ak’ak

ak’ak (烏鴉)

Sakizaya a kamu u ak'ak

ak’ak (烏鴉)

kakaliman(摘要)

烏鴉是鴉屬（學名：Corvus、英文：Crow）鳥類的通稱，屬於雀形目鴉科，是很多城市非常常見的鳥。烏鴉是最聰明的動物之一，能提前制定計劃

u ak'ak tadaak'ak hananay masatezepay a ayam, sawsawni maadih i tukay ku tuud maadih mabahel u kapahay ku tangah, matineng mikiayaw milucek tu kakawaw.

misateked (分類)

被稱為烏鴉的鳥可以指的多個物種，比如喙粗壯的巨嘴鴉、喙較細的小嘴烏鴉、鼻區裸露的禿鼻鴉、在西方比較常見的渡鴉。

u ak'ak aayam katuud sa sidwmaay izaw ku tabakiay a sangecuc, izaw ku adidi'kay izaw ku masapucuay nu cihek, iyadah i saetip a maadih mabahel.

烏鴉大約有上百種，遍及世界各地。它們是留鳥，幾乎都是群居。因為它是雜食性鳥類，所以很容易適應自然界的季節性變化。

u minadu'an nu ak'ak nu ak'ak sa, makaala ty cacay a ladubu izaw a min i tahabun nu kitakit, u mana' nlay tu a ayam sakaputay, u canacananay a kanen a ayam, sisa kalamkam a mananam tu kasumad nu demiad.

家鴉（學名：Corvus splendens）又稱家烏鴉、可倫坡鴉，是亞洲常見的鴉科鳥類，屬定棲和群居動物。

luma'ay a ak'ak ak'ak han ku ngangan Ke-lun-pi-ya, saiyadah maadih i ya-cou u aym ku sausi masa upu ku ni eneng mapulungay a adupen.

牠的大小介乎寒鴉和小嘴烏鴉之間，約40厘米長，但比這兩種鴉類為瘦小。家鴉的額、冠、喉的毛色深黑而富光澤，頸和胸呈淺灰褐，翼、尾和足部則為黑色。而不同地區的家鴉，喙的厚度和毛色深淺，皆略有不同。

sakacaay kalecad nu tabaki tu adidi'k sa izaw ku 40 li-mi a tanaya' nika mikiadidi'k tu ak'ak ku udip, makudus a ca nika tabaki ku pising atu adiping, iyabanuh nu liel sa lumeni; tumeli' u liel atu baluwang, kala abuabuwan kukulit, sakubad atu kikul u kuku' lumeniay yamin caay kalecad tu tada ak'ak yakibetul nu sangucuc atubanuh sa misiteked.

新喀鴉（學名：Corvus moneduloides）是鴉科鴉屬的一種，為新喀里多尼亞的特有種。該物種的保護狀況被評為無危。

Sin-ka-ya (mitesekay a nipangangan: Corvus moneduloides) nu cacay a kukakausan u Sin-ka-li-duo-ni-ya-da-te-you-cung inaayam audahkeday tu kunikaudip adiput.

新喀鴉的平均體重約為279.0克。棲息地包括耕地、亞熱帶或熱帶的（低地）濕潤疏灌叢、亞熱帶或熱帶的旱林、亞熱帶或熱帶的濕潤低地林和亞熱帶或熱帶的（低地）乾草原。

Sin-ka-ya a bat'ket sa 279 ke, aidangan nu heni i umaumahan a kutiay suemetay i yadahay ku lutuk imasatukusay maacakay analinabuwan.

細嘴烏鴉（學名：Corvus enca），是鴉科鴉屬的一種，分布於汶萊、印度尼西亞、馬來西亞和菲律賓。該物種的保護狀況被評為無危。

dihepicay ku sangucuc a ak'ak cacayay i ku kakasan matilaki bunlay intunisiya malasiya Fuy lipin inaayam caay tuku kalihalawan a madiput tuway.

細嘴烏鴉的平均體重約為251.0克。棲息地包括城市、亞熱帶或熱帶的濕潤低地林、亞熱帶或熱帶嚴重退化的前森林、亞熱帶或熱帶的紅樹林和耕地。

u a didi'kay ku laway a ak'ak i ya baeket sa 251 ke, aidangan nu heni sa ilumaluma'an tanengay ku caledes i suemetay enal kilang, i yamasumaday a kilalangan Ya-re-day caladesay sumanahay a kilakilangan a lala'.

lalangawan (文化)

cin-wu (金烏)

漢朝壁畫中的金烏（三足鳥/朱雀）

在中國古代神話裏，紅日中央有一隻黑色的三足烏鴉，黑烏鴉蹲居在紅日中央，周圍是金光閃爍的「紅光」，故稱「金烏」，是帝俊和羲和的兒子，原本有十個，住在東方大海扶桑樹上，每天輪流讓母親羲和駕日車帶他們上天值日，後來十兄弟不滿先後次序，十日一同升天，烤焦大地，被后羿射下九個，只剩一個

nikulidtan i liling nu lama' cin-wu (tulu kukuku' kakaymawan a ayam)

imatiya izaw ku patinaku i China, i teban nu sumanahay a cilal sa izaw kya cacay tu tuluay a kuku' a lumeniay ak'ak sa, iteban niya sumanahay, u liwliw sa yamisa bili melitay, kya nipangangan ku cin-wu han, u wawa ni Di-cung atu Si-he. cacay a bataan kya wawa i walian a bayu i pabaw nu tabakiyay a kilang. tu demidemiad palaliyun han nu wina miladay tatacuwa pabahel, idaw ku cacay a demiad sicaayay kanamuh niya malkakaay tu nika saiyaway atu sadikuday, itiya cacay bataan ku wawa mabeleng kya cacay a bataan a mubahel akutiay a demiad, iya sasiwaay mapana' nu mipanaay cacay tu ku liwan.

u di'tu a ak'ak (神鴉)

中國：在清朝，紫禁城內有清朝皇室飼養的一群烏鴉被當做是神鴉而被禁止傷害(愛新覺羅一族的始祖凡察曾被烏鴉所救)，並精心飼養。

China nu sumamad lueteman u kakidaan nu hung-ti labu nu luma' iyadah kya nipahabay tu ak'ak u di'tu a ayam, sakuhen a mana pipatay saan, Ay-sin-cuy-lo a binacadan saayaway a babalaki nu nipalekal tu nu ak'ak saan sisa limu'uten nuheni a pahabay.

英國：在倫敦塔也有一群烏鴉一樣被禁止撲殺和傷害，並且由守衛倫敦塔的皇家衛士保護。

United kingdom i Lun-tung i ya masaupuay a ak'ak la'tus mizakep mipatay u padihingay tu hutiy ku midiputay.

日本：在日本，烏鴉被作為吉祥之鳥所供奉，被日本人當作「立國神獸」。烏鴉曾作為日本足球代表的象徵，日本足球協會採用八咫烏（三足烏鴉）圖案當作會徽，參加世界盃足球賽的日本隊員的球衣上就繡著八咫烏。

i Japan salisinan kya ak'ak u pakalemeday tu kanatal sa iya mitukuday tu mali, misiay yai tacuwacuwa u ak'ak ku makunuhen i baluwang walu a batac tu luway kuku' a ak'ak a milabu a midademec sapidemec i tawan kya ak'ak sa.

u la'tusay sanay (負面的象徵)

儘管有些文化認為烏鴉是吉祥物，但是在部份文化（例如：印第安文化）認為是不祥之兆，烏鴉可能代表一種力量的象徵，然而如果是代表力量的話通常會是指負面的力量。

idaw ku musakamuway nu lalangawan u sakalemed ku ak'ak a ayam sa, nika sa nu Yin-ti-an a lalangawan a nipiadih u la'tusay sa u ak'ak a ayam. malecad tu pakaicelangay sa, nika sa anu u pakaicelangay kya ayam sa akay u kamukamu sa a cacay.

在中國古代，有一說因為烏鴉能嗅到腐敗和死亡的氣味，被認定為不祥之鳥。

nika i sumamad idaw ku kamu i China u ak'ak matineng kya cihek misanek tu angetulay atu mapatayay sisa kakatalawan a ayam han.

有一說烏鴉因其顏色和叫聲，多作為不吉祥的象徵。

idaw ku kamu u kulit atu suni ak'ak u la'tusay a tapalan idaw u kakapahay sanay.

u kakapahay sanay (吉祥的象徵)

u dahmay a ayam (慈烏)

在中國古代，烏鴉常喻為慈、孝的象徵，代表眷念父母教養恩情。「烏鴉反哺，羔羊跪乳」

i tida i China sumamad u ak'ak u u pakaadaay a ayam, midayli tu babalaki, paayaw tu nipadihcuwan "makahateng tu paayaw nu wina sisa malacad tu wawa nu sizi micucu".

吉祥之兆

中國古代亦有以烏鴉為報喜之説。

「烏鴉報喜，始有周興」薛季宣《浪語集》卷一《信烏賦》：「南人喜鵲而惡烏，北人喜烏而惡鵲」

China kasumamadan izaw ku ak'ak patineng tu kakadihan sa, pakatukuh sa miazih tu tuki. Sey-ci-suan "lang-yu-ci" sakacacay a cuang, pakatukuhay tu kapahay a kawawana ak'ak "u itimulanay a kamu sa kanamuhan kya Si-cuy kabidangan kya ak'ak sa, uiamisay a kamu sa caay kalecad kapahay ku ak'ak sa makatalay kya Si-cuy sa.

洪邁《容齋續筆》卷三：「北人以烏聲為喜，鵲聲為非，南人反是」。

sakatulu nu"lung-zay-su-bi" ni Hung-may, "u iamisay manamuh tu suni nu ak'ak kaiy sa tu cuy a ngiha, uitimulay sa macukas.

烏鴉反哺的成語傳了幾百年，為何現在有人說這是一個美麗的誤會

u ak'ak ayayam idaku kamu, pinatu a lasubu a mihecaan midiput tu babalaki ku ak'ak sa aydasa tu kiyaid ku mu sakamuway tu nika ubangecalay a patelac sa.

sakatineng tu ssdupen. (類別：動物知識)

烏鴉被認為是鳥類中最進化的一種鳥。由於它的叫聲粗厲嘶啞，加上一身黑裝，往往被視為不吉利的象徵。其實，烏鴉是人類的朋友。

u ak'ak hananay a ayam sa mapulung mamin ku ayam masumad junikauzip sa, iya tabaki nu ngiha a sini sa, u lumeni'ay henaca miadih ku tademawan sa, y sakacacay kalemed sa, nika sa u ak'ak a ayam u cabay u tadwmaw sa.

kakanan (飲食)

烏鴉的食性較雜。它不僅吃許多害蟲，如螟蛾幼蟲、金龜子幼蟲、蠐螬、鼠類等，而且還愛吃腐肉及一些廢棄物，因此有“清道夫”的美稱。

u kakaenen nu ak'ak sa i yadah, caay kau cilekay a cacay u wawa nu samikaway adidi'ay a belalangad u edu, hicahica amin, mukaen naca tu ange tulay a heci nu hicahica, misapud aca tu nibakahan atuud sa, pangangaan tu mipuday han.

然而，在農作物的收穫季節，它也往往成為豐收的大患。它們不僅啄食成熟的穀物，而且還會將已播下的種子挖出來吃掉。但總的來說，烏鴉還是一種功大於過的益鳥。

u zuma sa tusa yu pisiukakuwan nu malukay sa, u sabeculay i tiya ku ak'ak makatal, caay kaw maduhemay a sabak a cacay u nipaluma nu malikay a sapal sa ku lihen a mekan, patadikud sa ku kamu. u kapahay a ayam ku ak'ak saan.

在鳥類中，烏鴉比較聰明。它吃東西時，不管是硬的貝類或果實，它會先在石頭上敲打，打開後再吃。而且還喜歡發亮的東西，常常收集碎玻璃塊等物品。

mapulung nu ayam sa u ak'ak ku sakapahay ku tangah sa, mekaen tu tuud, izaw ku atekay sa, mikilim tu ba'tu, amipeci' mapela' tusa, tahekal tu kuheci, alahican sa makaazih tu misamelimelitay misuped ku ak'ak tu mapeciay nu landaway.

dubu (巢穴)

烏鴉的窩往往建在較高的樹杈上。雌鳥一次生四五個蛋，呈淺藍或淺綠色。孵蛋期約20天，這期間，雄鳥外出覓食。小鳥30—35天即可獨立生活。

u ak'ak i u misadubu a siwawa sa cikanca mikilim tu talakaway a kilang a misadibu, kinacacay a sitieku, sepat anu cacay sa, lima kalasumilawan atu langdawan kukulit, tusa a bataan ku demiad a midiku i u midiku ku langa sa, u tama sa mikilim tu kakanen u wawa atu luabataan i dauku lima a demiad, kiyamin liyas tu wina, cinina tu ku mikilimay tu kakanen.

烏鴉的警惕性很高。當鴉群中的一隻發現有什麼動靜的時候，會發出驚叫聲，於是鴉群也會大聲驚叫著一哄而散。

u ak'ak tadimatim kutengil anu adidi' ku matengilay tu masahica hicay sa, tanutuwa' sa masuni', pakatengil tu katuuday matengil ku uday sa babalebet sa tu wamin mubahel.

有人用答錄機把它們的聲音錄製下來，當播種期需要驅逐烏鴉的時候，就播送驚恐聲，把它們趕走。當果園發現大量害蟲時，就放它們群集時“啾啾”的叫聲，召集它們來消滅害蟲。

idaw ku milingihaay tu suni nu ak'ak, anu pipasapalan tu hicahica sa tinia mikan kya ak'ak sa satu bakihan ku suni, niyalangiyu, baletbet sa mulaliu kya ak'ak u u iyadah ku cilkay, nu nipalumat u tuud sa, "ciw ciw" han ku suni sa, tani tu wamin, kya ak'ak amihamin tu cilekay.

namakayniay a nasulitan nasakamuan atu natinengan (外部連結)

[1]中文維基-烏鴉：https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%B9%8C%E9%B8%A6

[2]中文維基-家鴉：https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%AE%B6%E9%B4%89

[3]百科全書-烏鴉：https://tw.18dao.net/%E7%99%BE%E7%A7%91%E5%85%A8%E6%9B%B8/%E7%83%8F%E9%B4%89