Wi-lyen．Mu-tun
kakiliman[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
Wi-lyen-T.G.Mu-tun “Wiliam T.G. Morton, 1819 a mihcs 8月8 日-1868年7月15日”，Amilika ngipenay a misaydang, 1946 a mihca i cacay pabinawlan tu picici’an tu ngipen pacumuden niza ku yi-mi, namahiza pala u ayzaay a ziday nu saayaway misanga’ay tu mibulsenay.
威廉·T·G·莫頓（William T.G. Morton，1819年8月8日—1868年7月15 美國牙科醫生，1846年他在一次公開牙科手術中將乙醚引入，也因此被視為現代麻醉學創始人之一。
nilaculan[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
uyzasa makayniay hakiya nu saayaway pacumud tu picici’an tu yi-mi, makay Mu-tun a nipakatineng malaheci ku nisanga’an tu sapibulsen a micici’ nu lingatu, pasu mikakadumay ci How-le-s-Wi-al atu ci Ha-bu pasumana’ay ci Ca-al-s.T. Cye-kesun katuud ku musakamu situngus tu misanga’, sabeleng amisaliwyuk tu picici’an nu pibulsen malaalaw tu teked a situngus.
然而關於是否是最早將乙醚引入手術，從莫頓宣布成功發明麻醉手術伊始，就有包括合作者霍勒斯·威爾士和哈佛教授查爾斯·T·傑克遜在內多人宣稱享有發明權，進而掀起了一場圍繞手術麻醉術的一場專利權之爭。
nikauzipan[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
Mu-tun lecuh i Amilika Ma-say-cu-say-cow Ca-al-tu a tuse. masakapahenay ciniza i P-al a Mu-ngipen a padekuab minanan. 1842 a mihca malingatu mala misaydan nu ngipen-ke. katukuh 1843 a mihca laed a demiad. u pikakaan cinizaan tu atui’ a misayda nu ngipen-ke makakadum ci How-le-s.Wi-al-s, ci Wi-al-s sakay pibelsen manamuh, nika i 1843 a mihca tu zikuzan , sazikuz malatusa misakakukaku tu.
莫頓生於美國馬塞諸塞州的查爾頓市。他年輕時在巴爾的摩牙醫學院學習。1842年開始擔任牙科醫生。1842年到1843年一段時間，同比他稍微年長的牙科醫生霍勒斯·威爾士合作，威爾斯本人也對麻醉深感興趣，但是在1843年末時，兩人最終分道揚鑣。
cacay tu a mihaan, ci Wi-al-s mitanam tu i-ya-how-al-tan “syaw-ci” mala u sapibulsen, Kang-nay-ti-kek-ha-te-bu-te a picici’an malahciay tu, saca i Pu-s-tun ciniza pabinawlan paazih caay kalaheci.
一年後，威爾斯嘗試把一氧化二氮（笑氣）作為麻醉劑，他在康乃狄克哈特福德的手術獲得了成功，然而他在波士頓做的一次公開表演卻遭到失敗。
Ca-al-s .T. Cye-kek-sun u katinengan ni Mu-tu a misaydan atu ke-sya-cya, misabalucu’ ci Mu-tunan mitanam miyung tu yi-mi. yi-mi i ayaw nu tulu lasubu a mihcaan matineng tu sipabulsenay tu, uyzasa i ayaw ni Mu-tu, u yi-mi caay henay kayung i tatenga’ay nu hekalay a picici’.
查爾斯·T·傑克遜是莫頓認識的醫生和科學家，他建議莫頓試用乙醚。乙醚早在三百多年前被發現具有麻醉的性質，然而在莫頓之前，乙醚從來沒有被用於正式外科手術。
piazih ni Mu-tun, u yi-mi hakay u sakapahay a sapibulsen. ayawen niza ku aadupan “pasu nipahabayan niza tu aadupan” atu mitananm tu uzip niza.1846 a mihcaan 9 a bulad 30 a demiad, ci Ay-pen.Bu-low-s belut micumud tu picici’an ni Mu-tun maydih papibubuc tu ngipen, maydih a tadeng masusud ku adadad nu pibubuc tu ngipen a pingaay.
在莫頓看來，乙醚可能是一種有效的麻醉劑。他先用它在動物（包括他的寵物）和自己身上試驗。1846年9月30日，埃本·弗羅斯特奔進莫頓的手術室要求拔牙，表示願意接受能緩解拔牙之疼的任何療法。
pahedupen ni Mu-tun ciniza tu yi-mi a malingatu micici’, yu sinakatinengan tu ci Bow-low-s-te hawsa, caay katineng tu adada. namakayni maazih tu ni Mu-tun ku kalaheci. Pow-s-tun a sinbunan i saka tusa a demiad sakay picicic’ sakamu satu, nika caay kalilid maazih nu katuuday.
莫頓給他吸入乙醚後進行了手術，當弗羅斯特恢復知覺時，聲稱他沒有感到疼痛。莫頓由此看到了成功的希望。波士頓的報紙在第二天對手術做了報導，但是仍沒有引起廣泛的注意。
ci Mu-tun misalunguc ci Pow-s-tun-ma-sa-cu-say-cow pulunng nu padekuan matenesay balakiay tu way-ke a misaydan ci Ye-han.C.Wa-lun pow-se makakadum, ayaw nu katuuday a misaydan mipaazih tu pabulsen ni Mu-tun a kawaw, Wa-lun pow-se misulul tu. 1846 a mihcaan 10 a bulad 16 a demiad tu sananal, ci Mu-tun i padekuad laup sa ku misaydan atu micudaday nuayawan nu imelangay a tademaw ci Ci-al-pow-te.A-pow-te papihedup tu yi-mi, zumasatu ci Wa-lun-pow-s miala patahkal tu ailucay a pucu’. Pawacay silaheciay ku mibelsenay, uyni pipaazih kasednun mapatahkal nu katuuday a sinbuyan.
莫頓請求波士頓麻薩諸塞州總院年老資深的外科醫生約翰·C·瓦倫博士合作，當眾醫生之面做莫頓麻醉法的表演，瓦倫博士同意了。1846 年10月16日早晨，莫頓在醫院圍觀的一大群醫生和學生的面前給一個外科病人吉爾伯特·阿博特吸入乙醚，然後瓦倫博士給病人取出頸部瘤。麻醉劑被證明有效，此次表演即刻被多家報紙予以報導。
i picici’an tu pinaay a demiad ni A-pow-te, ci Mu-tun aci Cye-kek-sun misinsi tu cacay teked nu uzipay. uyzasa ci Mu-tun caay katenes macaculi tu kasitungus tu nu tekeday. sazikuzay i huing yadah ku nipalawpes tu kalisiw, caay pakay nu uzipay a nisanga’an a pakala tu nabalucu’an a nipaini.
在阿博特的手術幾天後，莫頓和傑克遜申請了一份專利。然而莫頓不久陷入一場長期的專利權爭辯中，最終在法院耗費大量錢財，他未能從自己的發明中獲得期許的利益。
1862 a mihcaan balangbangan nuuzip a pilihiza micumud tu Pow-tow-ma-ke a sakapuy nu hitay. u tineng niza tu nalimaan tu sapibulsen yungen niza i uzip nu tusa malebut a hitay i kalahitayan nu Bow-lye-te-li-kek-paw, Cyen-s-le-s-wi-al a kalalais atu Huy-te-ni-s-a kalalais. ciniza i 1868 a mihcaan 7 a bulad 15 a demiad i Niw-ye-cong-yanga aidangan mikisapi’ sa mapulin mapatay. tademan i Ma-say-cu-say-cow-cyen-cyaw-se He-san a pitademan.
1862年秋天他作為一名志願者加入了波多馬克軍團。他將他的麻醉技術用於兩千多名士兵身上在弗雷德里克斯堡之役、錢斯勒斯維爾戰役和懷德尼斯戰役。他於1868年7月15日在紐約中央公園納涼時跌倒逝世。他被葬於馬塞諸塞州劍橋市的褐山公墓。