Laos
Laos (寮國)
Laos (寮國)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
u Laos (寮國) sa i labu nu Asia, itiza i 18 00 N, 105 00 E. u ahebal nu lala’ mapulung sa izaw ku 236,800 km2, u ahebal nu lalaay sa izaw ku 230,800 km2, u ahebal nu nanumay sa izaw ku 6,000 km2. hamin nu tademawan sa 7,019,073. kakalukan umah sa 10.60%, kilakilangan umah sa 67.90%, zumaay henay umah sa 21.50%
Liw-zen-min-min-cu kapulungan a kanatal, (kamu nu lyaw: ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ Sathalanalat Paxathipatai Paxaxon Lao) Laos han nu mita pangangan. i tiyaay nu teban-timulan a kumay i wali-timulan nu Asia a se-hay-cu-i a kanatal, kahenawlan a tusi sa u Vieng Chan (yung-cen 永珍).
(u kamu nu Hulam sa: 寮人民民主共和國（寮語：ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ Sathalanalat Paxathipatai Paxaxon Lao），簡稱寮國（寮語：ລາວ Lāo [láːw]），是位於東南亞中南半島的社會主義國家，首都及最大城市為永珍。)
u sasakamuan nu heni sa u Laos a kamu, 23.68 km2 kaahebal, binawlan sa 700 a mang ku katuud, ina Laos i walitimulan a Asia cacayay a kanatal caay kaazih ku bayu a i labuay nu lalalala’. sawaliay sa u Vietnam ku lalitin, satimul sa u Cambodia(柬埔寨) ku lalitin, i edipan militin tu Thailand, Burma (Meyn-dyen 緬甸), i amisay sa militin tu China.
(u kamu nu Hulam sa: 通行寮語，面積23.68萬平方公里，人口700萬人（2018年），寮國是東南亞唯一的內陸國，東鄰越南，南接柬埔寨，西連泰國、緬甸，北與中國接壤。)
likisi / nadipa'an (歷史)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
u likisi nu Laos (Lyaw-kul 寮國) sa, u sakacacay mikuwanay sa ci Haung i 1353 a mihecaan patizengay a Lan-cang hungtiay kanatal (瀾滄王國), sakatabakiay a seltu Luang Prabang (Langbul-la-bang 琅勃拉邦), nanu Indochina pandaw (Cung-nan-pan-daw 中南半島) a binawlan, maw-i atu lalangawan a bitelakay a kanatel. Lan-cang hungtiay kanatal (瀾滄王國) mueneng tu sepaday a se-ci, paseneng tu likisi nu Laos (Lyaw-kul 寮國) mahiza ku kabitilak.
(u kamu nu Hulam sa: 寮國歷史上第一個統一國家為法昂在1353年建立的瀾滄王國，首都為琅勃拉邦，曾是中南半島的人口、貿易與文化大國。瀾滄王國存在近四個世紀，代表著寮國歷史的鼎盛時期。)
1707 a mihecaan, Lan-cang-wan-kul sakai pituducay a kawaw a malawasak, caay aca pisengal ku militinay a beleaw midebung tu Laiw-kul Tai-kul, Vietnam (Ye-nan 越南) tusaay a kanatal a sakuwang.1893 a mihecaan, mala France (Fa-kuo 法國) a sa kuwanan a kanatal, sisa Laos (Lyaw-kul 寮國) u madiput a kanatal paheciay, misapatahekal tu ayzaay a lala’.
(u kamu nu Hulam sa: 1707年，瀾滄王國因王位繼承紛爭而陷入分裂，又不斷遭到鄰國暹羅和越南的入侵，淪為兩國的屬國。1893年，淪為法國殖民地，寮國保護國成立，奠定現代寮國疆界。)
1953 a mihecaan patahekal mateked tu, patizeng tu Hungtiay a ulic (君主立憲) a kanatal, caay katenes sa, malalais tu i labuay, 1975 a mihecaan, Kun-can-cu-i-cu-ze. Pa-te-laiw muluyuh tu Ceng-cu-ce a tadungusan, Laos zen-mim-mim-cu kapulungan a kantal nu patizeng katukuh ayza.
(u kamu nu Hulam sa: 1953年，寮國宣布獨立，建立君主立憲制國家，但很快陷入長期內戰。1975年，共產主義組織巴特寮推翻君主制政權，寮人民民主共和國建立並存續至今。)
Laos (Lyaw-kul 寮國) i Ma-lay-cu-i ku nu mikuwanay a I-se-sin-tay a Se-hay-cu-i-kun-he-kul, ci tungusay a ceng-tang satatelungan a Laiw-kul-zen-mim-ge-mim-tang. Laiw-kul u katuuday a binacadan a kanatal, u Law-cu 55% nu binawlang kayatah, i ceng-ze lalangaawan u uangangan a tatuzuan. u ciw-lin atu nu kaw-san a kinis, liwasak sa yadahayay a binacadan, nu muenengay pazumaan sa, izaw aca ku i sasaay nu buyu’ ku law-lung a binacadan, i ciw-lingay a law-ting a binacadan, atu i talakaway nu buyu’ sa u lzw-sung a binacadan tulu ku katuuday a binawlan i ti Laos (Lyaw-kul 寮國) .
(u kamu nu Hulam sa: 寮國是以馬列主義為官方意識形態的社會主義共和國，唯一政黨是寮國人民革命黨。寮國是多民族國家，佬族占總人口的55%，在政治和文化領域占主導地位；丘陵和高山地區則分布著眾多其他民族；按居住地區分類，又分為低地的老龍、丘陵的老聽和高山的老松三大族群。)
ya law-lung-cu musakamu sa u kamu nu Laos (Lyaw-kul 寮國), u law-ting-cu sa kamu tu nu cang-meng a kamu, Mum, Kaw-myen atu Myaw a kamu. nu i tika ku sausi sa i Buda kutadungusan.
(u kamu nu Hulam sa: 老龍族通用寮語，而老聽族和老松族則使用藏緬語、孟-高棉語和苗語等其他語言。傳統上，以上座部佛教為主流的宗教信仰。)
tapang tusu nu kanatal (首都)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
u tapang tusu nu kanatal sa u Vientiane (萬象).
kakininan nu kanatal demiad (國家紀念日)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
kakining nu kanatal demiad sa 2 bulad 12 demiad.
tabakiay a tapang nu kanatal (元首)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci Bounnhang Vorachith, micakat a demiad sa i 2016 a mihca 1 bulad 22 demiad.
cunli (總理)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
u cunli nu Laos (寮國) ayza sa ci Phankham Viphavanh, micakat a demiad sa i 2021 a mihcaan 2 bulad 22 demiad.
malukay (農業)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
u malukay ku tuduay i tektek nu Pumum nu Laos (Lyaw-kul 寮國), 20 a se-ci 70 nan-day sa, nu nikalukan a cang-ze a GDP 70% katukuh 80% katalakaw, i 2015 a mihecaan 17.59%. sapikaluk a lala’ umah sa 500 a emang man-ci kaahebal, u kilangkilangan matahepu 60%. i Laiw-kul ⅔ taneng kalukan a lala’ caay henngay patadas, nu sapausiay i 2015 a mihecaan sa, u tanengay kalukan alala 134.58 a emang kung-cing kaahebal.
(u kamu nu Hulam sa: 農業是寮國傳統上的支柱部門，20世紀70年代時，寮國農業產值在其GDP中的占比為70%至80%；2015年，占比17.59%。寮國可耕地面積500萬左右，森林覆蓋率達到60%。寮國2/3的可耕地面積尚未被開發利用，《寮國社會經濟統計資料》和《寮國年鑑》統計的2015年寮國耕地面積為134.58萬公頃。)
nu nikalukan nu Laiw-kul u tipus, kubkub, u tubah, atu kumuh, kinacacay paanip sa lalusa, pangkiw nu sapalumaan alala ku ahebalay, u Laiw-kul ka henawlan a kakaenan, 2016 a mihecaan nu palumaan a tipus 343 a emang dung, hatiya nu Laiw-kul 77% sakaen nu malukay. u panay a belac ku kaydihan nu heni, manay kahenawlan nu heni paluma tu panay. nu key-zay a palumaan sa u lihum, hung-del, kalitang, pahpah nu sapiuwak, kupa, tebus, kahey, atu uciya, u kuhi ku ahebalay a paluma, maala ku pangkiw nu sapalumaan kaahebal.
(u kamu nu Hulam sa: 寮國的糧食作物主要有稻穀、玉米、薯類和豆類，單季稻的種植面積占糧食種植面積一半，為寮國的主要糧食作物，2016年稻穀產量約343萬噸， 約77%的寮國農戶實現稻米自給。糯米是寮國人的主食，因此寮國人主要種植糯稻。經濟作物主要有綠豆、黃豆、花生、菸草、棉花、甘蔗、咖啡和茶葉，其中咖啡的種植面積居首位，占經濟作物總種植面積的一半。)
Laiw-kul malubic ku heci nu kutamudu, mankul a kasiheci 1 a emang katukuh tu 2 a eang a dung, ya binawlawlan u king nu heci ku man-kul. ya pu-taw-yu a heci mihemihecaan izaw 2-3 tung kayadah, yakuwa’ ku malubicay 10 a emang ku dung kabaekec.
(u kamu nu Hulam sa: 寮國亦盛產熱帶水果，芒果年產量1萬至2萬噸，寮國人稱之為「果中之王」；葡萄柚是寮國名產水果，年產量2至3萬噸；木瓜為高產水果，年產量超過10萬噸。)
u zumaay Yung-ceng a kenis, izaw ku patahekal ku tan-sean. ung-si-sean nu Laos (Lyaw-kul 寮國) aungungan nu patahekal a tuud, 70% ku makakitakitay a patahekal. sapadayza i ha-kung atu sapayu nu zaheket a cay-laiw, nu mihmihcaan pisanga sa piyadah tu 50 dung. a nu pasaza tu nu tademaw palecad ku pisausi sa, Laiw-kul sa yadahay ku yu pahabayay tu sepaday, tusaay a kuku’ a adupan a kanatal a sazumaay a cacayay a kanatal. amin nu i labu 150 a emang kung-cing a lahad a huting, i kenisay pahabayay matenes tu ku likisi, a dudi’ tu matumes tu ku pahabay tu sepaday a kuku’ atu tusaay a kuku’. nu kilangkilang a kawaw ma lubic tu, nu a hebal nu kilakilang katukuh 1400 a emang makatukuh 1500 a emang kung-cing, nu kilang a misupetan sa caay kayadah, na mihecaan mawada’ tu ku bilesiw nu kilang. namakakung-ye nayi ku icelang, nu Laos (Lyaw-kul 寮國) kilang a laculaculan a patahekal sa caay katalakaw.
(u kamu nu Hulam sa: 此外，永珍地區特產檀香；安息香則是寮國主要特產，產量占世界總量的70%，用於化工和醫藥原料，年產量達50餘噸。按照人均占有量計算，寮國為東南亞禽畜最多的國家之一，全國有150多萬公頃天然牧場，民間畜禽養殖歷史悠久，幾乎每家每戶都從事家畜和家禽飼養。寮國林業資源豐富，森林面積達到1,400萬至1,500萬公頃，但木材蓄積量因森林砍伐等問題逐年減少。由於工業基礎薄弱，寮國的林業資源開發程度並不高。)
sapiidangan (旅遊業)[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]
u sapiidangan nu Laos (Lyaw-kul 寮國) namakai nu zikuzan nu 21 a se-ci buwah satu, nu makai zumaay a kanatal tayzaay midang i Laos (Lyaw-kul 寮國),1990 a mihecaan izaw ku 8 a emang ku midangay, i 2010 a mihecaan katuud tu ku tayniay midangan izaw sa 187.6 a emang kakatuud. 2010 a mihecaan, namakai 10.9 a sikawaway sa izaw tu ku cacayay a kawaw mikilulay tu sapiidangay. zumaay a miidangay sapatahekal tu pasinubu makaala tu 2.703 a ogu, sapatahekal tu nu mi’tan izaw tu ku 15.5% katalakaw. i 2015 a mihecaan sa ya midangay a tademaw katukuh tu 468.4 a emang ku tayzaay midang, u tanay izaw ku Amilika a kalisiw 7.25 a ogu.
(u kamu nu Hulam sa: 寮國旅遊業在進入21世紀後增長迅速，國際遊客數從1990年的8萬人漲至2010年的187.6萬人。2010年，寮國每10.9個工作崗位就有1個屬於旅遊業。由國際遊客產生的出口利潤達到2.703億美元，占2010年寮國出口總利潤的15.5%。2015年，寮國境內遊客數量達到468.4萬人次，收入達7.25億美元。)
u sapalacul i saidangan izaw henay ku Lang-bu-la-ban-zan a kenis nu Buda a laylay atu nu pikuwanay a misaluma’an, i yung-cin a saasu’ay a kakaenan atu malumanay nu misalumaay. i Si-kan a enal a kenis sa nazikuzan nu laylay a lalangaw. i mum-wey atu Wang-cung sa u sakunizaay sa tayza midang, sang-nu malalaisay a nazipa’an, Hun-sa-li atu Lang-nan-ta i buyu’ay a niyazu’ay a laylay. i nan-ay-pu-lul umahay a adupan miazih tu kauzip, Ta-ciu a kenis izaw ku buhang nu buyu’ atu cascas, s-cyen-taw kung-yung a cascas atu tun-un-hay-tum sa azihan. Can-ba-sayay a hu-nan Uwa-pu-se a nazikuzan, atu ci-pu-la-wang-kaw-yun cascas, laylay nu kuhi.
(u kamu nu Hulam sa: 寮國境內的旅遊資源包括：琅勃拉邦城區的佛教文化景觀和殖民時代建築；永珍的美食文化和古蹟；石缸平原地區的歷史文化遺產；孟威和萬榮的背包旅行路線；桑怒的寮國內戰戰場址；豐沙里和琅南塔的山區部落文化；南艾普洛的野生動物棲息地；他曲一帶的洞穴和瀑布；四千島的孔恩瀑布與短吻海豚景觀；占巴塞的扶南遺蹟瓦普寺；以及布拉萬高原的瀑布和咖啡文化。)
2013 a mihecaan, au-cu-maw-i atu sapiidang uay-yin-hey (ECTT), nu pawacay tu masibek ku laylay atu misaluma’an a nazikuzan nu Lai-kul sa, mala “namihecaan sakapahay i kitaki katayzaan a sapiidangay a kanatal.”
(u kamu nu Hulam sa: 2013年，歐洲貿易與旅遊委員會（ECTT）鑑於寮國豐厚的歷史和建築遺產，將寮國定為「年度世界最佳旅遊目的地」。)
i 10 bulad nu 1989 a mihecaan, cing-hu-bu-zan-hey-i patahekal tu sapalekal sapiidang a sapiketun.1990 a mihecaan, u cing-hu malaheci ku maw-i atu sapiidangay a bumem,patizeng i kenikenis tu piidangay a sapiedapay a kaysya, namakai zumzay a kalisiw 60%. kul-cia sapiidang kuwan tu tatimataan nu sapiidang, Laos (Lyaw-kul 寮國) i kekins amin izaw ku mikuwanay, atu hay-kun, pabalucu’, pakabuay a miedap, micunus patizeng ku sapikinsa, sapicunus ku sapi’tan, demiad, pabeli tu mian-cu-ceng-zeng nu ngatu nu kanatal, a micepcep tu makai zumaay a miidangay. ya Laos (Lyaw-kul 寮國) ceng-hu hung sa nu makai zumaay a mitanay a sakaku sa pacakayay a ciw-den kakaenan, hang sa taneng tu a mabalud mipatizeng tu piidang a kay-sya.
(u kamu nu Hulam sa: 1989年10月，寮國政府部長會議發布發展旅遊業決議。1990年，寮國政府成立貿易與旅遊部，並在各省建立旅遊服務公司，外資占股六成。寮國國家旅遊局負責管理寮國旅遊業，各省市設有旅遊管理辦公室， 同海關、計劃投資部協作，增設通關口岸、延長簽證停留期，並對部分國家免除簽證，吸引國際遊客。寮國政府允許外國投資者獨資經營酒店、餐館，允許其與寮國企業或個人合資開辦旅遊公司。)