Wi-Lyen.Ha-wi
Wi-Lyen.Ha-wi “William Harvey” 1578 a mihca 4 a bulad 1 a demiad-1657 a mihca 6 a bulad 3 a demiad” lecuh i Ing-kow ken-te-cyun-bu-ke-s-tung a niyazu’an u sakakaay a wawa ciniza, Ing-kow 17 lasubu a mihcaan u singangany tu sen-li-sye-cya atu misaydan. maazih niza ku taliyuk nu izang, patusek tu ayzaay a ziday sen-li-ke-sye nu saayaway a palahad. ci Ha-wi sa u labang nu malawamaay ci Tan-mu-s i-s, Ing-kow nu micukaymasay tu sinilaculay mabuwak patizeng tu baluhay a saykay a lice, i cen-cean mtizeng aca tapiingan nu hungti ciniza, nika i pisakaku ni Ke-lun-wi-al, malemed caay ka satebuc ku uzip. maazih tu niza ku taliyuk nu izang atu pihatebud nu balucu’ paini tu ayzaay a ziday, u kawaw niza tu sawantaneann a baluhay nu uzip ke-sye a malingatu, tungusay malingatu i16 se-ci ke-sye misabaluhayay tu cacay zumaay kahenulan a sakakapt.
威廉·哈維（William Harvey，1578年4月1日-1657年6月3日）出生於英國肯特郡福克斯通鎮，排行老大，英國17世紀著名的生理學家和醫生。他發現了血液循環的規律，奠定了近代生理科學發展的基礎。哈維為詹姆士一世父子的上賓，英國資產階級革命爆發以後，他在政治上一度站在國王一邊，但在克倫威爾的政權下，個人也未慘遭不幸。他發現了血液循環和心臟的功能，其貢獻是劃時代的，他的工作標誌着新的生命科學的開始，屬於發端於16世紀的科學革命的一個重要組成部分。
katayzaan niza
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
Wi-Lyen.Ha-wi “William Harvey” i 1578 a mihca 4 a bulad 1 a demiad lecuhan i Ing-kow-Ken-te-cyun-bu-ke-s-tung a niyazu’, wama niza ci Tow-ma-s.Ha-wi u kakitaan nu itiza, namala cin-cang nu Bu-ke-s-tung. wina ci Cyung-ni u ni Ken-te-cyu-ha-s-tin-lay a wawa tu tatgaynaan ni tow-ma-s.Ha-ke, ci Ha-wi sa u sakakaay a wawa nuynian a luma’, zuma iza ku cacay kakana atu lalima ku sabama. Ha-wi i Kan-te-pow-ley nu singanganay tekeday a cacudadan kibisien ku ni pasubana’ saayaway, tebanay a nipasubana’ 15 ku mihcaan micumud tu cyen-cyaw talakaway a cacudadan minanam tu tusa a mihcaan tu mingikiway tu ising zumaay sakay sye-keay.
威廉·哈維（William Harvey）於1578年4月1日出生於英國肯特郡福克斯通鎮，他的父親托馬斯·哈維是當地一位富裕的地主，曾做過福克斯通鎮的鎮長。母親瓊尼是肯特郡哈斯汀萊的托馬斯·哈克之女，哈維是這個家庭的長子，另有一個姐姐和五個弟弟。哈維在坎特伯雷的著名私立學校受過嚴格的初、中等教育，15歲時進入劍橋大學學習了兩年與醫學有關的一些學科。
1602 a mihcaan, i I-tali-Po-tow-wa nu talakaway a cacudadan aca itawya Ow-cow u singanganay nu talakaway nu ke-sye a picudadan, i singanganay u micici’ay nu sye-cya-ba u pipasubana’ ni Pu-li-ke a minanam. ci Ha-wi tini pinanaman, caay ku ngelu’ amigingkiw, saicelang sa mikawaw, pangangan han nu kaput tu adidi’ay mitesekay ni micici’ay, sakasa i Ba-pu-li-ke-s mikawaw micici’ay tu izang nu ulat atu “satabu tu ulat tu pigingkiwan, mala u matinengay nu edapay a saydan.
1602年，又在意大利帕多瓦大學---當時歐洲最著名的高級科學學府，在著名的解剖學家法布里克斯指導下學習。哈維在此學習期間，不僅刻苦鑽研，積極實踐，被同學們譽為“小解剖家”，而且在法布里克斯從事靜脈血管解剖和“靜脈瓣”的研究中，成了老師的得力助手。
uyni a zidayan minanam atu mikawaw, ci Ha-al zikuz patizeng tu husu izang miyatayat a musakamu patusek a tanektek. “u kasakamuan ci Ha-wi micudad i Pa-tu-wa talakaway a cacudadan hawsa, ci Cya-li-lye itiza mala cyaw-su”, caay ka tenes, aca ciniza i Ingn-kow Cyen-cyaw talakaway a cacudadan pakala tu yi-sye pow-s-sye-wi, u mihcaan niza 24 hena. makay 1603 a mihcaan malingatu, ci Ha-wi malingatu i Lon-tun mala tacuwacuwaay minngaay tu imelangay, caay ka tenes ciniza atu ci I-li-sa-pay hungti a misaydan ci Lang-s-low.Pu-lang a tataynaan a wawa malaacawa. nayi’ ku tataynaay awaw nayi’ ku tatamaan a wawa ni Ha-wi. uyni a kalaacawa sakay ci Ha-wiyan a kawawan tabaki ku sipiedap.
這一時期的學習和實踐，為哈維後來確立心血管運動的理論奠定了牢固的基礎。（值得一提的是哈維就讀於帕多瓦大學時，伽利略正在那裏擔任教授），此後不久，他又在英國劍橋大學獲得醫學博士學位，其時年僅24歲。自1603年起，哈維開始在倫敦行醫，不久他與伊麗莎白女王的御醫朗斯洛·布朗的女兒結婚。哈維無兒無女。這樁婚姻對於哈維的事業大有幫助。
607 a mihcaan Ha-wi mizawis tu nu hungtiay luma’ nu i-sye-yen a sakaput. 609 a mihcaan, makay hungti ci Tan-mu-s i-s atu hungtiay a luma’ i-sye-yen-yen-cang ci Hen-li.A-te-cin-s pow-se a nisiwkayan, ci Ha-wi pakala tu Sen-pa-tow-low-mu-i-yen nu sapicunus tu mikawaway tu misaydan, tawya a mihcaan tu lalud, padekuan a Wi-al-cin-sen pow-se mapatay, ci Ha-li mipakutuy tu niliwanan niza tu nayay a tademaw, malingatu teked tu paisingan. Ha-wi pay lipa kinacaca a demiad mueneng i paisiidaingan tepal nu takal mihahalan tu paisingay, sidait ciniza tu labades nu imelangay, ciniza ku miazih tu cayay kakapah ku cilil nu imelangay, nacaay piasip ahacica ku kalisiw, hina caay piala tu kalisiw nu paisinga nu pakuyucay
607年，哈維被接受為皇家醫學院成員。609年，經國王詹姆士一世和皇家醫學院院長亨利·阿特京斯博士的推薦，哈維取得了聖巴託羅繆醫院的候補醫師的職位；當年夏天，醫院的威爾金森博士逝世，哈維彌補了他留下的空缺，開始獨立開診。哈維每週至少有一天坐在診室的桌旁接待患者，他關心病人的疾苦，親自探視行動不便的患者，從不計較報酬，常常免費為窮人治療。
u nizateng niza, misaydan “paayaw tu pakuyucay”. au ciniza ku situngus , mangelu’ amikawaw, dadawa mala singanganay a misaydan nu Lunt-un. namalaheci niza ku kawaw tu micici’ tu cucu’, masuped ku kayadah nu natinengan tu sapingaay tu nu tataynaay a pilecuh, au haca u misiket tu nu ulat husu nu izang, tu pucu’, namingay nu kasiiyuan a lalekalan, namingaay tu pucu’a gang. Namahiza, ci Ha-wi caay ku matinengzay a misaydan dada’, asaca u midiputa tu tademaw sinizatenganay a Ke-sye-cya.
他的宗旨是：醫生“要為窮人做好事”。由於他認真負責，刻苦實踐，很快就成為倫敦的名醫。他曾成功地做過切除乳房的手術，也積累了豐富的婦產科醫療經驗，還採用結紮動脈血管、斷絕腫瘤的養分來源的方法，治癒過腫瘤。因此,哈維不僅是一位醫術高明的醫生，而且是一位具有人道主義思想的科學家。
1615 a mihcaan mala situngusay tu misakamuay ni Lu-mu-lye-en, 1615 a mihca 8 a bulad, ci Ha-wi mapili’ mala nu hungtiay a luma’nu i-sye-yen Lu-mu-lye nu musakamuay a tadema. 1616 a mihca 4 a bulad, Ha-wi i pasubayuan a zazan Sen-paw-low a kiwkay capiay nu cacudadan pasumana’ tu cudad, saayaway patahkal tu pakayniay culil nu izang. u sapasubana’ tu cudad nu lima ku nisulit La-tin a sulit a malepun, imahini masinga tu i ta-Ing-kow a piazihan. i pisakamuan tu cudad hawsa, ci Ha-wi u palalecad ku pasubana’, maawas ku picici’ tu aadupan a musakamu tu micici’ tu uzip nu tademaw sye.
1615年，他被任命為盧姆雷恩講座的講師，1615年8月，哈維被選為皇家醫學院倫姆雷講座的主講人。1616年4月中，哈維在騎士街聖保羅教堂附近的學堂中講學，第一次提出了關於血液循環的理論。講課的手稿用拉丁文寫成，至今仍收藏在大英博物館。在講學時，哈維採用比較的方法，通過解剖動物來説明人體解剖學。