuwan”singangan aca tu Masaycu, Masaycu, Taywan Pinpucu a Yincumicu, maliwaliwah i Sin-pey Tan-suy, Taypak, Ci-lung, Sain-pey Kung-lyaw, Sin-pey-Cin-san Ci-lung atu Sain-pey Kung-lyaw Ku angangan. saca atu Lan-yang enalay a Kabalancu namasungaay, ayza zayhan Pasaycu mapala u Kaytakelacu mapaLayak aca caaytu kadayu mahapinang, Pasacu atu Lyelangcu “Luilang” tungusay u Kaytakelancu.
kakiliman[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
misiwkay簡介
巴賽族的祖先最早有可能是在新石器時代後期，從東南亞來到台灣東、北部沿海地帶以金屬、玻璃等物品進行貿易的族群，後來貿易來往因故中斷，他們留在台灣，但和其他沿海地帶的族人不同，並沒有被當地的台灣原住民族同化，而是持續以交易為主的方式生活，
Pasacu a tuas saayaway hakay u baluhay ba’tuaay a ziday tu sazikuzay, makay Tungnaya tayni i Taywan nuwalian, saamkisan lilis nu bayu u kim, galas a tuud mikawaw tu malali’acaay a binacadan, kilulsa malali’acaay macacabesiw mahiza sa maketun, i Taywan satu ku heni, nika atu zumaay lilisay nu bayu a binacadan caay ka lecad, caay pala nu tizaay Taywan a Yincumincu, uyzasa amgamgam malalid mapapacakay ku nikauzip,
據為他們的聚落分布表現出明顯的「貿易與交換離散社群」特徵，而且以薩那賽傳說為主流族群起源（相傳巴賽族的祖先是從其原居地「沙那賽」（Sanasai）出發後，至台灣島最東境的岬角三貂角（Santiago/Ki-vanow-an）登陸。 ）
sakukamu mahapinzang ku kaliwaliwah nu ziyazu’ nu heni, “malali’acaay atu malaliyun tu maliwasak a binacadan micidek, asaca u Sa-na-say nakamuan u kamu nu binacadan lalingatuan u “nipatiyak Pasaycu a tuas nakay nuyaanay a kakitizaan a “Sa-na-say” “Sanasai” mumul zikuz, katukuh i Taywan subal satimulan a Cya-cyaw-san-paw-cyaw ‘Santiago/ki-vanow-an” a tatukus.”
nilaculan[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
1694年康熙大地震前，巴賽族仍為北台北一帶最主要的住民結構群。該族分布範圍在淡水河、基隆河、新店溪以北地區，即分佈於現今台北市、基隆市、新北市的瑞芳、貢寮、新店等地。再加上16世紀前遷移至宜蘭社頭的一支‧哆囉美遠（Trobiawan），並及相關的宜蘭里腦社（Linaw）。
1694 a mihcaan ayaw nu Kang-si tabakiay a ninel Pasacu i saamisan nu Taypak angangan u kasacacayat nu Yincumincu. uyni a binacadan kaliwaliwah liwliw u Tan-suy, Ci-lung-sa’wac, Sin-tyen sa’wac saamisa a kakitizaan, malaliwaliwah azyzaay a Taypak, Ci-lung-se, Sin-pey-seay a Luiy-bang, Kung-lyaw, Sin-tyen a kakiyizaan. cunus ayaw nu 16 lasubu a mihcaan mabulaw katukuh i I-lan-se-tow. Tow-low-mey-yen “Trobiawan”, atu kasuala tu I-lan-naw-se “Linaw’.
巴賽族是台灣少數以貿易為主要生活方式的族群，他們一年只從事不到幾個月的小型農耕，其餘時間大多以其製作的工藝品如器具、布料等東西和其他族群交換糧食，在現今巴賽族舊社遺址中發現的近代陶器也幾乎都是跟噶瑪蘭族貿易而來的，有時他們也會做為在地原住民族與外來商人、統治者的中介角色，
Pasaycu nu Taywan cayay kakatuud nu malali’acaay angangan mahiniay ku nikauzip nu binacadan, uheni cacay a mihcaan mikawaw caay ka pina a bulad adidi’ay ku nilalukan, silawad hatu misanga’ tu nalimaan mahiniay aikecan, dawaw a tuud atu zuma a binacadan malaliyun tu kakanan, nu ayzaay Pasaycu malumanay luma’ nazipaanay maazih ku nu ayzaay ziday a kapuwa hatu makayza malali’acaay tu Kabalanay, uzuma uheni mikawaw tu tizaay a Yincumin atu tayniay nu patiyamay, mikuwanay nu misiwkayay,
他們貿易對象擴及整個北部、東北部沿海或河岸地區，在17世紀西班牙人的文獻紀錄中，巴賽語甚至隨著他們的貿易成為北台灣不同族群的通用語言。記載中Quimaurri（金包里社）、Taparri（淡水社）雖然住在不同地方，但所有的Quimaurri人都是Taparri人，他們互相競爭，
malali’acaay nu heni ahebal mahamin ku nuwasisan, sawalian saamisan lilis nu bayu anucaay tukus nu sa’wac, i 17 lasubu a mihcaan Sipangya a nisulitan niciluanay, Pasay kamu tuwaca mikilul tu henian a malali’acaay malala u saamisan Taywan masazumaay a binacadan malecaday ku kamu. nisulitan tu Quimaurri “Cin-paw-li-se”, Taparri” Tan-suy-se” kanahatu masazuma ku eneng, nika hamin nu Quimaurri hatu Taparri a tademawan macacabi’ ku heni,
但也互相通婚、習俗相同，不像其他原住民那樣耕種、在自己村社附近偶爾獵鹿、交易鹿皮。他們以手工和其他原住民交換稻米，他們也輕視其他農耕的原住民。荷蘭文獻稱馬賽族不事農耕，可以推測其他農耕的原住民也許與馬賽人為不同族群。
nika masasulaacawa ku heni aca, malecad ku lisin, caay kahiza nu zumaay a Yincumin mahiza maluk, nu uzipay a niyazu’ icapi alihican miadup tu ngabul malali’acay tu bukul nu ngabul. uheni nu nalimaan atu zumaay a Yincumin malaliyun tu melac,milikab tu zuma nu malukay a Yincamin, Helan nisulitan hinisa Masaycu caay kaluk, taneng mizateng zuma mikalukay a Yincumicu hakay atu Masay masazumaay a binacadan.
因為從16世紀開始漢人商人已經進入北台灣並輸入大量輸入陶瓷器、小型工藝品等商品，所以巴賽人並無法累積大量的財產，相較於其他族群而言生活條件是比較差的，後來巴賽族逐漸成為了福建商人和台灣原住民交易的中介角色，17世紀-18世紀，福建泉州府和漳州府一帶的漢人移民大量進入台灣，平埔各族因處平地，與漢人的接觸機會較多。
zayhan makay 16 lasubu a mihcaan miteka ku misiwbayay nu Layak micumud tu saamisan nu Taywan yadah kuni pacumud tu kapuwa, adidi’ay a nalimaan a tuud, sisa Pasay cacaay pisuped tu kayadahay a zaysang, palalecad tu zumaay a binacadan caay kakapah kunikauzip, kilul Pasaycu haymaw sa mala u Bu-cyen nu bisiwbayay atu Taywan a Yicncumincu mapapacakay tu misiwkay, 17 lasubu a mihcaan-18 lasubu a mihcaan, Bu-cyen-cyen-cow-bu atu Cang-cow-buay a Layak malimad sabeleng micumud i Taywan, Pinpucu kasa binacadan sayhan masaenal ku kakitizaan, atu mitiyung tu Layak ku yadahay.
lais atu malalais戰與戰役[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
雞籠之戰（第二次聖薩爾瓦多城戰役）交戰途中，有1000位淡水巴賽族弓箭手抵達雞籠島（巴賽語：Tuman）對岸，替荷蘭軍助陣，不過荷軍實戰指揮官哈魯斯認為弓箭對戰況幫助不大，令其留駐原地。
Cilung a lais “sakatusa Sen-say-al-wa-tu-cen a kalalais” kalalaisan, izaw 1000 ku tademaw i Tan-suy Pasaycu matinengay miacin katukuh i Cinlung a subal “Pasay a kamu, Tuman” nuayawan tukus, mikutay tu Helan a hitay midap, nika Helan a hitay mikeliday milais ci Ha-lu-s hinisa u acing sakay lalais caay katabaki ku pipadang, tudawa paitizaentu tizaay a kitizaan.
migingkiw tu nazipaan遺跡研究[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
位於北台灣的七星山，在接近山頂附近有類似金字塔形狀一樣的小山丘，以及附近散落的一些奇岩怪石，飛碟學家何顯榮者認為是台灣巨石文化的遺跡，極可能是巴賽族的祭壇。
tini i nuamisan Taywan a Ci-sin-san, micapi tu tukun capi izaw ku misengiay tu cin-ce-ta malecad u adidi’ay a buyu’, atu cipiay malaklakay zuma nu mahicahicaay a ba’tu, bey-tye migingkiway ci He-sin-lung hinisa Taywan satabakiay ba’tu lalangawan a nazipaan, hakay nu Pasacu a salisinan.
2004年，內政部營建署陽明山國家公園管理處委託中華民國國家公園學會進行「七星山天坪與凱達格蘭文明研究」，初步結果認為該「遺跡」並非過去人類行為的遺留，相關考古發掘亦未發現早期人類遺留，因此無法證明該區域與「凱達格蘭文明」有關。
2004 a mihcaan Ney-cen-pu ing-cyensu Yangmin-san kanatal aidangan kuwanay patudud tu Cong-howa-min-kow kanatal aidangan matineng palekal tu “ Ci-sin-tyen-pin atu Kaytakela migingkiw macakatay” saayaway a kalaheci hinisa uyni a “nazipaan” cayay ku nu kasumamadad tademaw a nisubelidan a wayway, kasuala migingkiway tu nazipaan mikutkut caay kaazih ku nisubelidan nu kasumamadan a tademaw, nunamahini cacaay ka pawacay ku tiniay a kakitizaan atu makayniay tu “Kaytakela”.