West Sahara

makayzaay i Wikipitiya
u hata nu West sahara (西撒哈拉)
West Sahara i kitakit

West sahara (西撒哈拉)

u West sahara (西撒哈拉) sa i labu nu Fey-Cuo, itiza i 24 30 N, 13 00 W. u ahebal nu lala' mapulung sa 266,000 km2. u ahebal nu lala'ay sa 266,000 km2, u ahebal nu nanumay sa 0 km2,hamin nu tademaw sa 587,020.kakalukan umah sa 18.80%, kilakilangan umah sa 2.70%, zumaay henay umah sa 78.50%.

tapang tusu nu kanatal (首都)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

u tapang tusu nu kanatal sa u Laayoune(阿尤恩).

kakinginan nu kanatal demiad (國家紀念日)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

kakinging nu kanatal demiad sa 0 bulad 0 demiad.

tabakiay a tapang nu kanatal (元首)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci Brahim Ghali, micakat a demiad sa i 2016 a mihca 7 bulad 9 demiad.

likisi (歷史)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

binacadan mabulaway atu maaalaw tu kakitidaan (民族,殖民與爭奪)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

西撒哈拉位於非洲西北角,曾有非洲最後的殖民地之稱。在古代歷史上,早在公元7世紀阿拉伯帝國興起時期,阿拉伯人就進入了西撒哈拉地區,成為這裏主要的種族之一,阿拉伯語也成為當地主要語言之一。

Sisa-hala (西撒哈拉) itida i Fa-cuo (非洲) nutipan amisan nu kalimucu', idaw ku sadikuday nu Fa-cuo (非洲) kalimadan a kitidaan. itini i mukasian a likisian, matabal nu kun-yun pitu a seci nu A-lapuo-tikuo (阿拉伯帝國) mapalekal itawya, A-lapuo (阿拉伯) a tademaw mucumud tu i Sisa-hala (西撒哈拉) a niyadu'an, mala angangan nu itiniay a binacadan, tada kumu nuitidaay a A-lapuo (阿拉伯) nu sasakamuen.

近代歐洲強盛後,葡萄牙人於15世紀中葉入侵西撒哈拉,之後西班牙人19世紀也入侵該地,並於1884年將此地劃為西班牙殖民地。

ayda nuni ka icelangan nu O-cuo (歐洲) sa, Pu-taw-ya (葡萄牙) a tademaw i sabaw tu lima a seci midebung tu Sisa-hala (西撒哈拉), nikudan satu Si-pan-ya (西班牙) a tademaw i sabaw tu siwaw midebung tu tiya niyadu'an, hidasatu i cacay a malebut walu a lasubu walu a bataan idaw ku sepat a mihcaan pabeli hahtu nuheni ku Si-pan-ya (西班牙) a tademaw itini i sabaw tu siwa a mihcaan midebung tina niyaduan, itini i cacay a malebut walu a lasubu walu a bataan idaw ku sepat a mihcaan babeniseng nuheni mala Si-pan-ya kabulawan a kitidaan.

當時,當地居民主要是不同部落的柏柏爾人。1934年此地改為西班牙的海外省。

tawya, tidaay a tademaw u caaya namin kalecad nu niyadu'an a puo-puoel a tademaw (柏柏爾人) . cacay a malebut siwa a lasubu tulu a bataan idaw ku sebat (1934) a mihcaan sumaden han mala Si-pan-ya (西班牙) nu hay-way-sen.

二戰之後,歐洲各國的海外殖民地紛紛掀起了反殖民化的獨立運動。

nikudan nu sakatusa ani kalpacawan , Europe (歐洲) nu paaya kanatal patideng tu sapihantay tu sakabulaw misiteked a kawawan.

與西撒哈拉周邊毗鄰的摩洛哥、毛里塔尼亞和阿爾及利亞三國相繼獨立,並且開始與其它國家聯合反對在西撒哈拉的西班牙殖民統治。

atu Sisa-hala (西撒哈拉) nu biyaway a Muo-luo-ke (摩洛哥)、Mawli-tani-ya (毛里塔尼亞) atu Ael-cili-ya (阿爾及利亞) tuluay a kanatalan makakilul misiteked, malingatu satu atu duma a kanatal mapulung mihantay tu Sisa-hala (西撒哈拉) a Si-pan-ya (西班牙) tu mabulaway mikuwan.

其中摩洛哥1956年最早實現獨立,1957年摩洛哥就聲稱對西撒哈拉擁有主權。不過,此地歸屬的爭議早已已經持續百年。

duma satu u Muo-luo-ke (摩洛哥) itini i cacay a malebut siwa a lasubu lima a bataan idaw ku enem (1965) a mihcaan satabalay kunuheni misiteked, i cacay a malebut siwa a lasubu lima a bataan idaw ku pitu (1957) a mihcaan Muo-luo-ke (摩洛哥) pagihasa sa musakamu u Sisa-hala (西撒哈拉) uniyam anikuwanan sa.

隨後獨立的毛里塔尼亞和阿爾及利亞與摩洛哥開始加入爭議。

kilul satu misitekeday a Mawli-tani-ya (毛里塔尼亞) atu Ael-cili-ya (阿爾及利亞) atu Muo-luo-ke (摩洛哥) malingatu milihida a cinglaw.

1965年,聯合國開始呼籲西撒哈拉的非殖民化。自1975年以來,聯合國大會多次通過關於西撒哈拉問題的決議,強調西撒哈拉人民有不可剝奪的自決和獨立的權利。

cacay a malebut siwa a lasubu enem a bataan idaw ku lima (1965) a mihcaan kasaupu nu paykanatal (聯合國) sakamusa tu Sisa-hala (西撒哈拉)a caay kaw kalimadan sa. namakayda i cacay a malebut siwa a lasubu pitu a bataan idaw ku lima (1975) a mihcaan, kasaupu nu paykanatal (聯合國) kinapina malaheci ku sakay Sisa-hala (西撒哈拉) a kawaw, sakamusa ku Sisa-hala (西撒哈拉) a tademaw amana' pialaw tu nabalucuan niyam atu pisitekedan niyam a kinli.

1973年,當地土著撒哈拉獨立運動「西撒哈拉人民解放陣線」成立,得到阿爾及利亞的支持,與摩洛哥和毛里塔尼亞發生武裝衝突。

cacay a malebut siwa a lasubu pitu a bataan idaw ku tulu (1976) a mihcaan, tidaay a tademaw nu Saha-la (撒哈拉) misiteked tu kawaw " Sisa-hala (西撒哈拉)a tademaw nu mialesay (西撒哈拉人民解放陣線)" a patideng, mipadang ku Ael-cili-ya (阿爾及利亞) a pacuked, atu Muo-luo-ke (摩洛哥) atu Mawli-tani-ya (毛里塔尼亞) masula'cus.

1975年,摩洛哥哈桑國王無視聯合國海牙國際法院關於撒哈拉自決權的裁決,發動了名為「綠色遊行」,有35萬摩洛哥人參加的大移民進入西撒哈拉。同年,西班牙退出當地。

cacay a malebut siwa a lasubu pitu a bataan idaw ku lima (1975) a mihcaan, Muo-luo-ke (摩洛哥) ci Ha-san kuo-wan (哈桑國王) caay pitengal tu Lanhekuo Hayya-kuoci (海牙國際) fuoing tu Saha-la (撒哈拉) nabalucuan a kawaw, palekal tu "langdaway anipiculil (綠色遊行)", tulu a bataan idaw ku lima a mang nu Muo-luo-ke (摩洛哥) a tademaw milihida tunikabulawan nu (西撒哈拉) amicumud. tuyda a mihcaan, miliyas ku Si-pan-ya (西班牙) tiya niyaduan.[1]

kitakit masasucili (國際分歧)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

近年來中東北非地緣政治風雲激蕩,「阿拉伯之春」也影響了北非地區,西撒哈拉問題更成為涉及有關地區國家內政外交的敏感議題。

aydatu nu Cuotun paifia (中東北非) mabawbaw ku cen-ce (政治) nu kawaw, "Arab (阿拉伯) nu sadingsing" malalidtu ku paifa (北非) a niyaduan, Sisa-hala (西撒哈拉) a kawaw mala mikankiay tu niyaduay a kanatal tu lalabu sakay hekal a kawawan.

2016年,西撒人陣長期領導人穆罕默德·阿卜杜勒阿齊茲·埃澤丁去世。這也增加了西撒哈拉問題的談判難度。

tusa a malebut cacay a bataan idaw ku enem (2016) a mihcaan, Sisa-ha (西撒人) a tademaw ci Muhan-muode. Apu-tule-acice. Ayce-tin (穆罕默德·阿卜杜勒阿齊茲·埃澤丁) mapatay, macunus kunika utiih amasasudang tu Sisa-hala (西撒哈拉)

多年後,摩洛哥於2017年1月才在第28屆非盟首腦會議上重返非盟,但撒哈拉阿拉伯民主共和國並未退出。

pinatu a mihcaan, Muo-luo-ke (摩洛哥) i tusa a malebut cacay a bataan idaw ku pitu (2017) a mihcaan cacay a bulad tu saka tusa a bataan idaw ku walu (28) a kawaw nu Africa Union (非盟) nu sitangahay a tademaw nu nipikaygiyan mitadikud henay amicumud tu Famun (非盟), nika Sahara (撒哈拉) Arab (阿拉伯) a micu kapulungan a kanatal (民主共和國) caay ka tadikud kunuheni.

目前,有大約67個聯合國成員國支持摩洛哥對西撒哈拉的主張,而約38個國家承認阿拉伯撒哈拉民主共和國。

ayda, idaw ku enemay a bataan idaw ku pitu (67) a Linhekuo a tademaw palekal tu Muo-luo-ke (摩洛哥) papatahekal tu West sahara (西撒哈拉) a kawaw, kya nu tuluay a bataan idaw ku walu (38) a kanatalan mihang tu Arabic Sahara (阿拉伯撒哈拉) mincu pulung nu kanatal.

美國是迄今為止唯一一個宣佈承認摩洛哥對西撒哈拉主權的西方大國。因此,聯合國成員國內部對這個問題有嚴重分歧。

Amilika (美國) katukuh ayda palutatenga tu Morocco (摩洛哥) misuayw tu West sahara (西撒哈拉) a kawaw a Sifun (西方大國) a kanatal, sisa, len-hekuo nu kanatal (聯合國) a tademaw misuayw tina kawawan caay namin kalecad ku nabalucuan. [2]

demiad (氣候)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

屬典型的風沙地貌,全境除少數綠洲以外,幾乎全是沙漠。西部沿海地區地勢低平,海拔在200米以下;東部地區地勢較高,海拔約450米。

tada u likelikenan a kakitidaan, adidi' ku langdaway a tukusan (綠洲), u likelikenan namin. nutipan mililisay tu bayu a niyadu isasa ku lala masaenal, talakaw han tusa a lasubu (200) a depah (公尺); nuwalian a niyadu' talakaw, talakaw han makaala tu sepat a lasubu lima a bataan (450) a depah (公尺).

東北省海拔800米為全區最高地區。高原上有深谷,以薩吉耶哈拉干河谷最大。全境無一條常年性河流。

walian amisan talakaw han makaala tu walu a lasubu (800) a lawat satalakaway nu niyaduan. talakaw nu buyu idaw ku naggay, u Saci-eihala-kan (薩吉耶哈拉干) satabakiay nu sauwac, inai' ku mihcaan nanay nu tatengaay a lalaliwan tu nanum.

屬熱帶沙漠氣候,年降雨量100毫米以下,有的地區經常十幾年沒下雨。日溫差大,內地晝夜氣溫變化幅度為11℃~14℃。

kacaledesan nu likenlikenan, mihcaan nikahetik nu udad han cacay a bataan (100) a hau-mi, idaw ku duma a niyaduan pinatu a mihcaan caay kahetikan nu udad. demiad masasungaliw ku demiad, kasasubelih nu demiad han sabaw cacay a du〜sabaw sepat a du.

缺雨、乾旱、悶熱是西撒哈拉氣候的特點。即使是沿大西洋邊上的阿尤恩、達赫拉等地的年降雨量也只有40毫米左右。

kanai'an nu udad, makedal, halemhem u West sahara (西撒哈拉) picidekan ademiad. u mililis tu Tasi-yung (大西洋) nu Laayoune (阿尤恩), Dahra (達赫拉) a niyadu'an tunikahetikan nu udad han sepat (40) a huw-mi kuni kahetikan.[3]

malalitin tu ihekalay atu zumaay a natinengan[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]