Cameron
Cameron(喀麥隆)
u Cameron(喀麥隆) sa i labu nu Feico, itiza i 6 00 N, 12 00 E, u ahebal nu lala’ mapulung sa 475,440 sq km, u ahebal nu lala'ay sa 472,710 sq km, u ahebal nu nanumay sa 2,730 sq km hamin nu tademaw sa 24,360,803.
kakalukan umah sa 20.60%, kilakilangan umah sa 41.70%, zumaay henay umah sa 37.70%.
喀麥隆共和國（法語：République du Cameroun；英語：Republic of Cameroon），通稱喀麥隆（法語：Cameroun；英語：Cameroon），是位於非洲中西部的單一制共和國。喀麥隆西方與奈及利亞接壤，東北與東邊分別和查德與中非共和國相靠，南方則與赤道幾內亞、加彭及剛果共和國毗鄰。喀麥隆的海岸線緊依邦尼灣，其屬於幾內亞灣及大西洋的一部分。
Cameron masakaputay a kanatal(喀麥隆共和國)（kamu nu Fa-ku, République du Cameroun, kamu nu Ing-ku, Republic of Cameroon）u ngangan tu Cameron(喀麥隆) (kamu nu a Fa-ku, Cameroun kamu nu Ing-ku, Cameroon) uynian i Fay-cuw, tepan nutipan a sacacayay a masakaputay a kanatal, nutipan a Cameron(喀麥隆) malalitin ku Nay-ci-li-ya (奈及利亞), nutimulan nuamisan atu nuwalian macapi nu Ca-de (查德) atu Cung-biy-cung-he-kuo (中非共和國), nutimulan tu biyawbiyaw ku Ce-daw-ci-nye-ya (赤道幾內亞) Ciy-pung (加彭) atu Kang-ku-cung-he-ku (剛果共和), Cameron(喀麥隆) a dadipasan salikecu nu Ban-ni-uan (邦尼灣), nu Ci-ney-ya-uan (幾內亞灣) atu Tay-si-yang (大西洋) u sahatiniay.
Cameron(喀麥隆)由於其地質與文化的多樣性，而有「小非洲」美譽，其自然地理風貌包括海灘、沙漠、高山、雨林及熱帶莽原等。當地的最高峰是西南部的喀麥隆火山，大城市則有杜阿拉、雅溫得及加魯阿等，並棲居了超過200個種族與語言族群。Cameron(喀麥隆)以其國家足球隊及本土音樂風格著名，其中又以馬庫薩與比庫西最為人知。Cameron(喀麥隆)的官方語言為英語與法語。
Cameron(喀麥隆) sacayhini masazumaay lala’ atu lalangawan u nikayadah, sikaidaw ku ngangan tu “siaw-biy-cuw”, sikahini u dahacay (自然) aazihan pasu nu bayuay u dadipasan atu likelikenan atu buyubuyu’an atu maudaday a kilakilangan atu akuti’ay a lutulutukan aim, itiniay u satalakaway a Ke-may-leng a silamalay a buyu’ i satipan nu timulan, izaw ku tabakiay a tu-se i Tu-a-la, Ya-uang-te atu Ciy-lu-a amin, sakayhini i eneng malakuway tu tusa alasubuay a caay kalecad nu binacadan atu kamu nu binacadan.
tapang tusu nu kanatal (首都)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u tapang tusu nu kanatal sa u Yaounde (雅溫德).
sapadateng nu kanatal demiad(國家紀念日)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]sapadateng nu kanatal demiad sa 20 bulad 5 demiad.
.svg)
tabakiay a tapang nu kanatal (元首)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci Paul Biya, micakat a demiad sa i 1982 a mihca 11 bulad 6 demiad.
u kulit nu hata nu Cameron sa, situlu ku kulit, u landaway, u sumanahay atu takuliyaway. sibunac i telung nu hata.
u sulit nu zuma a kamu
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u sulit nu Hulam: 喀麥隆
u sulit nu Lipun: カメルーン共和国
u sulit nu Amilika: Cameroon
喀麥隆最早的居民是俾格米人的巴卡部落。說班圖語的族裔最也早起源於喀麥隆的高地地區，但在歐洲人入侵前，大部分已經遷走。到1884年為止，國王—杜阿拉（Douala）是喀麥隆當地最具有權力的來自非洲本土的君主。
Cameron(喀麥隆) u kasumamadan i tiniay a tademaw ku pye-ke-mi a tademaw (俾格米人) i Pa-ka a niyazu'. musakamuay tu kamu nu satabalay i Cameron(喀麥隆). talakaway a kenis, nika O-cow a tademaw ayawmidebung, uymahida malimat tu amin katukuh 1884 a mihcaan nu masatezep sa, hu-di tu Tu-a-la(杜阿拉)（Douala）u Cameron(喀麥隆) nu i tiniay u tatungusanay namakay i Fiy-cow i tizaay tu a hung-ti.
miliyas tu pidebungan a mihcaan(脫離殖民地時期)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]1960年1月1日，法屬喀麥隆託管區在聯合國授權的託管協議結束後進行一次全民投票，確定脫離法國控制，國名定為「喀麥隆共和國」。與此同時，英國託管的喀麥隆同樣也進行一場全民投票，位於英屬區的北部地區決定與奈及利亞合併，南部地區決定與喀麥隆合併（1961年10月1日），國名改為「喀麥隆聯邦共和國」。1984年國名再改為「喀麥隆共和國」。這就是今天喀麥隆使用兩種官方語言（英語、法語）的背景原因。
1960 a mihcaan cacay a bulad cacay a demiad, Fa-kuw tungusay nu Cameron(喀麥隆), patadu’ mikuwan a kenis i kapulungan nu kanatal nikasasulit amikuwan tu nikaykian mamin nu sazikuzan pakinacacay sa mi patipa’ ku tadeamaw, patatenga’ amiliyas tu Fa-ku a mipikuwaan, pangangan sa tu ngangan nu kanatal Cameron masakaputay a kanatal (喀麥隆共和國). nikasahini sa, nukasahini u Yin-kuo ku mikuwanay Cameron (喀麥隆) malecad tu binawlan ku misingkiway, tini i tungusay nu Iny-kou a kakitizaan tu wamisan a kakitizaan makaketun papulung tu Nay-ci-li-ya(奈及利亞) , nutimulang a kakitizaan paketung papulungan tu Cameron (喀麥隆)（1961 a mihcaan cacay bataan a bulad cacay a dimiad）ngangan nu kanatal malimat tu Cameron-lian-bang-kung-he-dang (喀麥隆聯邦共和國). 1984 a mihcaan masumat tu ku ngangan u Cameron masakaputay a kanatal (喀麥隆共和國) ayza a demidad Cameron (喀麥隆) nu talakaway a kamu sakay i In-kou a kamu atu Fa-kou a kamu.
cen-ce(政治)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]根據1992年對1972年憲法的修訂，總統具有行政權力。總統權力廣泛，並可不通過和國民大會的協商。國民大會有180個席位，每年舉行三次會議。主要職責是立法。司法機構為司法部的下屬機構，最高法院只有在總統要求下才可對法律是否違憲進行審查。
duduc tu 1992 a mihcaan tuynian 1972 a mihcaan nipasumadan a hulic, cung-tung situngus sapikuwan a kawaw, kung-tung ahebal ku sakuwan, atu caay piawas tu Kou-min-ta-huay anilubangan(協商). Kou-min-ta-huay izaw ku 180 ku aenengan palekal tu tuyniay a tatengilan angangan u kawaw tu patizeng tu hulic. u huic a kawaw nuhulicay a sakatusa a sakaput, satalakaway a huing uyza dada’ u kung-tung ku misalungucay kya taneng tuyni u hulic amikingsa kya amapabeling (違憲) tuni nikawawan tu nu hulic.
mikawaway tu nu hekal(外交)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]喀麥隆是聯合國成員國，他還是第一個之前整體國家不是英國殖民地身份，加入大英國協的國家。喀麥隆同其第二任殖民地托管國——法國有著非常傳統友好的關係。雖然全國僅有20%的人口是穆斯林，他也是伊斯蘭會議組織（OIC）的成員。
Cameron(喀麥隆) sakaput pulung nu kanatal, u saayaway aca ciniza ayaw nu hamin a kanatal cayay ku midebungay nu Iyn-kou , milabu tu Ta-iyn-kou-sya a kanatal, Cameron(喀麥隆) uyzaan tu amihcaan tu sakatusa nu micunuday anipapikuwan tu kanatal, Fa-kou izaw ku nu kasumamadan a kacacayat (關係) tu kapahay a cabay, kanahatu hamin nu kanatal 20% dada’ ku tademaaw nu Mu-se-lin, ciniza nu Yi-se-lan-huy-i-zu-ce（OIC） aca a tademaw.
hekal a lala’(地理)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]喀麥隆地形多變，大部分為高原，一般海拔1000-1500米，中部地勢漸高，為高原地形。西部有一系列圓頂火山、丘陵，喀麥隆火山海拔4070米，為西非最高峰，1959年還曾噴發過。西南沿海有寬達150公里的低地，北部氣候燥熱，為熱帶草原氣候，自北向南，過度到熱帶雨林氣候，大部分地區年降水量1000-4000毫米，西南部火山區可達6000毫米以上。
Cameron(喀麥隆) helal lala’ hinakakisumad, u buyu’ amin, u talakaw 1000-1500 a mi, tepanay a lala’ talakaw u talakaway a hekal a liwliw, satipan izaw masilut masamulmulay a tukun u silamalay a buyu’, masaungcuyungcuyay (丘陵) Cameron(喀麥隆) silamalay a buyu’, u satalakaw 4070 ami, u satalakaway a buyu’ nu Si-bey(西非), 1959 a mihcaan namabuwah tuway, satipan nutumulan lilis nu bayu kaahebal katukuh 150 a kung-li a masahelungay a lala’(低地), nuwamisan cacaledesan ku demiad, u caledesay a nalinabuan a demiad, namakay nuwamisan pasayza i nutimulan, u kadaledes nu kilakilangan a demiad, mahamin nu kakitizaan nikaudadan a niditekan 1000-4000 haw-mi, satipan nutimulan u silamalan a buyu’katukuh i 6000 haw-mi a katalakaw(以上)
根據Bernard Foahom的一項研究顯示，2001年喀麥隆擁有至少542種魚類，其中96種為特有種。此外還擁有超過15000種鱗翅目昆蟲，280種哺乳動物（包括最大和最小種類），275種非洲爬行動物中的165種，以及3種鱷魚和190至200種蛙類。另外，該國至少擁有900種不同種類的鳥類，其中750種位於喀麥隆，另外150種為候鳥。
duduc tu ni Bernard Foahom a cacay a lice nipatahekalan(顯示) tu nicekiwan(研究), 2001 a mihcaan Cameron(喀麥隆) naizaw kayadah ku 542 a lamangan(種類) ku butingan, muzuma 96 a lamangan ku micideky a lamangan, namahini izaw hehay ku malakuwyday 15,000 a lamangan u sikinisay ci atipingpignay sapipi(鱗翅目昆蟲)nu cilkay, 280 a lamangan kumicucuay aadupan “pasu tabakiay atu adidi’ay a lamangan”, 275 a lamangan nu 非洲 nu minabuyay a aadupan (爬行動物) tu 165 a alamangaan, atu aca )(以及)tuluay alamangan u El-yu(鱷魚) atu 190 katukuh i 200 alamangan u balautay, uzumaay (另外), uynian a kanatal a kayadah izaw ku(至少) 900 a lamangan cayay kalecat a lamangan a ayaman, uzuma 750種 nuuynian nu (位於) Cameron(喀麥隆) nuzuma 150 alamangan nu talastas a ayam(候鳥).
lalculan(資源)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]喀麥隆森林面積占全國的三分之一左右，有10餘條較大河流，富水力。全國擁有許多自然資源、特產，原油、咖啡、香蕉、天然橡膠、鋁、鋁土礦、鐵礦石、木材。
Cameron(喀麥隆) a kilangkilangan u ahebal i kitakit (三分之一) a kahebal, izaw ku cacay bataan cedan(條) u tabakiay a sauwac, yadah ku nanum, mamin i kanatal u yadahay nu tahakay a lalaculan. nipalumaan(特產), tadasimal, kuhiy, paza’, nu lahaday a kumu(天然橡膠), alumi(鋁), alumiay alala’ abu, muking ba’tu, kilang.
sakikalisiw(經濟)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]2008年，喀麥隆的人均GDP（購買力平價）估計為2300美元，是最高的10個撒哈拉以南非洲國家之一。主要出口市場包括法國、義大利、韓國、西班牙和英國。喀麥隆是中非國家銀行（其中主要的經濟體） 、中部非洲國家經濟共同體和非洲工商業法規一體化組織的成員國。
2008 a mihcan, Cameron(喀麥隆) a tademaway palalecad GDP “u picakay tu palalecad tu aca”(購買力平價）pulung tu nisulitan(估計)2300 nu Amilika a kalisiw, u satalakaway cacay bataan nu Sa-ha-la atu Bey-cou a kanatal. angangan sapatahekal a iciba(市場) pasu(包括) Fa-kou, Yi-ta-li, Han-kou, Siy-pan-ya atu Yin-kou. Cameron(喀麥隆) nu ging-ku “angangan a sakikalisiw”（其中主要的經濟體）,tepanay nu Fey-cou a kanatal u kapulung nu sakikalisiw atu Fey-cou u kusy nusiwbayay a kawaw a hulic u kalacacay sakaput nu kanatal.
tademaw(人口)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]喀麥隆人口約1,500萬，分為200多個部族。主要有班圖語族的各族和俾格米人。
Cameron(喀麥隆) a tademaw izaw tu 1,054 mang, katuud ku binacadan pakala tu 200 a katalakaw. kahemulan a kamu izaw ku Pang-tu binacadan a kamu atu Bi-ke-mi a tademaw
喀麥隆政府以英語和法語為官方語言，十個省中鄰近奈及利亞的西北省和西南省使用英語。
Cameron(喀麥隆) a cen-bu a kamu u Eing-kouu atu Fa-kow a kamu, cacay bataan ku belaw Nay-ci-li-ya tipan nuwamisan a kenis atu satipan nutimulan u kamu u Yin-kou a kamu.