apaw
apaw (nganga nu cudad: Manihat esculenta), nu kilang a apaw han, u tabakiay nu canke (大戟科) a apaw a kilang nu satimulan nu Amuhuwan a Nan-Mei-Cuo (南美洲).
u apaw a mulalatay a langaw, satanayu sa ku nikasimulu siheci sa ku lamit; u angangan satanaya sa sicica', u papah langaw sa, masalima tu tulu aca idaw tu siwa ku nikacili, i cili nu papah mahida u dinum ku tanaya' sakimulu sa kya dinum; malimatak ku cica' sakimulumulu sa kuliwasak sa nu balu, u masacacay a balu atu tatayna i pabaw u tatama nu balu i sisi, caay kasabalu; mahida ku nikasiheci cacay ku kawus enem ku caa'.
-
misapaluhay milimad -
u silsil nu balu -
balu -
lamit -
u pela'
linamalinu lamit nu apaw kapah kanen, nika anu caledes atu tadacaledes a kakitidaan katuud ku palumaay kina apawan, u apaw taneng salamihunen (iapioca, tanen maamataay a mihun tu mantaay a mihun). caay kalecaleca ku langaw idaw ku sicedamay idaw ku akenekay, nu sicedanmay a lamit siadidi'ay ku cileminay (氰酸, cyanic acid), u paduh kalangdawlangdawan ku kulit; ya akenekay u lamit yadah ku cileminay ya paduh, mahida lulumenian ku kulit, kapah katinengan. u lamit atu banuh nu pudac talakaw ku cileminay (氫氰酸), sisa ya cileminay (氫氰酸) siledek (毒) u apaw apudacen aca ku paduh, ngaayen aca kya mukan. u ledek nu apaw sa, idaw ku ya-ma-ku-kan (linamalin, 亞麻苦苷) atu ya-ma-ku-kan-mei (linamarase,亞麻苦苷酶) mapananum sa tahekal ku cileminay (氫氰酸) munanabaway (hydrocyanic acid) kya u apaw anu cacay ngaayaen atu cacay katahekal ku cileminay sa, anu alahan mukan sa i labu nida idaw ku ledek mala cing-hua-cing (氫化氰, hydrogen cyanide). anu takan tu ledek sa balawbaw ku balucu', muta', mapiyas, masinawal; anu pihaceng sa caay pakahanhan patay sa tu. hakya mala masaatilatilad miduka tu mata' a ulat atu nu latlat a ulat. i kitakit idaw ku waluway a yik (億) nu tademaw kalahemayen ku apaw mukan tu sakakapah. u mitesekasy i Fei-Cuo (非洲) patideng tu “nu apaw a kakanan nu iyuay a kakaw” (BioCassava plus project), mikilim tu sakakapah nu sakay udip(uzip) tu sakay itini i nu apaway. palecaden tu ma-lin-su, u apaw i nayay nu tan-pay-ci (蛋白質), sisa u apaw ku mukanay sa, u kaladihan mulacul tu tanengay nu tan-pay-ci (蛋白質).
da'un paluma tu apaw, taneng palawei-cin (味精) nu sapisanga' tu dawmiay nu aca, kapah palasasalamalen tu ciw-cin (酒精), sapisalamal nu maudipay.
-
nipudacan a apaw -
casimalan a apaw -
nisamulimuliyan
A kalawlaway nu kapkap B salengacay tanayu dada nutipus C atekak sumanah,kasinawan a habay,D mataay a malinsu
titi'atu paluh E mantaay a apaw F mataay adayud G mantay a tubah H balaysan Y matay nu apaw Z pada' nu ungay T mantay a tali
namakayniay a nasulitan nasakamuan atu natinengan
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]- nasulitan ni Hana Ateng i 2020 mihcaan
- wipayke-木薯
- 木薯Mushu藥用植物圖像資料庫 (香港浸會大學中醫藥學院)
- 6-脫氧巴西紅厚殼素 6-Deoxyjacareubin 中草藥化學圖像資料庫 (香港浸會大學中醫藥學院)
- 樹薯 Manihot esculenta Crantz.. 臺灣物種名錄. 臺灣: 中央研究院生物多樣性研究中心. [2013-1-24]