Kuwait
Kuwait (科威特)
Kuwait (科威特)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u Kuwait (科威特) sa ilabu nu Asia, itiza i 29 30 N, 45 45 E.
u ahebal nu lala’ mapulung sa izaw ku 17,818 km2
u ahebal nu lala'ay sa izaw ku 17,818 km2, u ahebal nu nanumay sa ti'kuk ku km2
hamin nu tademawan sa 2,832,776.
kakalukan umah sa 8.50%, kilakilangan umah sa 0.40%, zumaay henay umah sa 91.10%.
a Kuwait a kanatal Kuwaitt han pangangaan (kamu nu huni sa, u engeng sa, i tipan nu Aisaay Arab kumay, waliay-amisay Persian lawac (波斯灣), puswan nu etip-amisay a cing-cu-ze a kanatal, i timulay malalitin tu Saudi Arabia, i amisay malitin tu Iraq, si laed tu bayu tu Iran katatapal, napikuwanan nu United Kingdom (英國), i 1961 a mihecaan enemay a bulad sabaw-siwa a demiad mateked tu.
(u kamu nu Hulam sa: 科威特國（阿拉伯語：دولة الكويت，Dawlat al-Kuwait），通稱科威特（الكويت），是位於西亞阿拉伯半島東北部、波斯灣西北岸的君主制國家，南部與沙烏地阿拉伯接壤，北部與伊拉克相鄰，同伊朗隔海相望，其曾是英國的殖民地，於1961年6月19日獨立。)
Kuwait yadah ku simal atu hekalay a sapilacul masibek i yadahay, u sakatineng a sapilacul sa, sakasepad nu kitakit ku heni, mangay u sapatahekal a simal pacakay malecay nu key-zay henaw a tektek. u sahenulan a tusi malecad ku ngangan ci Kuwait.
(u kamu nu Hulam sa: 科威特石油和天然氣資源儲量豐富，已探明石油儲量居全球第四位，因此油氣出口是國民經濟的重要支柱。該國首都科威特城與該國名稱同名。)
nadipa'an/likisi (歷史)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]i O-be-de i dawya, u dita’ tudus sasangaan atu misangaay tu Cing-tung culuh talabu i Kuwait.
(u kamu nu Hulam sa: 在歐貝德時期（ 公元前六千五百年至公元前三千八百年），陶器製作工藝和青銅器製作工藝傳入科威特。)
Alabu i da-han-hay a ze-day（阿拉伯與大航海時代）
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]1521年，科威特處於葡萄牙人控制之下。1581年起，由君主立憲制的哈利德家族統治科威特。與此同時，在16世紀後期，葡萄牙人也建立了一系列防禦設施。
i kun-yen pituay i dawya sa Kuwait malecacay nu Alabu-di-kuw madiputay.
(u kamu nu Hulam sa: 公元7世紀時，科威特成為阿拉伯帝國的一部分。)
1521 a mihecaan, u Butawya a kanatal ku mikuwanay tu Kuwait.
1581 a mihecaan lingad sa u Ceng-cu-li-seng-ze a Ha-li-de luma’ay ku mikuwanay tu Kuwait. idawya sa i 16 a se-zi nu zikuzan tu, ya Butawya a kanatal patizeng tu sapipu’pu’ay a teked. 1613 a mihecaan ayzaay micapiay tu Kuwait tusi sa, mipatizeng tu baluhay a tusi Kuwait a niyazu’.
1705年，君主立憲制的哈利德皇家式微，科威特的一些領土被「巴尼Utbah部族（Bani；被稱為庫銳Guraine）」所占領與統治。巴尼Utbah部族的薩迪爾Utbah在這裡建立起城鎮和港口，並命名為科威特（小城堡，由kut而來，意思是堡壘，衍生自波斯文kud，意思是城市）。
1705 a mihecaan, cing-cu-li-sengay a Ha-li-de ngangasaw mabadi’ tu, u lala’ nu Kuwait madebung nu Utabah a ngangasawan ku mikuwanay. Ba-ni Utbah a ngangasawan ci Sa-dil i midebungan a lala’ patizeng tu kenis atu minatu, pangangan sa Kuwait, mahiza u sililingay a luma’.
nikatizeng tu kanatak nu tabang (酋長建國)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]1756年，薩巴赫家族首長薩巴赫一世（Sheikh Sabah Abu Abdullah）被舉為科威特首任酋長（Amir），並建立了科威特酋長國（Heikhdom of Kuwait）
1756 a mihecaan, Sa-pa-he ngangasawan u ci tanahay sa He-pa-i-se (kamu nu Amilika: Sheikh Sabah Abu Abdullah) tuzuan nu katuuday a malaciw-zang, patizeng aca tu Kuwait ciw-zang a kanatal.
mademec nu Po-si (波斯入侵)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]1776 a mihacaan, Iran Ka-zal-wang-zaw na midebun tu Pa-s-la zekuzan, ci ngatu ku pacakayay a Bu-s tademaw mabulaw i Kuwait mueneng.
(u kamu nu Hulam sa: 1776年，伊朗卡扎爾王朝佔領巴斯拉後，一部份波斯商人遷入科威特後，英國東印度公司亦將其在巴斯拉之機構遷往科威特，使科威特驟形繁榮。然而為了擁有自治權，科威特必須與鄂圖曼土耳其維持良好關係，甚而承認土耳其對其之宗主權。1822年英國總督從巴斯拉遷至科威特。)
malcacay tu nu Aw-si-manay (加入奧斯曼)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]1871 a mihecaan, Kuwait Ciw-can-kuw pacumuden i Aw-se-man-ti-kuw tatungus nu kanatal, ya lala’ nu Kuwait sapazengan i pas-la-cu (ayza sa cacayay a kenis nu E-la-ke), patizeng han malacacay a kaza ”tatengaan a kakwaw” sa Kuwait-ciw-can-kuw izaw ku tatungusan nu sakaku.
1896 a mihecaan sapamangangayaw ci tangahay Mupalake sakaku sa malasakakaay, mabiyalaw aca tu Tualci a mibulibul tu sakuwanan nu Kuwait, manay mikilim tu En-kuw sapidiput.
(u kamu nu Hulam sa: 1871年，科威特酋長國納入奧斯曼帝國的勢力版圖中，其領土被規劃在巴斯拉州（現今為伊拉克的一個省份），設為一個「卡扎」，但實際上仍科威特酋長國仍保持部分自治地位。)
i 1897 a mihecaan pituay a bulad, ci Mupalake mutakus tu En-kuw a
mibihekac Paw-din saediban nu Kuwait. manay izaw ku saayaway a kalihanawan nu Kuwait. i labuay nu Tualci izaw ku mitungus tu En-kuw pisatezep tu bilibullibul a Ti-kuw nu heni. i zikuzan sa palilidan niAwsman-Ti-kuw, caay satu malapacawan.
(u kamu nu Hulam sa: 1897年7月，穆巴拉克邀請英國部署砲艇沿科威特海岸。這就導致了所謂的「首次科威特危機」，其中土耳其人要求英國停止干涉他們的帝國。最後，在奧斯曼帝國的同意下，並未演變成戰爭。)
kakitizaan (地理)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]Kuwait amin nu lala’ mahiza u laying nu bayu a likenlikenan, caay kayadah ku lyu-cu. nu ngatuay a lala’ izaw han ku Pupiyen, Falake cacay badaan a subal.
(u kamu nu Hulam sa: 科威特全境為一波狀起伏的沙漠，有少數綠洲。本土之外有布比延、法拉卡等10多個離島。)
u lala’ sa talakaway i etipay, i sawaliay sasa’ tu. i etip-timulay makasasaay 275 mi katalakaway a Du-ka-ti-bu-kaw a enal. i amisay u buyubuyu’an, i etipay ku Lay-ya-ha ciw-ling. Sawaliay-amisay nu mahabelutay a enal atu likenlikenan a enal, i teban sa camel tu ciw-lin.
(u kamu nu Hulam sa: 國土地勢西高東低。西南部為海拔275米的杜卜迪伯高平原。北部有部分山地，西部有萊亞哈丘陵。東北部為沖積平原和沙漠平原，中間夾雜著部分丘陵。)
kanahatu micapi tu bayu sa, mangadis tu ci nanumay a sauwac, taku. namakai sasa’ay nu lala’ ci nanum masibek aca, caay kau a nananumen, sisa u nananumen a nanum malabudawan tu katekes a lalaculan, u sapinanum nu heni sa, makai I-la-keay a nanum atu makai bayu misangaan malacaay kaaheciday a nanum.
(u kamu nu Hulam sa: 雖然科威特位處瀕海地區，但缺乏常年有水的河流和湖泊。地下水資源十分豐富，但極少淡水，所以淡水在科威特是珍貴資源，飲用水主要來自伊拉克及淡化海水。)
u demiad nu Kuwait i akuti’ay likenlikenan a demiad, maacak atu akuti’, i lalud sa enem a bulad katenes, a kuti’ aca, talakaw ku kaakuti’ maacak, makelal, anu tulakan ku nu demiad 45 a tu C, satalakaway katukuh tu i 51 tu C, i kasienawan sa tulu a bulad kaapuyu, u demiadan tatudun, a udad, malalemet, u sasaay a sienaw -6 a tu C, cacay a mihecaan a makai udaday sa 25-177 a haw-mi hatiza.
(u kamu nu Hulam sa: 該國屬於熱帶沙漠氣候，氣候乾燥和炎熱，夏季(5月-11月)長達6個月，酷熱高溫且乾旱無雨，平均氣溫45℃，最高氣溫可達51℃；冬季(12月-翌年2月)短，溫度適宜且濕潤多雨，最低氣溫達-6℃，年降水量在25到177毫米之間。)
palcabayay (外交)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]Kuwait hung-sin masungaay i tatelungan a malacabayay a kawaw tu kanatal a zen-ze. pasaida i sapidiput tu lekec nu A-la-be-kuw-cya atu heay-wan-hezeu-wei-yen-hay-kuw-cya malpapadang, i pidiput tu Hay-wan a kenis maenapay manaenel. Kuwait sa nu Masakaputay a kanatal, A-la-bu kanatal a lyen-meng, Hay-wan Wei-yen-hey atu nu kenisay a cu-ce malalekecay a kanatal, katukuh ayza sa izaw tu 110 a kanatal patizeng tu a malacabayay a kawaw, ayza satu izaw ku 87 a kanatal i Kuwait mateket tu ku kaenengan i tiza.
(u kamu nu Hulam sa: 科威特奉行和平中立的外交政策。致力於維護阿拉伯國家團結和海灣合作委員會國家的協調合作，以維護海灣地區安全穩定。科是聯合國、阿拉伯國家聯盟、海灣合作委員會等國際和地區組織成員國，迄今已同110個國家建立了外交關係，目前有87個國家在科威特設有常駐使館。)
u nikalcabayay nu mita (科威特與中華人民共和國關係)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]i 1971 a mihecaan 3 a bulad sabaw tulu a demiad, i Cung-Ha-zan-min-kung-he-kuw tatengaay maalaliting tu tatusaay a kanatal, cacayay ku Cung-kuw sananay, u saayaway mipaheci tu Cung-Ha-zan-min-kun-he-kuw palalitingay i Pus-wanay a kanatal. sawsawni mababacal ku mililiday. u zikul nu patizeng sa mabesuc ku sapalekal. u mababacalay a key-zay macunus tu mihecaan tu ku misiwbayay cunus sa macunus. 2008 a mihecaan Cung-Ke nisiwbayan mahamin $67.84 a ogu, nu makai Cung-kuway patahekal sa $17.44 a ogu, sapatalabuay $ 50.4 a ogu. 2014 a mihecaan 6 a bulad 2 a demiad, u mikuwanay a Sa-pa-He tayza i Cung-kuw, masukazih aci Si-cing-ping.
(u kamu nu Hulam sa: 1971年3月22日，中華人民共和國與科威特正式建交，科威特奉行一個中國原則，是最早與中華人民共和國建交的波斯灣國家。兩國領導人保持經常交往。建交後，雙邊關係一直健康順利發展。經貿往來連年增多,貿易額不斷增加。2008年中科貿易額為67.84億美元，其中中國出口17.44億美元，進口50.4億美元。2014年6月2日，科威特首相薩巴赫訪華，並與習近平會晤。)
cacayay ku China sa ku Kuwait, i zekuzan nu 1971 a mihecaan tatenga sa caay kalalitin tu Cung-Hwa-min-kuw, anu idaw henay ku sasuidih sa, pabesus katukuh ayza u nu pan-kuwn fan mababacal, Cung-Ha-Min-Kuw i Kuwait patizan tu Taipe-Seng-uw-day-biw-cu.
(u kamu nu Hulam sa: 由於科威特奉行一個中國原則，因此與中華民國於1971年後無正式外交關係，但是由於雙方經貿外來需要，一直保持著半官方式往來，中華民國亦在
特設置駐科威特國臺北商務代表處。)
tapang tusu nu kanatal (首都)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u tapang tusu nu kanatal sa u Kuwait City.
kakininan nu kanatal demiad (國家紀念日)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]kakining nu kanatal demiad sa 25 bulad 2 demiad.
tabakiay a tapang nu kanatal (元首)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci Sabah Al-Ahmad Al-Jaber Al-Sabah, micakat a demiad sa i 2006 a mihca 1 bulad 29 demiad.