Tang-ma-s.cye-bu-sun
kakiliman[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
(cropped).jpg)
Tang-ma-s.cye-bu-sun “kamu nu Ing, Thomas Jefferson, 1743 a mihca 4 a bulad 13 a demiad-1826 a mihca 7 a bulad 4 a demiad”saka tulu a Cong-tung nu Amilika “1801 a muhcaan -1809 a mihcaan”. namahiza u “teked nu Amilika musakamu” angangan saayaway nu misulit a tademaw, atu Amilaka palekal tu kanatal u sakaliliday. Kalacungtungan u satabakiay a kawaw pasu ci Lu-i-s-an-na a picakay tu lala’ “1803 a mihcaan”, 1807 a mihcaan la’cus miculu’a hulican, atu aci Lu-i-s atu Ke-la-ke a piazih “1804- 1806 a mihcaan”
湯瑪斯·傑弗遜（英語：Thomas Jefferson，1743年4月13日—1826年7月4日），第三任美國總統（1801年－1809年）。同時也是《美國獨立宣言》主要起草人，及美國開國元勛中最具影響力者之一。其任期中之重大事件包括路易斯安那購地案（1803年）、1807年禁運法案、以及路易斯與克拉克探勘（1804–1806）。
nilaculan[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
uzip mala migingkiway tu cen-ce, ci Cye-bu-sun mitelung tu ku-tyen paydang ku nizateng atu kapulung a nizateng, nipahecekan “Wi-ci-ni-ya kiwkay paydang a hulic” “Virginia Statute for Religious Freedom, 1779,1786 ), uyni a hulic anuayaw mala nu Amilika a huluc tu sakacaca nisumadan nisabaluhayay angangan a nisulitan, Cye-bu-sun-min-cu, “Jeffersonian democracy” namahini a singangan ciniza. 1792 a mihcaan ci Cye-bu-sun patizeng a mikelid tu min-cu-kung-he-tang “ayzaay nu ayaway a min-cin-tang”.
身為政治學家，傑弗遜秉持古典自由主義與共和主義，制定《維吉尼亞宗教自由法》（Virginia Statute for Religious Freedom, 1779, 1786）；該法日後成為美國憲法第一修正案創設條文之基礎，傑弗遜民主（Jeffersonian democracy）因他而得名。1792年傑弗遜創立並領導民主共和黨（今日民主黨之前身）。
Cye-bu-sun na u saka tusa nu Wi-ci-niya-cow a cow-cang “1779 a mihcaan-1781 a mihcaan”, saayaway nu Amilika a kow-u-cin “1789 a mihcaan-1793 a mihcaan”, atu saka tusa nu Amilika a bu-Cong-tong “1797 a mihcaan-1801 a mihcaan. 1800 a mihcaan ci Cye-bu-sun pakazemec tu malaliday nu Amilika nu sakatulu a Cong-tong ci Ya-tang-s, namahiza nikilidan niza a cen-tang mikuwan tu Amilika katukuh sepat tu cacay a lasubu a mihcaan, katukuh cen-tanng niza tu 1824 a mihcaan katukuh i kaliwasakan.
傑弗遜曾為第二任維吉尼亞州州長（1779年－1781年）、第一任美國國務卿（1789年－1793年）、與第二任美國副總統（1797年－1801年）。1800年傑弗遜擊敗競逐連任的亞當斯當選美國第三任總統，此後他領導的政黨統治美國達四分之一世紀，直至他的政黨1824年分裂為止。
Caay ku cen-ce dada; ku kawaw, ci Cyee-bu-sun mahiza sa u migingkiw tu kaluk, migingkiw tu palumaan, migingkiw tu sapatizeng, migingkiwa tu lalekalan tu cudad, migingkiw tu kasumamadan a tuud, migingkiw tu saasipan, migingkiw tu mi-ma, migingkiw tu sapidetek atu kasumamadan nu mauzipayay sye-ke a mitesekay, u mitesekay nu misulitay, mitesekay a binkusi atu adidic’ay a ti-cin, uyza aca nu Wi-ni-ci-ya talakaway cacudadan nu patizengay a tademaw. hini sa ku katuuday ciniza hatini mala Cong-tongay nu Amilika, u sitenengay.
除了政治事業外，傑弗遜同時也是農學、園藝學、建築學、詞源學、考古學、數學、密碼學、測量學與古生物學等學科的專家；又身兼作家、律師與小提琴手；也是維吉尼亞大學的創辦人。許多人認為他是歷任美國總統中，智慧最高者。
i 1962 a mihcaan cacay a pipalabangan 49 kunitakus tu tademaw nu sikawlahay tu Now-pey-al palabangan tu sandeb. Ye-han. Kan-nay-ti musuayay tu haminay nu tumunaw syaka nu sitinengay a tademaw musakamu, “pitapal aku ayza a sandebay kalacapu nu Pay-kung sakatuuday a tenengay atu sitinengay a tademawan-hakay miliyas tawyaay a mihcaan ci Cye-bu-sun tataytay itini mukan hawsa caay pisausi.”I 2005 a mihcaan Amilika i wangle palekal tu pisingkiw a kawaw “u siicelangay amilika” ci Cye-bu-sun masingkiw tu saiicelangay nu Amilika tu 12 a tademaw.
在1962年一個宴請49位諾貝爾獎得主的晚宴上，約翰·甘迺迪對滿堂社會菁英致詞說：「我覺得今晚的白宮聚集了最多的天份和人類知識——或許撇開當年傑弗遜獨自在這裡吃飯的時候不計。」在2005年美國在線舉辦的票選活動《最偉大的美國人》中，傑弗遜被選為美國最偉大的人物第12位。
masakapahay nikauzip atu pipasubana’[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
duduc ku katahkal hawsa u zu-lye-li ku hahizaen, 1743 a mihca 4 a bulad 2 a demiad Cye-bu-sun lecuh i Wi-ci-ni-ya a A-al-pow-ma-al cacay kitizaan cacay aenengan pangangan han Sa-te-wi-al a kalukan, nika kilul i mauzipay hawsa sumad au Ke-li-kaw-li-li, u pilecuhan ni Cye-bu-sun i 4 a bulad 13 a dimiad.
依其出世時所採行的儒略曆，1743年4月2日傑弗遜生在維吉尼亞的阿爾伯馬爾郡一座名為沙德維爾的農場；但若依其在世時改用的格列高利歷，則傑弗遜的生日為4月13日。
ci Cye-bu-sun leccuh i kakitaan cumelakay ku luma’, 10 ku calkakaan u sakatulu ciniza “tatusa ku mahaludutay” ngangan nu wama ci Pi-te. Cye-bu-sun, u palumaan pahabayay mikawa aca tu miditekay, wina ci Cen.lan-taw-bu “Jane Randolph”, ci Ay-sya-mu.lan-taw-bu “Isham Randolph” atu ci Cen.low-cye-s “Jane Rogers” tataynaan a wawa, Pi-te. Cye-bu-sun “Peter Jefferson” u lalumaan. Ay-sye-mu ju iIng-kow-lin-tun-cen-tung-sa a Sa-te-wi-al tinsikiw a kiwkay “Shadwell Parish church” a malaacawa. Ci Tang-ma-s. Cye-bu-sun a babalaki u matenesay mueneng a Wi-ci-ni-ya nu mabulawan a luma’.
傑弗遜出生於富足興旺之家，在十名兄弟間排行第三（有兩名流產）。父親名彼得·傑弗遜，為農場主兼測量員，母親珍·藍道夫（Jane Randolph），為艾夏姆·藍道夫（Isham Randolph）與珍·羅傑斯（Jane Rogers）之女，彼得·傑弗遜（Peter Jefferson）之表親。艾夏姆是在英國倫敦城東的沙德維爾教區教堂（Shadwell Parish church）結的婚。湯瑪斯·傑弗遜的雙親皆為世居維吉尼亞的移民家庭。
ci Pi-te.Cye-bu-sun matuduh ku luma’ zikuz, hamin nu luma’ mabulal tayza I Ye-ci-lin “Edge Hill”. uyni a buyu i 17 lasubu a mihcaan hawsa miedap ci Ye-han.Li-pow-ney palahad tu cen-ce a kawaw a Ing-kow labu malalais saayaway a kalalais a singangan, .Cye-bu-sun a sabana Lu-si “Lucy” mikadabu ci Ca-al-s.Li-pow-ney.Lu-i-s “Charles Lilburne Lewis”, cacay a tatamaan a wawapangangan han Li-pow-ney, u sabama ni Lan-taw-bu cacay a tatamaan a wawa pangangan han aca tu ci Li-pow-ney.
彼得·傑弗遜在宅第為大火所燬後，舉家遷至業吉嶺（Edge Hill）。該嶺以17世紀時，幫助約翰·李伯內發展政治事業的英國內戰第一場戰役而得名。傑弗遜之妹露西（Lucy）嫁予查爾斯·李伯內·路易斯（Charles Lilburne Lewis），並將一個兒子命名為李伯內；而弟弟藍道夫也將一個兒子命名為李伯內。