Guyana
Guyana (蓋亞那)
Guyana (蓋亞那)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u Guyana (u sulit nu Hulam: 蓋亞那) sa i labu nu teban-timulan nu Amilika, itiza i 5 00 N, 59 00 W.
u ahebal nu lala’(國土面積) mapulung sa izaw ku 214,969 km2
u ahebal nu lala'ay (陸地面積) sa izaw ku 196,849 km2, u ahebal nu nanumay (水域面積) sa izaw ku 18,120 km2
hamin nu tademawan sa 735,909.
kakalukan umah sa 8.40%, kilakilangan umah sa 77.40%, zumaay henay umah sa 14.20%.
caay kamu cabaya a kanatla nu Taywan.
蓋亞那合作共和國（英語：Cooperative Republic of Guyana），通稱蓋亞那，位於南美洲北部，是南美洲唯一以英語為官方語言的國家，也是大英國協成員國。
Cooperative Republic of Guyana (蓋亞那合作共和國, kamu nu UK: Cooperative Republic of Guyana), tadangangan han u Kaya-na (Guyana (蓋亞那), itida i Nanmei-cuo (南美洲) amisan, Nanmei-cuo (南美洲) u Igu acacay ku kamu nu kanatal nuheni, u United Kingdom (大英國協) a tademawan a kanatal.[1]
tapang tusu nu kanatal (首都)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u tapang tusu nu kanatal sa u Georgetown (喬治市).
kakinginan nu kanatal demiad (國家紀念日)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]kakinging nu kanatal demiad sa 23 bulad 2 demiad.
tabakiay a tapang nu kanatal (元首)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci Irfaan Ali (Yielban．Ali 伊爾凡·阿里), 1980 a mihca 4 a bulad 25 a demiad nalecuhan. u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) nu Guyana (蓋亞那) ayza, micakat a demiad sa i 2020 a mihca 8 bulad 2 demiad.
cunli (總理)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u cunli nu Guyana (蓋亞那) ayza sa ci Mark Anthony Phillips, micakat a demiad sa i 2020 a mihcaan 8 bulad 2 demiad.
likisi nu Guyana (蓋亞那歷史)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]1498年克里斯多福·哥倫布發現蓋亞那及其鄰近地區後，歐洲移民紛至沓來。
cacay a malebut sepat a lasubu siwa a bataan idaw ku walu (1498) a mihcaan Cristoforo Colombo (Keli-seduo-fu.kelun-pu' 克里斯多福．哥倫布) makaadih ku Kaya-na (Guyana (蓋亞那) atu biyaw a niyadu’sa, Europe (O-cuo 歐洲) a tademaw mabulawtu a tayni i tini..
隨後三個世紀該地區輪流由英國、荷蘭、法國佔領，直到19世紀初1814年英、法、荷三國訂立界約，蓋亞那地區正式由英國殖民統治，稱為英屬蓋亞那。
nikudan satu nu tuluay a se-ci nina kitidaan makakutay kunuheni naw Ing-kuo (United Kingdom (英國),He-lan (Netherlands (荷蘭), Fa-kuo (France (法國) a debung, katukuh tu sabaw tu siwa (19) a se-ci, cacay a malebut walu a lasubu cacay a bataan idaw ku sepat (1814) a mihcaan Ing-kuo (United Kingdom (英國), He-lan Netherlands (荷蘭), Fa-kuo (France (法國) nina tuluay a kanatal masasulit tu sakabenisan a kiyaku, Kaya-na (Guyana (蓋亞那) a niyaduan tatenga u Ing-kuo( United Kingdom (英國) mabulaway a tademaw kumi kuwanay, sisa pangangan han u Ing-kuo (United Kingdom (英國) Guyana (蓋亞那) han.
1961年獲得自治，改稱蓋亞那(Guyana)，1966年5月26日獨立，1970年2月23日成立蓋亞那合作共和國。
cacay a malebut siwa a lasubu enem a bataan idaw ku cacay (1961) a mihcaan unuheni tu kumikuwanay, samad han nuheni u Kaya-na (Guyana (蓋亞那) han. cacay a malebut siwa a lasubu enem a bataan idaw ku enem (1966) a mihcaan lima (5) a bulad tusa a bataan idaw ku enem (26) a demiad misiteked, cacay a malebut siwa a lasubu pitu a bataan (1970) a mihcaan tusa (2) a bulad tusa a bataan idaw ku tulu (23) a demiad patideng tu Kaya-na (Guyana (蓋亞那) kapulungan a kanatal (蓋亞那合作共合國).[2]
蓋亞那山深林密，人口稀少約80萬人，英國殖民者最初利用由非洲購得之奴隸來開墾，1834年奴隸制度廢除。
Kaya-na (Guyana (蓋亞那) cebedcebetan ku buyu'buyu'an, tada adiditu ku tademaw nuheni walu a mang ku tademaw, Ing-kuo (United Kingdom (英國) mahka mabulaw kunuheni namaka Fai-cuo ( Africa (非洲) micakay tu kalung a tademaw tatayni mikaykun, cacay a malebut walu a lasubu tulu a bataan idaw ku sepat (1834) a mihcaan malapes ku kalung a kawawan.
殖民當局轉由南亞的印度與東南亞地區，以契約模式引進廉價勞工，使蓋亞那的農業及礦業能持續發展，此舉也使蓋亞那成為多民族地區。
mabulaway pasayda i Naya ( Asia (南亞) a In-tu' (India (印度) atu wali timul nu Asia (東南亞) a kitidaan, kiyakun ku tatayni itini nu yasuya a mamikuli a tademaw, sisa Kaya-na (Guyana (蓋亞那) nu sakaliwmah atu baba’tuan taneng matulin amapalekal, sisa Kaya-na (Guyana (蓋亞那) mala katuuday nu binacadan a kakitidaan. [3]
sakaudip (經濟)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]蓋亞那挖到石油，經濟成長4.4%狂飆到86%
Kaya-na (Guyana (蓋亞那) maka kutkut tu simal, sakaudip han macakat tu sepat.sepat (4.4%) a kilac, kasenusa macakat tu walu a bataan idaw ku enem a kilac (86%)
南美洲北部的委內瑞拉，是全球最大石油儲量的地區，與其相鄰的國家蓋亞那 (Guyana)。
Namei-cuo (Amilikaan (南美洲) amisan u Winai-zuyla (Venezuela (委內瑞拉), u kitakit satabakiay nu suku nu simal a kakitidaan, atu mababiyaway a kanatal Kaya-na (Guyana (蓋亞那)，
在2015年也發現石油，蓋亞那位於赤道附近，屬熱帶雨林氣候，森林占全境面積80%以上，有鋁土、金、鉭、鐵等礦藏，財政部長溫斯頓·喬丹（Winston Jordan）
itini i tusa a malabut cacay a bataan idaw ku lima (2015) a mihcaan makaadih tu simal, Kaya-na (Guyana (蓋亞那) itida i ce’taw (赤道) nu capiyan, kacaledesan a udatan a demiad, kilangkilangan ku labu makaalatu walu a bataan (80%) nu kilacan, idaw ku lui lala’, kim, tan, mukim atu ba’ba’tuwan, caycen pu'cen (財政部長) ci Winston Jordan (Wuen-se-tun．Ciyaw-dan 溫斯頓·喬丹) .
未來將會使用石油開採的特許權利金，興建從海岸線延伸到內陸的高速公路，以利開採礦藏。
anumahida awni kudkudan tu simal ku sapikeda tu cunlicen, patideng tu namaka lilis nu bayu besud sa katukuh i labu a dadan nu kawsu kunlu (高速公路), saka ngaay mikukud tu ba’tu.
不過，由於蓋亞那經濟體較小，IMF也提出警告，石油市場的波動會對蓋亞那的經濟造成較大的影響。
nika, adidi’ ku sakaudip nu Kaya-na (Guyana (蓋亞那), IMF patudu’an, simal itini i iciba' anika lawlawan misuayaw tu Kaya-na (Guyana (蓋亞那) nu sakaudip tabaki kunika lawilawan.
蓋亞那政府預估，2022年第2座海上油井開始生產後，每年利潤分享和特許使用費也將翻倍，這些錢將為發展計畫提供資金，並用於國家建立的主權財富基金，以防止因油價波動造成國內經濟動盪。
Kaya-na (Guyana (蓋亞那) nu sihu idaw kunipi sausisan, tusa a malebut tusa a bataan idaw ku tusa (2022) a mihcaan nu saka tusa i bayuay a simal tuni kalingatuan silacul han , tu mihmihcaan sipasimel atu sapi cidekaw nu cacukaymasen macunus macunus, nina kalisiw taneng ku sapalekalaw tuni kiyakuan a kalisiwan, sakay tini i kanatal nu sapatideng tu sakasilacul, saka talaw anu malawlaw ku nidang nu simal mawada' ku sakaudip nu binawlan.
kitidaan (地理)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]東鄰蘇利南，南臨巴西，西鄰委內瑞拉，北鄰大西洋。蓋亞那與蘇利南和委內瑞拉有國界爭議。
walian mitepal tu Suli-nan (Suriname (蘇利南), timulan sibiyaw tu Pa-si (Brazil (巴西), nutipan mitepal tu Winai-zuila (Venezuela (委內瑞拉), amisan mitepal tu Tasi-yung (大西洋). Kaya-na (Guyana (蓋亞那) atu Suli-nan (Suriname (蘇利南) atu Winai-zuila (Venezuela (委內瑞拉) idaw kunika cinglaw tu babenisan nu kanatal a lala’.
尤其委內瑞拉一再聲稱埃塞奎博河以西的土地─西屬蓋亞那屬於委內瑞拉。蓋亞那雖地處南美洲，為南美洲國家聯盟的成員國，但傳統上及歷史上與加勒比海諸島的關係較為密切。
micidek ku Winai-zuila (Venezuela (委內瑞拉) sakamusa i Essequibo (Ayse-kueypuo 埃塞奎博) sauwac nutipanay a lala’ - nutipan a Kaya-na Guyana (蓋亞那) nu Winai-zuila (Venezuela (委內瑞拉). Kaya-na (Guyana (蓋亞那) amica kuni kai Amilikaan (Nanmei-cuo 南美洲), u Nanmei-cuo (南美洲) kanatal a tademaw, nika i laylay nu likisi atu Caribbean (Ciale-pihay 加勒比海) masasungaay kunuheni.
Guyanas a kakitidaan ( Kaya-na蓋亞那地區)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u Guyanas a kakitidaan caay ka Guyana a kanatal.
蓋亞那（西班牙語：Las Guayanas、英語：The Guianas、法語：Guyanes、荷蘭語：Guyana's、葡萄牙語：Guianas），是南美洲北部、西北部的一個地區，並被劃分為了數個主權國家和區域。
Kaya-na (Guyana (蓋亞那) kamu nu Sipan-ya (Spain (西班牙): Las Guayanas, Igy (United Kingdom (英國): The Guianas, kamu nu Fa-iy (France (法國): Guyanes, kamu i nu He-lan (Netherlands (荷蘭): Guyana's, kamu nu putawya-iy (Portugal (葡萄牙): Guianas) u timulan nu Amilikaan (NanMei-cuo 南美洲) amisan, nutipan amisan a niyaduan, pababenis han tu pina a kanatal atu kitidaan.
前哥倫布時期，蓋亞那地區的主要居民為加勒比人和阿拉瓦克人，在17世紀後此地區逐漸被歐洲國家瓜分為殖民地，形成了如今的格局。
nuayawan nu Columbus (Kelun-pu' 哥倫布) a zitay, Kaya-na (Guyana (蓋亞那) a niyaduan nu tademaw u Ciale-pi a tademaw (加勒比人) atu Alawa-ke’ a tademaw (阿拉瓦克人) itini i sabaw tu pitu (17) a se-ci nikudan nina niyadu’ hamaw han nu O-cuo kanatal (歐洲國家) mibenis u kabulawan a kitidaan, mahida aydaay a wayway.
這一地區因遠離了多個南美洲國家（接壤國家為委內瑞拉、哥倫比亞和巴西），其文化、政治方面獨立於周邊的亞馬遜盆地、南美洲南部、西南部國家，更接近於加勒比地區。
nina niyadu’mibatad tu yadahay nu Amilikaan (Nanmei-cuo 南美洲) a kanatal (mitulinnay a kanatal u Winai-zuyla (Venezuela (委內瑞拉), Kelun-piya (Columbia (哥倫比亞) atu Pa-si Brazil (巴西), lalangawan, cence misiteked tu lilisay a Amazon Basin (Yama-sun penti (亞馬遜盆地) , Amilikaan (Nanmei-cuo 南美洲) nu timulan, nutipan timulan a kanatal, micapiya tu Caile-pi (Caribbean (加勒比) a kakitidaan.[4]
Gayyana buyu' (蓋亞那高原)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]有「天空浮島」(Mount Roraima)之稱的蓋亞那高原，位於南美洲委內瑞拉的蓋亞那高原，是地球上最原古老的地表，山頂平坦，猶如一張四方型的大桌子。
idaw ku tankun fudaw (天空浮島) (Mount Roraima " pingangana nu Kaya-na buyu' (蓋亞那高原)，itida i Amilikaan (Nanmai-cuo 南美洲) Winai-zuyla (Venezuela (委內瑞拉) a Kaya-na Guyana a buyu' (蓋亞那高原), i kitakitay nu samukasiay a lala’, masa enal ku tungduh nu buyu’, mahida u masikakuay a tabakiay nu takalan.
擁有2億年歷史的蓋亞那高原，面積高達3萬平方公里，橫跨6個國家，原本只是地層變動隆起的一塊地表，但在長時間的暴雨侵襲後.
makaala’tu tusa (2) a walewalen a mihcaan nu laylay a Kaya-na (Guyana a buyu' (蓋亞那高原), makaalatu tulu (3) a mang nu pinfunkunli, milauyd tu enemay (6) a kanatalan, nuni kasa pucu'sa nu lala’an, nika sademiadan mapaudad mapabali.
山頂鬆軟的土石掉落，只留下表面平整的堅硬岩塊，成為現在聳立雲端的「桌山」，而且在蓋亞那高原上，至少還有100座像這樣的桌山，其中一座最大的2560公尺桌山，目前已經被登錄為世界自然遺產。
nikahetikan nu mabawbaw nu lala' atu ba'tu, u atekakay satu a ba’tu kuliwan i masaenalay, mahida aydaay a mutidengay nu ladenman a "' takal a buyu", itida i Kaya-na (Guyana) a buyu' (蓋亞那高原), idaw henay ku cacaya a lasubu (100) misengiay tina takalan a buyu', idaw ku satabakiay ninabuyu' a takalan makaala tu tusa a malebut lima a lasubu enem a bataan (2560) a kunce nu buyu', aydahan mapatukitu i kitakit nu lahad nuni pahetikan nu babalaki.
被當地稱為「特普伊」的平頂高原，是一片熱帶稀樹草原的景象，四週覆蓋著棉花糖般的雲，邊緣攀爬著前所未見的熱帶植物，上百個瀑布把山體切割成一個個小塊，遠看恍如浩瀚碧海上散佈著一個個小島。
mapangangan nu niyadu'ay u “ Te'pu-e (特普伊)”a masaenalay nu buyu', u kacaledesan nu masalahatay a kilangkilangan, liklik matahap nu mahida u kupaay apiyang nu latem, lilis han idaw kumilibetay nu caayya ka adih nu kacaledesan a langawlangawan, nu panaay a cascas a cascas nu buyu' cikciken malaadidiay a buyu', bataden amiadih mahida uibayuay a adidi'ay a subal.[5]
在這片高原的另一頭，藏著世界上落差最大的瀑布——天使瀑布（Angel Falls）
nuayawan nina buyu' han, idaw kuni culimekan tu satabakiay nu kitakit a cascas—u tian-Se (天使瀑布) cascasan (Angel Falls, 天使瀑布).
從陡壁隙縫直瀉下來的它又名安赫爾瀑布，座落在委內瑞拉最大的自然保護區卡奈瑪國家公園（Canaima National Park），高度足足有979公尺，是尼加拉瓜瀑布的16倍！
namakabuhangay a mulecisay kasenun sananay mahetikay a nanum u Anhela-pupu' (Anhee-cascas (安赫爾瀑布) a ngangan, itida i Winai-zuyla (Venezuela (委內瑞拉) satabakiay a lihalay dadiputan a Kanay-ma kuocia kunyung (Canai-ma National Park (卡奈瑪國家公園), talakaw han makaala tu siwa a labsubu pitu a bataan idaw ku siwa ( 979) a cunce, u Nicia-lakuo "Nicaragua" cascas (尼加拉瓜瀑布) nu sabaw tu enem (16) a bey (倍)!
保護區內河流交錯，高山壁立，並有一望無際的熱帶雨林和開闊的草地，除了著名的天使瀑布，還有眾多的瀑布群，因此被譽為「瀑布之鄉」。
dadiputen a kitidaan nika sasungaliwan nu sauwac a nanum, talakaway ku buyu', pa’ngaw han idaw ku kacaledesan a langaw nu kilangkilangan atu ahebalay nu lutuk, unikasi nganganay nu Tanse-pupu' (Angel Falls a cascasan (天使瀑布), idaw henay ku yadahay a cascasan, sipangangan han tu "cascas a niyadu'an (瀑布之鄉)".[6]
malalitin tu ihekalay atu zumaay a natinengan (外部連結)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]- CIA
- 外交部palecabayay a pu
- List of current heads of state and government
- 蓋亞那：https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%9C%AD%E4%BA%9A%E9%82%A3
- 蓋亞那（地區）：https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%9C%AD%E4%BA%9A%E9%82%A3_(%E5%9C%B0%E5%8C%BA)
- 蓋亞那挖到石油：https://www.ctwant.com/article/12970
- 天空浮島：https://web.archive.org/web/20210203183002/https://blog.xuite.net/liu6534588/twblog/169247298