timulbayu mingayaway Amis Lipun a hitay
cacay aniwiwiway a subal i kilakilangan saapa sa tuluay lasubu a mihcaan, patatenga u Lipun mingayaw cay kademec sa ku kamu, namakay sakatusa a ngangayaw nu Lipun kapawanatu tu nu Lipunay ahitay Amis a tademawan. ayza satu maazih tu ita ku lalum nu Taywan, ciniza namakay Taywan nipaculculan patayza i timulbayu mingayaw, i lalabu nu kilakilangan cacay mauzip itiza tulu izaw ku cacay a mihcaan.
1974 a mihcaan MOROTAI i labu nu buyubuyu’an maazih ya cacay tademaw nu tusaay ka ngangayawan henay nu Lipunay a hitay, yu matepa ciniza haw sa tunu tuwa’ sa mihanu Lipun musakamu, sakamu sa caay ka zemec ku Lipun mingayaw sa musakamu, satu u Lipun itawya tu tuluay bataan a mihecaan mingayaw mazemec tuway kaliyuhan niza, u tabesiw sanay tayni ci niza hakya asaan, azihan misapinang tatengaay namakayzaay i Taywan pusungay Amis a tademaw ci S-ni-iyw, i kaLipunan henay micumud tu nu binacaday iyung a sakaputay mala u hitayay nu Lipun, u Lipun a ngangan niza ci Cung-cun- huy- bu han, namakapabaw ku nipikuwang nu ada haw sa masasiwatid tuway tu cabay ciniza, satu tataytay tu i buyubuyu’an niya subal a mauzip tu tuluay lasubu izaw ku cacay a mihecaan.namahicaay ku kawaw kya tayza sa i timulbayu a subal mingangayaw saw? i tawya Lipun a Cebu malingatu mingayaw tu walibayu, katuud ku kakaydihan a tademaw a pacumud tuynian a ngangayawan,caay dada’ ka pinaay a mihcaan tu pikuwan a pikilul tu kawaw nu Lipun, pasubana’ tu Taywanay a tademaw, kacacayen ku balucu’ a mikawaw tu Lipun asa, hakay aca katuud tu ku tademaw maydihay a paazih tu cay ku mapidahay ku Taywanay a tademaw asaan, uzuma maydih aca itiza i ngangayawan a singangan.1942 a mihcaan hawsa malingatu tu ku Lipuan misulut tu a cima ku maydihay a malahitay sa tu Taywanay a tademaw, saayayaw 1020 ku tademaw taneng tu sa ku pizateng nu Lipun, azihan malaalaw a maydih milihiza malahitay, satu pakala tu sepat izaw ku tusa mang tu ka katuud nu tademaw, itawya tuwaca katuud ku caay kaalaay a tademaw uzuma kinapatay sa.matineng ku Lipun tu binacadan a tademaw matineng siicelang mangangayaw i buyu’ atu i kilakilangan a zazan, sisa misapuput tu nu binacadan iyung a hitay, nacacay tahkal ku masakaputay a hitay cacay lasubu katukuh enem lasubu ku tademaw, patayzaen i timulbayu Philippines a kakitizaan mangangayaw, tayzaay itiza a tademaw caytu ka taluma’, kadihian sa ku madukaay katuud ku mapatayay nu tademaw. halu ci Sniiw a tademaw.1944 a mihcaan, tusa bataan izaw ku sepet ku mihcaan niza miecaw tu micidekay nu zazan bayu pabaway mapahezek, patayzaen tu ciniza i MOROTAI. itawya pingayaw kasaicelang nu pikuwang a lacu nu America hawsa, caliway tu tusa a bulad ku nipucumud pikuwang nu America. u Lipun a hitay cay tu pakademec tu ada,tazikuz satu micumud tu kacebed nu kilakilangan malingatu mingayaw tu kinapatay sanay a hitay,itawya malasuninipay a hitay ci Sniiw satu malaliwasa’ tuway ciniza tu cabay, cumud satu ciniza i lalabu macebeda a kilangkilangan a mihalhal tu mipadangay a hitay.uyza satu u nikatineng niza i buyu’ a mauzip, yu matepa ciniza hawsa sizikuz tu nu kalahitayanay nu Lipunay a zikuz, u kang a tupel, i limaay niza tusa a balud ya tulu walu amahizaay a kuwangan, pakala tu cacay bataan ku lacu’, iza henay nu hitayanay a bakan, uyza u kakanan a siuy mamin nu hitayay a tuud ku sakauzip niza, mahini ku nikauzip niza i lalabu nu buyubuyu’an, katukuh i tulu izaw ku cacay bataan a mihcaan ka tenes itiza mauzip.uyza u nisakapu niza a hitay a tademaw pihaceng ku nikalasawad katuud ku mapatayay nu tademaw, ciniza satu u mapatayay i ngangayawa ku pilisimet cinizaan. i lalabu nu buyu’an atu i hekalay caytu ka lalicay maketun tu, uyza u nikademec nu Lipun mangangayaw cakatineng kaliyuhan niza.namatepat ciniza musuayaw tu situngusa mikawaway nu Lipun mipalita cinizaan, mahapinang ku nu Lipun akamu niza a patubili, namamin mitengil tu zikuza a ngangayaw tu pisakamu a kawaw hawsa tunutuwa saca musakamu, caay ka demec ku Lipun, a taluma’ i Lipun kaku sa.nazikuzan satu Taywan a cenbu atu cenbu nu Lipun misulimet tuynian a kawaw, uynian ci Sniiyw a tademaw u sazikuzay tu a hungti a hitay nu Lipun sa, pakawlahen nu Lipun a canbu cinizaan tusa lekal micidekay a hitay tu mukiliday atu pipabeli pakalahan tu kalisiw mapulung pakala tu walu lasubu amang nu lipunay a kulisiw, sipangangan hantu nu mita Taywan cenbu tu kapahay baluhay a ngangan ci li- kuwang- buy han.taluma’ satu i Taywan ciniza, litemuhen nu Taywanan a cenbu lipahak sanamin ku binawlan pakazih cinizaan.1975 a mihcaan taluma’ satu i niyazu’ niza, nika mikadabu tu ku acawa niza, ayaw na malahitay sibili tu ku acawa niza tu ayzaay a tatamaan a wawa, ayza balakitu siacawa tu siwawatu,Taywan a canacanan a kawawan cinizaan mahiza u silaeday tu hekalay, musuayaway tu kananamanay tu kika liwliw nu hekal caykasangalep, sangaleb satu nizatengan aku budibud sa ku balucu’, ci S-ni-iyw a balucu’ atu nikauzipan niza masatabaki kuni kasasuma cay tu kalecad tu nu ayaway nikauzipan niza,cay katenes a mihcaan sigang tu nu balaay a imelang mabelec tu ciniza, nikauzip a mihcaan niza limaizaw ku siwa a mihcaan ci S-ni-iyw u sazikuzay sautangay matepa masubeliday nu Lipun a hitay.u culal niza, mazateng tu nu Taywan a lalay cudadanay tuyni u malahitayay nu binacadan palatatenga’ tu lalay, tulin a milusimet tahkal tu yadah ku nu Taywanay nu binacadan yu ngangayaw henay mipadang tu lipun iza ku nisulitan tu mahinaay a kawaw, maazih tu kuynian nisulitan tu madukaay mapatayan a tademaw, palecad tu nu zumaay a hitay u pihacengay a kaput, nayi’ ku nipabelian tu kaizaway tu nipakulisiwan, palekal tu zumaay binawlan a nisakaputan papising tu pakayniay Taywanay lipun a hitay, milunguc tu cenbu nu Lipun pabeli tu tatudungay a nipabeli tu kalisiw.namahini kinakawa mazateng tu naayaway cungtung ci Li-ten-huy, namisakamu tu, matineng tu kaku tu lalum angec nu Taywawan a tademaw, Taywan a tademaw lacus a misakaku, lacus a misakaku tu nu uzip a kawaw, amisabaluhay tu sakauzip nu uzip. hinisa ku misulitay a tademaw, namakayni ci S-ni-iyw、Cung-huy-hu katukuh ci Li-kung-huyan, a caay ka hini ku labades u lalum haw? namakayni tu laliyunliyun niza tu ngangan, a maazih tu nu mita ku Taywanay a tademaw lasubu a mihcaan kuni pisukut a dingu i kauzipan.1945 a mihcaan iayaw micaliw ku Lipun tu icelang nu mita u Taywan amisahungti i walibayu,1949 a mihcaan tu zikuzan Taywanay a tademaw amingayaw tu Talu a mipalikal tu nu uzipay a kakitizaan, satu ayza i nuayawan a dadipasan sademiad aliyaliyac sa amaydih mikuwang mitamud tu Taywan.mauzip tuyni a lala’an ku tademaw amin, ayaan tuway haky a taneng malatademaw tu nu uzip.
- nasulitan ni Sabak Tutuy i 2020 a mihcaan itiza Hupu a niyazu'.
- wikipitiya timulbayu mingayaway Amis Lipun a hitay.
- [1]